Diagnoza sytuacji osoby bezrobotnej 1. Cele diagnozy

Pierwszym etapem pracy z osobą długotrwale bezrobotną jest wielowymiarowa diagnoza sy-tuacji tej osoby, czyli rozeznanie jej sysy-tuacji ekonomicznej, rodzinnej, mieszkaniowej, zdrowot-nej. Celem diagnozowania jest określanie wiodących problemów wiążących się z przyczynami długotrwałego pozostawania bez pracy, określenie wymiaru oraz fazy rozwojowej problemu. Poza określeniem katalogu problemów danej osoby, celem diagnozy jest również40: Î Określenie współzależności pomiędzy poszczególnymi problemami.

Î Zidentyfikowanie przyczyn niekorzystnej sytuacji oraz poziomu nasilenia.

Î Badanie postawy klienta wobec problemu (w jaki sposób klient próbował sobie po-radzić z problemem, umiejętność kierowania swoim życiem).

Î Zbadanie gotowości klienta do rozwiązywania problemów (zebranie pomysłów klienta na sposoby przezwyciężenia trudnej sytuacji).

Î Określenie potencjałów klienta, jego możliwości i zasobów.

Î Analiza czynników sprzyjających i utrudniających rozwiązanie trudnej sytuacji, uwa-runkowań wewnętrznych i zewnętrznych (swoista analiza SWOT).

Właściwe zdiagnozowanie przyczyny problemu jest ważne głównie ze względu na okre-ślenie odpowiednich działań prowadzących do jego rozwiązania, co pomoże w uzyskaniu lub utrzymaniu zatrudnienia. Przykładowo jeśli osoba uzależniona od alkoholu utrzymu-je, że jedyną przyczyną niemożności znalezienia przez nią pracy jest brak ofert pracy od-powiadający jej kwalifikacjom, to nawet szkolenia zawodowe, które dadzą jej uprawnie-nia do wykonywauprawnie-nia pracy, na którą jest zapotrzebowanie, nie spowodują, że podejmie i utrzyma pracę w nowym zawodzie. Przeszkodą będzie uzależnienie od alkoholu, które może powodować nieuczęszczanie na kurs lub opuszczanie zajęć albo też w przypadku pozytywnego ukończenia kursu i podjęcia pracy – porzucenie jej z powodu „wpadnięcia” w ciąg alkoholowy lub zwolnienie z pracy z powodu wykonywania jej pod wpływem al-koholu. Tak więc bez podjęcia i ukończenia terapii trudno będzie skutecznie doprowadzić do trwałej aktywizacji zawodowej takiej osoby.

3.3.1.2. Zakres diagnozy

W diagnozie tej należy wziąć pod uwagę kryteria, które są opisane w rozdziale II. Zostały one również w skrócie przybliżone w formie tabeli zamieszczonej poniżej.

40 D. Polakowski, Determinanty funkcjonowania osoby pozostającej bez pracy oraz uwarunkowania współpracy z pracownikiem socjalnym, Ekspertyza w ramach projektu „Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej”, WRZOS, 2011, s. 8.

Tabela 5. Składowe diagnozy sytuacji osób pozostających bez pracy

Obszar diagnozy Zagadnienia szczegółowe

Ścieżka edukacyjna oraz posiadane wykształcenie

Wyniki w szkole, uzyskany poziom wykształcenia, poziom wiedzy i kompetencji zawodowych, motywacja do dalszego kształcenia, formy samokształcenia

Posiadane kwalifikacje i umiejętności zawodowe

Ukończone kursy i szkolenia, przydatność ich na rynku pracy, aktualność i atrakcyjność posiadanych kwalifikacji, gotowość do wzbogacania swoich kwalifikacji

Doświadczenie zawodowe Podejmowane decyzje zawodowe, przebieg zatrudnienia,

zajmowane stanowiska, zakres odpowiedzialności i realizowanych zadań, udokumentowanie stażu pracy, uprawnienia pracownicze, staż ubezpieczeniowy, sposoby rozwiązania umowy o pracę, przerwy w zatrudnieniu, długość pozostawania bez pracy Funkcjonowanie w pracy i środowisku

społecznym

Kompetencje społeczne, umiejętności współpracy i współdziałania w grupie, diagnoza nieprzystosowania społecznego

