Zawód samodzielny

Pojęcie „zawodu samodzielnego” jako termin języka prawnego w regulacjach in-teresujących ze względu na tematykę niniejszej rozprawy występuje na gruncie przepisów ustaw: z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej¹⁶⁰ oraz z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty¹⁶¹, w których profesje te określane są jako „samodzielne zawody medyczne” (w obu przypadkach art. 2 ww. ustaw). W literaturze podkreśla się, że także zawód ratownika medycznego, mimo braku takiej samej lub zbliżonej formuły go określającej w przepisach ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownic-twie Medycznym, należy uznać za samodzielny. Przesądzać ma o tym analiza całokształ-tu przepisów regulujących jego wykonywanie. Wskazuje się całokształ-tu w szczególności art. 11 ust. 1 u.p.r.m., który expressis verbis stanowi, że realizując zadania zawodowe, ratownik medyczny udziela świadczeń zdrowotnych, w tym medycznych czynności ratunkowych

156OTK-A 2003/9/97, wyrok opublikowany także na stronach: http://trybunal.gov.pl/postepowanie-i--orzeczenia/wyroki/art/5558-kwalifikacje-do-udzielania-porad-prawnych [dostęp 9.09.2019].

157OTK-A 2006/4/45.

158Zwraca na to uwagę również M. Tabernacka, op. cit., s. 295 i 302.

159Podobnie ibidem, s. 302.

160Dz.U.2020.562 t.j. ze zm.

161Dz.U.2019.952 t.j. ze zm.

samodzielnie lub pod nadzorem (na zlecenie) lekarza¹⁶². Można zatem przyjąć, że samo-dzielność zawodu ratownika medycznego jest jego cechą opisową, lub też określić go jako zawód samodzielny w znaczeniu opisowym. Innym przypadkiem, w którym ustawodaw-ca expressis verbis odwołuje się do kategorii samodzielności w odniesieniu do ujmowanej całościowo wolnej profesji, jest regulacja ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów¹⁶³. Ustawodawca przyjmuje tu jednak formułę odmienną od zastosowanej w pragmatyce zawodowej pielęgniarek i położnych, postanawiając w art. 2 ww. ustawy, że „psycholog wykonuje swój zawód samodzielnie”.

Cecha samodzielności łączona być musi zatem z wykonywaniem każdej z czynności zawodowych definiujących zawód psychologa, co pozwala uznać, że w świetle wyraźne-go postanowienia art. 2 ww. ustawy profesja psychologa, niezależnie od możliwości kwalifikowania jej jako zawodu wolnego, zawodu zaufania publicznego czy zawodu re-gulowanego, mieści się w kategorii pojęciowej zawodu samodzielnego.

Warto przy tym zaznaczyć, że zawody pielęgniarek i położnych uznawane są niejednokrotnie w literaturze przedmiotu za zawody wolne, zaliczane do grupy wolnych zawodów medycznych¹⁶⁴. Uwzględniając zbliżony sposób uregulowania zasad wykony-wania zawodu fizjoterapeuty, także ten zawód może być tak zakwalifikowany. Należy jednak pamiętać, że w związku ze specyficzną konstrukcją samodzielności zawodowej tych profesji – o czym poniżej – w literaturze formułowane są również pewne zastrze-żenia co do możliwości kwalifikowania ich jako zawodów wolnych. Można się zgodzić, że w świetle poglądów przypisujących zawodowej (merytorycznej, intelektualnej) nie-zależności profesjonalisty kluczowe znaczenie dla wyodrębnienia wolnego zawodu za-rzuty takie mają swoją wagę i wymagają rozpatrzenia.

Ustawodawca wprost przypisuje cechę samodzielności tym zawodom, pozostawia-jąc jednak to pojęcie bez ustawowej definicji. Ma ona zatem charakter opisowy, a ustale-nie jej treści wymaga szerszej analizy przepisów właściwych pragmatyk zawodowych.

Podkreślić należy, że mowa jest tu o samodzielnym zawodzie medycznym – a nie na przykład o samodzielnym stanowisku pracy czy o samodzielnej pracy¹⁶⁵. Ustawodawca

162 Tak kwalifikuje ten zawód K. Bączyk-Rozwadowska, Samodzielność zawodowa pielęgniarki, po-łożnej i ratownika medycznego, „Studia Iuridica Toruniensia” 2018, nr 1, s. 27 i n.

