Style przywiązania a jakość i trwałość związków partnerskich młodych kobiet

Analiza wyników przeprowadzonych badań pozwoliła na ustalenie związku między stylami przywiązania a jakością i trwałością związków partnerskich młodych kobiet. Istotne statystyczne okazały się związki mię-dzy ogólną jakością związków partnerskich i wszystkimi jej komponentami a stylami przywiązania.

Na podstawie uzyskanych wyników ustalono, Ŝe:

– bezpieczny styl przywiązania u kobiet wiąŜe się z wyŜszą ogólną jako-ścią związku oraz wszystkimi jej komponentami: wsparciem, namięt-nością i odpowiedzialnamięt-nością za związek;

_________________

11 H. Bee, Psychologia rozwoju człowieka, Zysk i S-ka, Poznań 2004.

126 ^{ANNA GULCZYŃSKA,BARBARA JANKOWIAK}

Tabela 7. Style przywiązania badanych kobiet a jakość i trwałość związków Style

– style przywiązania lękowo-ambiwalentny oraz unikowy wiąŜą się z niŜ-szą jakością związków zarówno w ujęciu globalnym, jak i ze wszystkimi jej komponentami: wsparciem, namiętnością i odpowiedzialnością za związek, co koresponduje z przytoczonymi wcześniej badaniami M. Plopy¹². Osoby o lękowo-ambiwalentnej więzi mają poczucie, Ŝe ich partner nie wykazuje wystarczającej gotowości do wchodzenia w ocze-kiwane, bliskie relacje. Konsekwencją tego są wątpliwości co do faktycz-nych uczuć partnera i gotowości do bycia w bliskości. „Osoby prezentu-jące ten typ przywiązania poprzez swoje zachowania (niejednoznaczne) mogą powodować dystansowanie się partnera, co z kolei zwiększa lęk o jakość, a nawet trwanie relacji”¹³. Komponent trwałości relacji w opi-sywanych badaniach własnych nie jest istotny statystycznie.

Wnioski

Wyniki przeprowadzonych analiz skłaniają do wniosków zarówno w obszarze naukowo-badawczym, jak i praktycznym.

_________________

12 M. Plopa, Więzi w małŜeństwie i rodzinie…, dz. cyt.

13 TamŜe, s. 101.

Style przywiązania a funkcjonowanie w związkach partnerskich młodych kobiet… 127

Implikacje teoretyczne:

1. Zbadać związek stylu przywiązania z posiadaniem dzieci (zwłaszcza wśród młodzieŜy i młodych dorosłych). Szczególnie istotna moŜe być kwe-stia motywacji do macierzyństwa i świadomości decyzji o zajściu w ciąŜę.

2. Zbadać korelacje między formą tworzonego związku a stylami przy-wiązania wśród osób z dłuŜszym staŜem w relacji intymnej, w której moŜna zakładać, Ŝe wybór formy związku jest wynikiem podjętej decyzji Ŝyciowej, a nie podyktowany krótkim staŜem związku.

3. Zbadać pary w celu wykrycia podobieństw i róŜnic w postrzeganiu ja-kości i trwałości relacji, a takŜe percepcji stylu przywiązania.

4. Poszerzyć badania na innej niŜ młodzi dorośli grupie badawczej.

Implikacje praktyczne dla pomocy psychologiczno-pedagogicznej:

1. Istotna jest edukacja młodych dorosłych dotycząca posiadania dziecka (szczególnie pierwszego). Uświadomienie przyszłym rodzicom, Ŝe pojawie-nie się potomstwa jest wydarzepojawie-niem obniŜającym jakość związku (zwłaszcza w zakresie odczuwania wsparcia oraz namiętności, co wiąŜe się z ogól- nie niŜszą oceną jakości związku), moŜe przyczynić się do wypracowania skutecznych form radzenia sobie z pojawiającymi się zmianami w relacji intymnej.