Umiejętności związane z procesem poszukiwania pracy

Diagnoza aktywności w poszukiwaniu pracy, częstotliwość korzystania z usług instytucji rynku pracy, umiejętności autoprezentacji

Motywacja i siła dążenia do zmiany sytuacji życiowej i zawodowej

Czynniki motywacji do pracy, umiejscowienie pracy w systemie wartości, działania pozorne i realne, diagnoza uwarunkowań osłabiających motywację

Kompetencje społeczne i interpersonalne Umiejętności współpracy z ludźmi, współpraca z przełożonym, zarządzanie swoim rozwojem, umiejętności porozumiewania się, radzenie sobie w sytuacjach stresu, napięcia, presji czasu

Stan zdrowia Diagnostyka stanu zdrowia somatycznego i psychicznego,

uszkodzone funkcje organizmu, podejmowane formy leczenia, rezultaty, rokowania medyczne

Sytuacja prawna Karalność, porzucenia pracy, zobowiązania alimentacyjne,

prowadzone postępowania karne, naruszanie prawa, dozory kuratorskie

Uwarunkowania społeczno-ekonomiczne Ilość osób będących na utrzymaniu, struktura rodziny, wydolność ekonomiczna, poczucie odpowiedzialności za utrzymanie osób zależnych, posiadane relacje społeczne, wpływ społeczności lokalnej na klienta i rodzinę

Zainteresowania oraz cele życiowe i zawodowe

Posiadanie sprecyzowanych celów życiowych i zawodowych, hierarchizacja celów, umiejętność osiągania celów w przeszłości, zakres zainteresowań powiązanych z możliwościami podjęcia pracy Sposób gospodarowania czasem i zasobami Struktura czasu, umiejętność zarządzania czasem, planowanie

swoich zadań, marnotrawienie czasu, niedotrzymywanie terminów, czas wolny

Przejawiana aktywność społeczna oraz pozycja społeczna

Zaangażowanie społeczne, wolontarystyczne, gotowość do angażowania się w sprawy społeczności lokalnej, zajmowana pozycja społeczna, motywacja do osiągnięcia pozycji społecznej Mocne strony, atuty i zasoby osobiste

i zawodowe

Wykształcenie, stan zdrowia, umiejętności, talenty, zaradność itp. Deficyty, problemy i ograniczenia Uszkodzenia organizmu, upośledzenia, sekwencja niepowodzeń, karalność, niska motywacja, uzależnienie od pomocy społecznej, skłonność do sięgania po używki (alkohol, narkotyki)

Źródło: D. Polakowski, Determinanty funkcjonowania osoby pozostającej bez pracy oraz uwarunkowania współ-pracy z pracownikiem socjalnym. Ekspertyza w ramach projektu „Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomo-cy i integracji społecznej”, WRZOS, 2011, s. 12-14.

Jak widać wymiarów diagnozy jest bardzo dużo, dlatego warto pamiętać, że nie trzeba dokładnie i szczegółowo (przynajmniej na pierwszym etapie) wypytywać o każdy aspekt, a skupić się na tych wymiarach, które jako problem zgłasza sam klient. Dopiero gdy klient nie wskazuje sam przyczyn pozostawania przez niego bez pracy lub uważa, że jedynym problemem jest brak ofert pracy, to trzeba zgłębiać kolejne obszary funkcjonowania danej osoby.