163Dz.U.2019.1026 t.j.

164Tak np. M. Tabernacka wskazuje na klasyfikację wolnych zawodów dokonaną przez Z. Leońskiego – patrz eadem, op. cit., s. 292; patrz też J. Jacyszyn, Wykonywanie wolnych zawodów w Polsce…, s. 279-280.

165Dla samodzielności stanowiska pracy znamienne będzie bezpośrednie podporządkowanie go praco-dawcy (kierownikowi jednostki organizacyjnej) w strukturze organizacyjnej danego zakładu pracy – jak to ma miejsce np. na gruncie przepisów ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych – zob. art. 9 ust. 1 u.r.pr., zgodnie z którym radca prawny wykonujący zawód w ramach stosunku pracy zajmuje samodzielne stanowisko podległe bezpośrednio kierownikowi jednostki organizacyjnej. Za prace samodzielne z kolei uznaje się takie, w których wyraźnie lub pośrednio została ograniczona (lub nawet wyłączona) kompetencja poleceniodawcza pracodawcy – zob. A. Chobot, Regulacja prawna twórczej pracy badawczej w stosunkach pracy, Warszawa 1975, s. 84 i n.

wydaje się odnosić tę cechę do zawodów pielęgniarki, położnej i fizjoterapeuty ujmowanych całościowo – w szczególności niezależnie od wybranej jego formy prawnoorganizacyjnej czy miejsca jego wykonywania. Przyjęta przez ustawodawcę formuła sugeruje zatem sa-modzielność zawodową wykonawców tych profesji w całym zakresie czynności meryto-rycznych (zawodowych) przypisanych przez ustawodawcę do tychże zawodów. Należałoby zatem przyjąć, że pielęgniarki, położne i fizjoterapeuci wykonują te czynności co do zasa-dy osobiście i samodzielnie, nie będąc w ich zakresie poddanymi poleceniom zewnętrznym ani nie posługując się w tym zakresie innymi osobami. Nie sposób jednak nie zauważyć, że w obszernym i niejednorodnym katalogu czynności uznawanych także za wykonywanie tych zawodów występują na przykład przypadki zatrudnienia pracowniczego i służbowe-go, których przedmiotem nie są czynności, które określić można jako „medyczne” w ścisłym tego słowa znaczeniu (nie są to czynności, które stanowią kryterium wyodrębnienia tych profesji jako takich – i wśród zawodów medycznych w szczególności – J.B.), ale m.in.

działania z zakresu edukacji, nauki czy zgoła administracji w obszarze ochrony zdrowia¹⁶⁶.

166Zgodnie z art. 4 ust. 1 u.z.p.p. wykonywanie zawodu pielęgniarki polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w szczególności na: 1) rozpoznawaniu warunków i potrzeb zdrowotnych pacjenta; 2) rozpo-znawaniu problemów pielęgnacyjnych pacjenta; 3) planowaniu i sprawowaniu opieki pielęgnacyjnej nad pacjentem; 4) samodzielnym udzielaniu w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycz-nych, leczniczych i rehabilitacyjnych oraz medycznych czynności ratunkowych; 5) realizacji zleceń lekar-skich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji; 6) orzekaniu o rodzaju i zakresie świadczeń opiekuń-czo-pielęgnacyjnych; 7) edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia. Zgodnie z art. 4 ust. 2 za wykonywanie zawodu pielęgniarki uważa się również: 1) nauczanie zawodu pielęgniarki lub położnej, wykonywanie pra-cy na rzecz doskonalenia zawodowego pielęgniarek i położnych lub nauczanie innych zawodów medycz-nych, których programy kształcenia wymagają współudziału pielęgniarki lub położnej; 2) prowadzenie prac naukowo-badawczych w zakresie pielęgniarstwa; 3) kierowanie i zarządzanie zespołami pielęgniarek lub położnych; 4) zatrudnienie w podmiocie leczniczym na stanowiskach administracyjnych, na których wyko-nuje się czynności związane z przygotowywaniem, organizowaniem lub nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej; 5) zatrudnienie w podmiotach zobowiązanych do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.