2. Styl przywiązania do partnera intymnego moŜe wynikać z pochodze-nia z rodziny o określonej strukturze – bezpieczną relację mają osoby uro-dzone i wychowane w rodzinach pełnych lub rekonstruowanych, lękowo- -ambiwalentną i unikową – pochodzące z rodzin niepełnych. Prawdopo-dobnie jednostki pochodzące z rodzin pełnych lub/i rekonstruowanych doświadczały większej obecności i responsywności podstawowego opieku-na, którego część obowiązków (domowych, związanych z wychowywaniem starszego rodzeństwa) przejmował drugi rodzic. Warto teŜ zwrócić uwagę na kwestie ekonomiczne i niŜszy poziom Ŝycia wielu samotnych rodziców, których zła sytuacja finansowa zmusza do podjęcia pracy zarobkowej, a tym samym do czasowego oddalenia od dziecka. Wniosek ten moŜe być szcze-gólnie istotny dla osób zajmujących się pomocą społeczną i pomocą psycho-logiczno-pedagogiczną dla dzieci i rodziców.

3. Kobiety o bezpiecznym stylu przywiązania do partnera intymnego postrzegały związek swoich rodziców jako bardzo dobry, podobnie oceniały teŜ swoje relacje z ojcem. Uzyskany wynik moŜna tłumaczyć specyfiką me-chanizmów uczenia się – szczególnie trwałych, gdyŜ nabytych we wczesnej fazie rozwoju. Zaobserwowane w rodzinie pozytywne (dające wsparcie, umoŜliwiające werbalizację potrzeb) zachowania zostały zintrojektowane, a następnie – zgodnie z zasadą działania wewnętrznych modeli pracujących – odtworzone w relacji z partnerem intymnym. Przyjmując załoŜenie, Ŝe ojciec stanowi prototyp męŜczyzny, jasne wydają się korelacje między

po-128 ^{ANNA GULCZYŃSKA,BARBARA JANKOWIAK}

strzeganiem relacji z ojcem jako bardzo dobrych a bezpiecznym stylem przywiązania do partnera intymnego. Uzyskane wyniki mogą stanowić istotną wskazówkę w pracy edukacyjnej i terapeutycznej z rodzicami oraz całymi rodzinami.

4. Osoby o bezpiecznym stylu przywiązania do partnera intymnego bu-dują związki oceniane jako mające wysoką jakość w zakresie wsparcia, na-miętności i odpowiedzialności. Ekspresja potrzeb prowadzi do komunikacji w związku i/lub ewentualnego rozwiązania konfliktu. Uzyskany wynik moŜe stanowić waŜny wskaźnik dla terapii i poradnictwa rodzinnego w zakresie wiedzy o zasobach partnerów interakcji.

5. Osoby opisujące swój styl więzi z partnerem jako lękowo-ambiwalent-ny cechuje niski poziom odczuwanego wsparcia i odpowiedzialności za związek, co wiąŜe się z ogólnie niską jakością związku. Jednostki takie ce-chuje wzmoŜona czujność, zwłaszcza gdy partner zachowuje się niezgodnie z oczekiwaniami¹⁴. Prawdopodobnie brak jasności co do dalszego postępo-wania partnera intymnego wiąŜe się z niskim poczuciem odpowiedzialności za relację. Być moŜe jednostki takie chciałyby otrzymywać większe wsparcie od partnera, ale w momentach, gdy jest ono potrzebne, czują się pozbawione pomocy, nie potrafią jej zauwaŜyć lub/i o nią poprosić. Jako osoby dorosłe mają tendencję do nadmiernej ekspresji swoich emocji, aby nawiązać kon-takt z obiektem przywiązania. Kiedy ten cel zostanie osiągnięty, przejawiają frustrację i niepokój, co wiąŜe się z niskim poziomem odczuwanego wspar-cia ze strony partnera intymnego. W ich zachowaniach moŜna dostrzec z jednej strony złość, z drugiej – dąŜenie do ponownej bliskości, dzięki cze-mu wymiar namiętności jest być moŜe statystycznie niŜszy.

Dla osób pracujących z parami uzyskane wyniki mogą stanowić pod-stawę badania, czy, a jeśli tak, to w jaki sposób lęk związany z czujnością dotyczącą porzucenia i odrzucenia jest obecny w relacji intymnej, jakie są jego przejawy oraz moŜliwe oddziaływania terapeutyczne.