3.3.1.3. Metody i narzędzia diagnozy

Podstawową metodą diagnozy przyczyn bezrobocia długotrwałego danej osoby jest roz-mowa z tą osobą, czyli zadawanie pytań przez pracownika przeprowadzającego diagnozę i udzielanie odpowiedzi przez osobę bezrobotną. Podstawowe pytania do diagnozy z po-szczególnymi grupami są przedstawione w scenariuszach pracy. Natomiast warto zwró-cić uwagę na to, że pytania przedstawione w scenariuszu to pytania, na które chce znać odpowiedź pracownik, ale to nie oznacza, że musi i powinien je zadawać w takiej formie. Należy dbać o to, aby zadawać jak najwięcej pytań otwartych, czyli otwierających możli-wość na szerszą wypowiedź klienta, przedstawienie przez niego swego punktu widzenia. Nie należy odpytywać, czyli zadawać tylko takich pytań, na które odpowiadający może po-wiedzieć tylko „tak” lub „nie”. Przykłady pytań, które można zadawać podczas diagnozy oraz tych, których nie należy formułować w taki sposób, przedstawione są poniżej w tabeli.

Tabela 6. Przykłady pytań diagnostycznych

Prawidłowa forma pytań Nieprawidłowa forma pytań

Jaką szkołę Pan/i ukończył/a? Czy ukończył/a Pan/i szkołę podstawową (zawodową/

średnią)?

Jakie ma Pan/i doświadczenie zawodowe? Czy kiedykolwiek Pan/i pracował/a?

Jaki jest Pan/i stan zdrowia? Czy jest Pan/i zdolna do pracy? Na coś chory/a?

Jak Pan/i ocenia swoje szanse na znalezienie pracy w ciągu miesiąca?

Czy widzi Pan/i szanse na znalezienie pracy w ciągu miesiąca?

Jak często wysyła Pan/i CV i listy motywacyjne? Czy wysyła Pan/i CV i listy motywacyjne? Opracowanie własne

Pytania otwarte stwarzają możliwość na prawdziwą rozmowę i budowanie relacji pomię-dzy pracownikiem i osobą bezrobotną, podczas gdy pytania zamknięte są bardziej komu-nikacją opartą na kontaktach formalnych. Szczególnie ma to znaczenie przy stosowaniu wywiadu środowiskowego, który jest podstawowym narzędziem diagnozowania w pra-cy pracownika socjalnego. Wywiad środowiskowy można traktować dwojako, czyli jako formularz do wypełnienia oraz jako podstawa do nawiązania kontaktu z osobą, narzędzie pomocnicze do zebrania danych o danej osobie. Przeprowadzenie wywiadu środowi-skowego zawsze powinno być rozmową, która nie jest czytaniem pytań i zapisywaniem

odpowiedzi. Formularz wywiadu powinien być tylko narzędziem do przeprowadzenia ro-zeznania sytuacji, zapisania spostrzeżeń, a nie celem samym w sobie.

Innym narzędziem są kwestionariusze diagnozujące różne obszary związane z aktywiza-cją zawodową. Są to formularze, które mogą być wypełniane samodzielnie przez osoby bezrobotne lub przez pracowników na podstawie informacji uzyskanych od tych osób. Kwestionariusze te mogą być w formie papierowej lub elektronicznej, dostępnej za po-średnictwem komputera. Na podstawie odpowiedzi są obliczane punkty, które po zsu-mowaniu dają wynik dotyczący danej sfery, np. poziomu motywacji do podjęcia pracy lub poziomu umiejętności społecznych. Ważne jest, aby narzędzia te stosować (tak jak wszystkie narzędzia psychometryczne) jako narzędzia pomocnicze a nie jako zastępujące diagnozę. Na postawie samego wyniku kwestionariusza nie powinny być podejmowane ważkie decyzje, np. udzielenie lub nie wsparcia psychologicznego, doradztwa. Poza tym jak wskazują twórcy Matrycy Kurcmana „Badanie kwestionariuszowe nie może całkowicie zastąpić kontaktu pracownika z klientem urzędu, a jego wyniki muszą być konfrontowane z opinią tego pracownika opartą na innych przesłankach – w tym również na, czerpanej z doświadczenia, intuicji”41.

Przykładem kwestionariusza, który będzie obecnie często wykorzystywany przez pracow-ników urzędu pracy jest „Kwestionariusz do profilowania pomocy dla osób bezrobotnych”, którego zakres jest przedstawiony w tabeli nr 7. Nie jest to kwestionariusz nadmiernie roz-budowany. Na jego podstawie określa się jaki jest potencjał zatrudnienia danej osoby i jaki typ pomocy będzie można przyznać.