o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych lub urzędach te podmioty obsłu-gujących, w ramach którego wykonuje się czynności związane z przygotowywaniem, organizowaniem lub nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej; 6) zatrudnienie w organach administracji publicz-nej, których zakres działania obejmuje nadzór nad ochroną zdrowia; 7) pełnienie służby na stanowiskach służbowych w Ministerstwie Obrony Narodowej oraz w jednostkach organizacyjnych podległych Ministro-wi Obrony Narodowej, na których wykonuje się czynności zMinistro-wiązane z ochroną zdroMinistro-wia i opieką zdrowotną;

8) pełnienie służby na stanowiskach służbowych w Centralnym Zarządzie Służby Więziennej i innych sta-nowiskach Służby Więziennej, na których wykonuje się czynności związane z przygotowywaniem, organi-zowaniem i nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej przez podmiot leczniczy dla osób po-zbawionych wolności; 9) zatrudnienie w domach pomocy społecznej określonych w przepisach o pomocy społecznej, z uwzględnieniem uprawnień zawodowych pielęgniarki określonych w ustawie; 10) zatrudnie-nie na stanowisku pielęgniarki w żłobku lub klubie dziecięcym, o których mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3; 11) sprawowanie funkcji z wyboru w organach samorządu pielęgniarek i położnych lub wykonywanie pracy na rzecz samorządu; 12) powołanie do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy pielęgniarki, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania tej funkcji w charakterze pracownika, albo pełnienie funkcji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej, jeżeli z pełnieniem tej funkcji jest związane zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy. Zob. też art. 5 u.z.p.p. w odniesieniu do czynności objętych zakresem zawodu położnej. Zgodnie z kolei z art. 4 ust. 3

W odniesieniu do powyższego można zająć dwa stanowiska – zgodnie z pierwszym uznać można, że pielęgniarki, położne i fizjoterapeuci zachowują przypisany przez ustawodaw-cę przymiot samodzielności w całym zakresie czynności przypisanych do zawodu. W tym przypadku uwagę zwracać będzie jednak brak obejmujących cały ich zakres prawnych gwarancji chroniących szczególny – w tym przypadku samodzielny – status danej pro-fesji. Zgodnie z drugim stanowiskiem należałoby uznać, że przymiot samodzielności odnosi się wyłącznie do obszaru czynności zawodowych stanowiących kryterium wy-odrębnienia tych profesji wśród ogółu zawodów – i wśród zawodów medycznych w szcze-gólności. W konsekwencji wykonywanie czynności uważanych „również za wykonywa-nie zawodu”, na przykład w formach organizacyjnoprawnych zawierających w sobie immanentny element podporządkowania (pracowniczego lub służbowego), nie znosi cechy samodzielności zawodowej pielęgniarek, położnych i fizjoterapeutów przypisanej im w odniesieniu do obszaru czynności ściśle definiujących ich zawody. A zatem fizjo-terapeuta, na przykład zatrudniony w ramach stosunku pracy na stanowisku administra-cyjnym, na którym wykonuje czynności związane z przygotowywaniem, organizowaniem lub nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej, wykonuje zawód w układzie podporządkowania pracowniczego – jeżeli natomiast równolegle świadczy usługi obej-mujące czynności definiujące ten zawód, polegające np. na kwalifikowaniu, planowaniu i prowadzeniu fizykoterapii – pozostaje w tym zakresie zawodowo samodzielny w gra-nicach określonych w ustawie. Na podkreślenie zasługuje również to, że przepisy prag-matyk zawodowych, odnosząc się do czynności zawodowych w ścisłym znaczeniu (czynności medycznych) i wyznaczając zakres samodzielności zawodowej pielęgniarek, położnych i fizjoterapeutów, ograniczają go i różnicują w konkretnych przypadkach.

I tak, na przykład, w obszarze definiujących zawody pielęgniarek i położnych czynności medycznych występuje także wykonywanie przez nie zleceń lekarskich w procesie dia-gnostyki, leczenia i rehabilitacji (art. 4 ust. 1 pkt 5 i art. 5 ust. 1 pkt 8 u.z.p.p.). Za oko-liczność kluczową dla zrozumienia istoty samodzielności zawodowej pielęgniarek i po-łożnych w kontekście tej regulacji należy uznać to, że w systematyce ustawy już w przepisach ogólnych, we wspomnianym art. 2 u.z.p.p. postanawia się, że zawody pielęgniarki i położnej są określane samodzielnymi zawodami medycznymi. W świetle tego przepisu odczytywane być powinny zatem dalsze, szczegółowe uregulowania ich