6. Jednostki o unikowym stylu przywiązania deklarują niŜszą jakość związku, na którą wpływa niŜsza ocena odczuwanego wsparcia i niŜszy poziom namiętności. WiąŜe się to z faktem, Ŝe osoby te cechuje nieumiejęt-ność nawiązywania bliskich, otwartych relacji z partnerem. Są przesadnie zdystansowane, bagatelizują swoje uczucia i ich ekspresję¹⁵. W ich opiniach i sądach dominuje racjonalne kontrolowanie, brak w nich natomiast otwar-tości i spontaniczności. Dorośli o tym stylu przywiązania nadmiernie

kon-_________________

14 A. Król-Kuczkowska, Teoria przywiązania jako sposób rozumienia wewnętrznego świata pa-cjenta, w: Koncepcja przywiązania. Od teorii do praktyki klinicznej, red. B. Józefik, G. Iniewicz, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008, s. 75–91.

15 TamŜe.

Style przywiązania a funkcjonowanie w związkach partnerskich młodych kobiet… 129

trolują własne emocje i unikają sytuacji, które mogą wywoływać pobudze-nie. Jako dzieci osoby te nie otrzymywały od rodzica pomocy w zakresie regulowania napięcia emocjonalnego, stąd być moŜe niskie poczucie wspar-cia ze strony partnera intymnego. Niski poziom odczuwanej namiętności moŜe tłumaczyć deklarowany przez te osoby dyskomfort związany z blisko-ścią i intymnoblisko-ścią. Wyraźnie wyznaczone granice ja – partner umoŜliwiają zachowanie dystansu lub pozorne zaangaŜowanie, czego efektem jest po-dejmowanie wielu przypadkowych zachowań seksualnych. Jako dorośli osoby te zaprzeczają lub minimalizują potrzebę więzi, stąd prawdopodobnie ujemna korelacja z wymiarem odpowiedzialność.

Pracując z osobami o tym stylu przywiązania, warto pamiętać o zagad-nieniach związanych z inteligencją emocjonalną, w tym o kontakcie z po-trzebami i ich ekspresją.

LITERATURA

Bee H., Psychologia rozwoju człowieka, Zysk i S-ka, Poznań 2004.

Brennan K.A., Shaver P.R., Dimension of Adult Attachment: Affects Regulation and Romantic Rela-tionship Functioning, „Personality and Social Psychology Bulletin” 1995, nr 21.

Fraley R.C., Shaver P.R., Adult romantic attachment: Theoretical developments, emerging controver-sies, and unanswered questions, „Review of General Psychology” 2000, nr 4 (2), Special issue:

Adult attachement.

Fraley R.C., Shaver P.R., Airport Separations: A Naturalistic Study of Adult Attachment Dynamics in Separating Couple, „Journal of Personality and Social Psychology” 1998, nr 75.

Gulczyńska A., Rodzinne uwarunkowania aktywności seksualnej młodych dorosłych, Wyd. Nauko-we UAM, Poznań 2009.

Hazan C., Shaver P.R. Romantic love conceptualized as an attachment process, „Journal of Personal-ity and Social Psychology” 1987, nr 52.

Holmes J., Bowlby J., Teoria przywiązania, GWP, Gdańsk 2007.

Jankowiak B., Aktywność seksualna nauczycieli a jakość i trwałość ich związków partnerskich, Wyd.

Naukowe UAM, Poznań 2010.

Jankowiak B., Charakterystyka związków partnerskich nauczycieli. Analiza teoretyczna i badania własne, „Studia Edukacyjne” 2010, nr 12.

Jankowiak B., Kaczmarek Ł., Jakość i trwałość związków partnerskich – propozycja skali, w: Prze-miany seksualności w społeczeństwie współczesnym. Teoria i rzeczywistość, red. K. Waszyńska, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 2012.

Król-Kuczkowska A., Teoria przywiązania jako sposób rozumienia wewnętrznego świata pacjenta, w: Koncepcja przywiązania. Od teorii do praktyki klinicznej, red. B. Józefik, G. Iniewicz, Wyd.

Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.

Plopa M., Psychologia rodziny: teoria i badania, Impuls, Kraków 2005.

Plopa M., Więzi w małŜeństwie i rodzinie. Metody badań, Impuls, Kraków 2006.

130 ^{ROBERT OPORA}

MoŜliwości wykorzystania koncepcji odporności psychicznej w poradnictwie rodzinnym 131