Przykładem narzędzia badającego motywację w korelacji z kwalifikacjami jest wspomniana już tzw. Matryca Kurcmana42. Składa się ono z dwóch odrębnych kwestionariuszy, tj. kwestiona-riusza motywacji oraz kwestionakwestiona-riusza kwalifikacji, których wyniki mogą być cennym źródłem informacji przydatnym zarówno w analizie indywidualnych przypadków, jak i przy poszukiwa-niu prawidłowości o charakterze ogólnym. Jako że najtrudniej jest zmierzyć motywację danej osoby do poszukiwania i podjęcia pracy poniżej przedstawiono opis skal dotyczących tego wymiaru (por. tabela nr 8).

41 Matryca Kurcmana, op. cit., s. 34.

42 Dostęp do tego narzędzia można uzyskać poprzez stronę projektu i kontakt z wykonawcą dostępny na stronie http://www.matryca-kurcmana.pl/opis_projektu.html.

Tabela 7. Kwestionariusz do profilowania pomocy dla osób bezrobotnych Pytania Zmienne O – Oddalenie od rynku pracy G – Gotowość do powrotu na rynek pracy Część I (generowana przez SyriuszaStd)

Wiek bezrobotnego O

Płeć bezrobotnego O

Poziom wykształcenia bezrobotnego O

Doświadczenie zawodowe w ciągu ostatnich 5 lat O

Znajomość języków obcych przez bezrobotnego O

Stopień niepełnosprawności bezrobotnego O

Czas pozostawania bez pracy bezrobotnego O

Ile razy w ciągu 5 ostatnich lat bezrobotny odmówił oferowanej przez urząd pracy propozycji pomocy, przerwał inną formę pomocy lub nie stawił się?

G Część II - wywiad

Czy bezrobotny posiada aktualne uprawnienia zawodowe potwierdzone odpowiednimi dokumentami?

O

Czy bezrobotny posiada umiejętności zawodowe? O

Miejsce zamieszkania pod względem oddalenia od potencjalnych miejsc pracy O

Czy ma Pan/Pani możliwość dojazdu do pracy (w tym do pracy w systemie zmianowym oraz w weekendy)?

O

Proszę wskazać przyczyny utrudniające Pani/Panu podjęcie pracy. G/O

Jak Pan/Pani sądzi, czy w najbliższym czasie samodzielnie znajdzie Pan/Pani pracę? G

Co jest głównym powodem Pana/Pani rejestracji w urzędzie pracy? G

Czy szuka lub szukał Pan/Pani samodzielnie pracy? G

Czy w ciągu ostatniego miesiąca przygotowywał/ła Pan/Pani samodzielnie dokumenty aplikacyjne (życiorys, list motywacyjny)?

G Co jest Pan/Pani w stanie zrobić w celu zwiększenia swoich szans na podjęcie pracy? G Mając do wyboru podjęcie pracy za minimalne wynagrodzenie lub pozostawanie bez

pracy co by Pan/Pani wybrał/a?

G

Jak często jest Pan/Pani gotów/owa kontaktować się z urzędem pracy? G

Co poza uzyskaniem dochodu skłania Pana/Panią do podjęcia pracy? G

Od kiedy może Pan/Pani podjąć pracę? G

Czy posiadając ubezpieczenie zdrowotne z innych źródeł/z innego tytułu zarejestrowałby/ałaby się Pan/Pani w urzędzie pracy?

G Jakie ma Pan/Pani możliwości kontaktu z urzędem pracy i potencjalnymi pracodawcami? O Źródło: I. Mazek, S. Sułkowski, N. Terelak-Paturej, Profilowanie pomocy dla osób bezrobotnych…, op. cit., s. 32.