u.z.fiz. za wykonywanie zawodu fizjoterapeuty uważa się również: 1) nauczanie zawodu fizjoterapeuty oraz wykonywanie pracy na rzecz doskonalenia zawodowego fizjoterapeutów; 2) prowadzenie prac naukowo--badawczych w zakresie fizjoterapii; 3) kierowanie pracą zawodową osób wykonujących zawód fizjotera-peuty; 4) zatrudnienie na stanowiskach administracyjnych, na których wykonuje się czynności związane z przygotowywaniem, organizowaniem lub nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej;

5) wykonywanie czynności zawodowych określonych w ust. 2 niebędących świadczeniami zdrowotnymi w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, Dz.U.2020.295 t.j.

ze zm., w podmiocie, który nie jest podmiotem wykonującym działalność leczniczą.

dotyczące. W strukturze zestawu czynności zawodowych pielęgniarek i położnych wy-różnić należy te, w zakresie których przysługuje im pełna samodzielność zawodowa.

Wyznaczone są przepisami wykonawczymi wydanymi na podstawie art. 6 ww. ustawy – przy czym przy ich wyodrębnieniu brane są pod uwagę niezbędne kwalifikacje oraz wymagany zakres umiejętności i obowiązków¹⁶⁷. Przepis ten pozwala uznać, że w samej grupie pielęgniarek i położnych mogą występować osoby o poziomie samodzielności zawodowej zróżnicowanym stosownie do kwalifikacji, umiejętności i zakresu obowiąz-ków. Wykonywanie zleceń lekarskich w przypadku odnotowania ich w dokumentacji medycznej stanowi co do zasady zawodowy obowiązek pielęgniarki i położnej (art. 15 ust. 1 u.z.p.p.). Ta właśnie okoliczność stanowi podstawę do sceptycznych zapatrywań doktryny na samodzielny, ale w konsekwencji także wolny charakter tych zawodów¹⁶⁸. Uwzględniając przepis art. 2 u.z.p.p., należy przyjąć w związku z tym, że pielęgniarka lub położna otrzymując zlecenie lekarskie, pozostaje samodzielna w procesie jego reali-zacji stosownie do swoich kwalifikacji, umiejętności i zakresu obowiązków. Zlecenie lekarskie, tak jak inne czynności zawodowe, ma ona realizować w sposób charaktery-styczny dla wolnego zawodu – a więc z zawodową sumiennością i starannością, zgodnie z zasadami etyki zawodowej, poszanowaniem praw pacjenta i tajemnicy zawodowej, dbałością o jego bezpieczeństwo, wykorzystując wskazania aktualnej wiedzy medycznej (art. 11 ust. 1 u.z.p.p.). Wykonawca ww. zawodów jest ponadto objęty obowiązkiem po-dejmowania niezbędnych czynności zawodowych zgodnie z posiadanymi kwalifikacja-mi zawodowykwalifikacja-mi, do udzielenia pomocy w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzie-leniu mogłaby spowodować stan nagłego zagrożenia zdrowotnego, a więc także udzielania tej pomocy poprzez wykonanie czynności wyłączonych z zakresu prawem określonej samodzielności zawodowej, podejmując je w tej sytuacji bez zlecenia lekar-skiego (art. 12 ust. 1 u.z.p.p.). Podkreślić należy ponadto, że zgodnie z art. 12 ust. 2 u.z.p.p. – i przy spełnieniu dalszych warunków w nim określonych – pielęgniarka lub położna mogą odmówić wykonania zlecenia lekarskiego oraz wykonania innego świad-czenia zdrowotnego niezgodnego z ich sumieniem lub z zakresem posiadanych kwalifi-kacji, podając niezwłocznie przyczynę odmowy na piśmie przełożonemu lub osobie zlecającej. Kolejnymi przepisami wyznaczającymi samodzielny status pielęgniarki

167Zgodnie z nim minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Pielę-gniarek i Położnych, określi, w drodze rozporządzenia: 1) rodzaj i zakres świadczeń zapobiegawczych, dia-gnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych, które mogą być udzielane samodzielnie bez zlecenia lekar-skiego przez pielęgniarkę i położną, 2) wykaz produktów leczniczych oraz środków pomocniczych, do stosowania których są uprawnione pielęgniarki i położne samodzielnie bez zlecenia lekarskiego, 3) rodzaje materiałów, które mogą być pobierane przez pielęgniarkę i położną do celów diagnostycznych samodzielnie bez zlecenia lekarskiego, 4) rodzaj i zakres medycznych czynności ratunkowych wykonywanych przez pie-lęgniarkę, 5) wykaz badań diagnostycznych do samodzielnego przeprowadzania przez pielęgniarkę i położną – biorąc pod uwagę niezbędne kwalifikacje oraz wymagany zakres umiejętności i obowiązków.

168Szerzej o tym np. J. Jacyszyn, Wykonywanie wolnych zawodów w Polsce…, s. 289 i n.

i położnej są: art. 13 u.z.p.p., zgodnie z którym pielęgniarka i położna mają prawo wglą-du do dokumentacji medycznej pacjenta oraz do uzyskania od lekarza pełnej informacji o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych metodach diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych, zapobiegawczych i dających się przewidzieć następstwach podejmowanych działań, w zakresie niezbędnym do udzielanych przez siebie świadczeń zdrowotnych, oraz art. 14 ust. 1 u.z.p.p., zgodnie z którym pielęgniarka i położna mają prawo do uzyskania „pełnej informacji o celowości, planowanym przebiegu i dających się przewidzieć skutkach eksperymentu medycznego”, w którym mają uczestniczyć.

W przypadku zaś „uzasadnionych wątpliwości” pielęgniarka i położna mogą odmówić uczestniczenia w eksperymencie, podając przełożonemu przyczynę odmowy na piśmie.

Powyższe wskazuje na przysługującą pielęgniarkom i położnym swobodę dokonywania w granicach określonych prawem zarówno ocen merytorycznych, jak i etycznych w pro-cesie wykonywania zawodu. Jednocześnie podkreślić należy, że w strukturze zawodu pielęgniarki i położnej występuje szereg czynności „również” uznawanych za wykony-wanie zawodu, w przypadku których zakres ich samodzielności może podlegać ograni-czeniu chociażby względu na ich charakter i formę wykonywania (np. w sytuacji zatrud-nienia w ramach stosunku pracy pielęgniarki w podmiocie leczniczym na stanowiskach administracyjnych, na których wykonuje się czynności związane z przygotowywaniem, organizowaniem lub nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej – art. 4 ust. 2 pkt 4 u.z.p.p.). Zasadne wydaje się zatem nie tyle odmawianie pielęgniarkom i po-łożnym charakterystycznej dla wolnego zawodu samodzielności w wykonywaniu zawo-du, co uznanie, że w ich przypadku samodzielność ma określoną, szczególną treść normatywną. W przeszłości w literaturze formułowano nawet pogląd, że ich sytuacja w tym względzie nie różni się znacząco od sytuacji lekarzy poddanych w przebiegu realizowanego leczenia wpływowi merytorycznemu ordynatora¹⁶⁹. Współcześnie zastrzec należy, że takowy wpływ ordynatora na lekarza – jeżeli występuje w rzeczywistości (a obserwowana w tym względzie praktyka może to niejednokrotnie potwierdzać – J.B.) – ma charakter oddziaływań faktycznych, nie znajdujących oparcia ani w pragmatyce zawodowej lekarzy, ani w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalność leczniczej¹⁷⁰.

Rozważania powyższe w dużej mierze znajdują zastosowanie do zawodu fizjote-rapeuty. Ustawodawca, różnicując zakres samodzielności zawodowej, wyodrębnia w art. 4

169Zdaniem M. Nestorowicza samodzielność zawodu pielęgniarki, jaka wynikała z art. 2 poprzednio obowiązującej ustawy z 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, nie stała w sprzeczności z tym, że w określonym zakresie w procesie leczenia pielęgniarka jest podporządkowana lekarzowi. „Podporządko-wanie administracyjne i wynikające stąd konsekwencje prawne nie stoją na przeszkodzie samodzielności zawodu, gdyż również lekarz na oddziale podlega ordynatorowi i musi realizować ustalony przez niego przebieg leczenia” – zob. idem, Charakter prawny wykonywania zawodu pielęgniarki i odpowiedzialność cywilna za wyrządzone przez nią szkody, PiM 2003, nr 13, s. 117 i n.