Tabela 8. Pytania i stwierdzenia do oceny poziomu motywacji używane w Matrycy Kurcmana

Podskala 1: „Umiejętność poruszania się po rynku pracy”

Zadaniem tej skali jest pomiar elementarnych umiejętności warunkujących powodzenie w poszukiwaniu pracy. Podskala obejmuje pozycje 1 do 6 kwestionariusza:

1. Potrafię bez trudu wymienić – w podaniu lub w czasie rozmowy wstępnej – wszystkie swoje umiejętności i kwalifi-kacje, które mogą być przydatne dla przyszłego pracodawcy.

2. Łatwo przychodzi mi napisanie listu z prośbą o pracę, z właściwie przedstawionym życiorysem i przekonującym uzasadnieniem podania.

3. Potrafię załatwić sobie rozmowę w sprawie pracy z pracodawcą lub jego przedstawicielem.

4. Potrafię skutecznie przekonać pracodawcę, że posiadam właściwe kwalifikacje i będę rzetelnym, wartościowym pracownikiem.

5. Potrafię trafnie określić swoje mocne strony; wiem, co jest moim największym atutem z punktu widzenia pracodawcy. 6. Wiem jak i gdzie najlepiej szukać atrakcyjnych ofert pracy.

Podskala 2: „Intensywność poszukiwania pracy”

Zgodnie z tym, co sugeruje tytuł, podskala dostarcza informacji na temat intensywności działań podejmowanych przez bezrobotnego w celu znalezienia pracy. Skala obejmuje pozycje 7 do 12 kwestionariusza:

7. Ile razy w okresie ostatniego miesiąca przeglądał(a) Pan(i) ogłoszenia o pracy w gazetach? 8. Ile razy w okresie ostatniego miesiąca przeglądał(a) Pan(i) ogłoszenia o pracy w Internecie?

9. Ile razy w okresie ostatniego miesiąca odwiedzał(a) Pan(i) PUP, Agencję Zatrudnienia, albo prywatnego pośrednika w celu przejrzenia ofert pracy?

10. Ile razy w okresie ostatniego miesiąca pytał(a) Pan(i) znajomych, czy nie słyszeli o jakiejś możliwości pracy? 11. Ile razy w okresie ostatniego miesiąca rozmawiał(a) Pan(i) w sprawie pracy z potencjalnymi pracodawcami lub ich

przedstawicielami?

12. Poszukując pracy, w ilu miejscach złożył(a) Pan(i) podanie i ew. inne dokumenty?

Podskala 3: „Motywacja autonomiczna”

13. Pracował(a)bym nawet gdybym nie musiał(a) – np. gdybym wygrał(a) bardzo dużo pieniędzy na loterii, albo dostał(a) wielki spadek.

14. Dużo lepiej bym się czuł(a) pracując niż pozostając na zasiłku, nawet gdyby to finansowo wychodziło praktycznie na to samo. 15. Wybrał(a)bym gorzej płatną pracę, gdyby dawała mi większą satysfakcję.

16. Wolał(a)bym pracować nawet za niską pensję niż wcale.

17. Jeśli praca mi się podoba, to mniej się dla mnie liczy ile pieniędzy zarobię.

18. Jeśli jakaś oferta mi się spodoba, to ją przyjmę bez względu na to jak inni będą oceniać mój wybór.

Podskala 4: „Znaczenie pracy”

19. Praca nadaje sens mojemu życiu. 20. Bardzo lubię pracować.

21. Kiedy pracuję, czuję się dużo bardziej potrzebny(-a). 22. Pracując czuję się dużo lepszym, pełniejszym człowiekiem. 23. Praca musi mi sprawiać satysfakcję.

24. Jeśli mi na czymś zależy, to potrafię postawić na swoim – dlatego uda mi się znaleźć dobrą pracę.

Podskala 5: „Sytuacja materialna”

25. Jaka jest sytuacja materialna Pana/Pani gospodarstwa domowego?

26. Jak duże oszczędności na żywności, leczeniu oraz opłatach za mieszkanie, prąd czy gaz były konieczne w Pana/ Pani gospodarstwie domowym w ostatnich trzech miesiącach?

27. Czy korzysta Pan(i) ze wsparcia opieki społecznej, kościoła albo innych organizacji zajmujących się pomocą społeczną? 28. Czy spodziewa się Pan(i) znaczącego obniżenia poziomu życia swojego gospodarstwa domowego w ciągu

najbliż-szych dwóch miesięcy?