170Dz.U.2020.295 t.j. ze zm.

ust. 4-5 u.z.fiz. grupę profesjonalistów wykonujących ten zawód samodzielnie w zakre-sie wskazanych w ustawie świadczeń zdrowotnych (a więc czynności zawodowych de-finiujących istotę tego zawodu) oraz grupy fizjoterapeutów o ograniczonej samodzielno-ści zawodowej, wykonujących czynnosamodzielno-ści zawodowe albo wyłącznie na skierowanie lekarza lub samodzielnego fizjoterapeuty, albo tylko określone czynności¹⁷¹. Ujmując relację fizjoterapeuty z wykonawcami innych zawodów medycznych w kategoriach współpracy, ustawodawca przyznaje jednocześnie fizjoterapeucie prawo domagania się od lekarza, który wydał zlecenie, by uzasadnił potrzebę jego wykonania, a także prawo odmowy wykonania określonego świadczenia. Odmowę wykonania świadczenia fizjo-terapeuta uzasadnia w dokumentacji medycznej i informuje o niej lekarza zlecającego (art. 6 ust. 1-2 ww. ustawy). Ciekawe wydaje się to, że wskazane uprawnienia nie są skorelowane z poziomami samodzielności zawodowej wynikającymi z art. 4 ust. 4-5 ww.

ustawy. Oznacza to przyznanie tych uprawnień fizjoterapeutom przypisanym do każdej z wynikających z tego przepisu kategorii samodzielności.

Cechą szczególną regulacji prawnej dotyczącej zawodów medycznych takich jak pielęgniarki, położne i fizjoterapeuci jest zróżnicowanie zakresów samodzielności za-wodowej poszczególnych przedstawicieli w zależności od wykształcenia, kwalifikacji i zajmowanych stanowisk w strukturze podmiotu leczniczego. Biorąc jednak pod uwagę funkcjonalne powiązanie cech typologicznych wolnego zawodu takich jak merytorycz-na, intelektualna niezależność i samodzielność profesjonalisty (w istocie osoba samo-dzielna przecież to taka, która nie wymaga ścisłego nadzoru i kierownictwa – J.B.), zasadne jest zatem przyjęcie, że pielęgniarki, położne i fizjoterapeuci, wykonując zawód w zakresie określonym w ich pragmatyce zawodowej w pełni samodzielnie i bazując na własnej wiedzy i doświadczeniu zawodowym, zachowują również poziom merytorycz-nej, intelektualnej niezależności zawodowej wystarczający do zakwalifikowania ich do grupy zawodów wolnych.

171Zgodnie z art. 4 ust. 4 u.z.fiz. świadczeń zdrowotnych, o których mowa w ust. 2, udziela samodziel-nie fizjoterapeuta posiadający tytuł: 1) magistra uzyskany w sposób, o którym mowa w art. 13 ust. 3 pkt 1;

2) magistra uzyskany w sposób, o którym mowa w art. 13 ust. 3 pkt 2-7, oraz co najmniej 3-letnie doświad-czenie w zawodzie fizjoterapeuty; 3) licencjata uzyskany w sposób, o którym mowa w art. 13 ust. 3 pkt 2 lub 3, oraz co najmniej 6-letnie doświadczenie w zawodzie fizjoterapeuty; 4) zawodowy technika fizjotera-pii uzyskany w sposób, o którym mowa w art. 13 ust. 3 pkt 8, oraz co najmniej 6-letnie doświadczenie w zawodzie fizjoterapeuty. Zgodnie zaś z art. 4 ust. 4a fizjoterapeuta nieposiadający okresu doświadczenia w zawodzie określonego w ust. 4 pkt 2-4 może udzielać świadczeń zdrowotnych w zakresie wynikającym z posiadanego tytułu zawodowego, wyłącznie na podstawie skierowania lekarza albo innego fizjoterapeuty posiadającego prawo samodzielnego udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu fizjoterapii. Zgodnie z kolei z art. 4 ust. 5 fizjoterapeuta, o którym mowa w ust. 4 pkt 3 i 4, nie może kwalifikować do fizykotera-pii i kinezyterafizykotera-pii oraz udzielać świadczeń zdrowotnych określonych w ust. 2 pkt 5 i 9 ww. ustawy.