29. Moja sytuacja materialna jest gorsza od sytuacji wielu moich krewnych i znajomych.

30. Moja sytuacja materialna jest na tyle zła, że był(a)bym gotów(-owa) podjąć pracę za kwotę równą najniższemu wynagrodzeniu lub nawet mniejszą.

Jak można przeczytać w opracowaniu „Porównanie wyników w podskalach dostarcza danych pozwalających na odróżnianie typów motywacji. Przykładowo, wysokie wyniki w skalach motywacji autonomicznej i znaczenia pracy przy niskich wynikach w skali sy-tuacji materialnej sugerują inny typ motywacji niż wysokie wyniki w skali sysy-tuacji mate-rialnej połączone z niskimi wynikami w tych skalach. W tym ostatnim przypadku należy przypuszczać, że mamy do czynienia z osobą, którą do poszukiwania pracy skłania głów-nie sytuacja materialna, ale jej motywacja jest powierzchowna i osłabgłów-nie z chwilą poprawy tej sytuacji, podczas gdy w pierwszym – prawdopodobnie mamy do czynienia z osobą, której potrzeba pracy jest uwewnętrzniona i stabilna”43.

Podobnym narzędziem, ale zawierającym inne pytania jest Kwestionariusz oceny motywacji

do poszukiwania pracy44. Przykładowe stwierdzenia w nim zawarte to:

Î Mam jasno postawione cele zawodowe – wiem, co chcę robić i co chcę osiągnąć. Î Zawsze planuję swoje działania i rozkładam je w czasie.

Î Mam problem z doprowadzeniem rozpoczętych zadań do końca. Î Lubię odkładać rozpoczęcie czegoś na jutro.

Î Moje dni mijają bez zrobienia czegokolwiek.

Î Pomimo odnoszenia porażek, nigdy nie rezygnuję z dążenia do postawionego sobie celu. Î Gdy na czymś mocno mi zależy, zrobię wszystko co możliwe, aby to osiągnąć. Î Lubię uczyć się czegoś nowego.

Î Dokładnie wiem, jakiej pracy szukam.

Î Zarejestrowałbym/zarejestrowałabym się w urzędzie pracy posiadając ubezpieczenie zdrowotne z innych źródeł (praca współmałżonka, ubezpieczenie własne z innego miejsca).

Î Jestem gotów podjąć pracę, która wiązałaby się z koniecznością dodatkowej nauki. Na podstawie tego kwestionariusza określany jest poziom motywacji (brak motywacji, bardzo niska, niska, średnia, wysoka) oraz typ motywacji:

Î „motywacja zewnętrzna (instrumentalna) – człowiek podejmuje się wykonania zadania tylko w celu osiągnięcia nagrody lub uniknięcia kary, czyli dla „zewnętrznych korzyści”, np. pieniędzy, pochwał, awansu, nagrody lub uniknięcia przykrych konsekwencji; osoby charakteryzujące się tym rodzajem motywacji przywiązują wagę do oceny działania, po-równują się z innymi, są podatne na informacje zwrotną i są wrażliwe na zachęty ze stro-ny otoczenia; lub

Î motywacja wewnętrzna (automotywacja) – osoba angażuje się w działanie dla osiągnięcia wewnętrznego, własnego celu, nawet przy braku nagrody zewnętrznej; ten rodzaj motywacji ma swoje źródła w wewnętrznych właściwościach człowieka,

43 Matryca Kurcmana, op. cit., s. 34.

44 Kwestionariusz opracowany przez Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku, dostępny wraz z kluczem odpowiedzi na stronie http:// www.up.podlasie.pl/uploads/upload/ciipkz/motywacja_kwestionariusz.pdf.

np. cechach osobowości, zainteresowaniach, rozwiniętej potrzebie samorealizacji, samorozwoju; osoby charakteryzujące się tym rodzajem motywacji chętnie zdoby-wają wiedzę, są otwarte na nowe doświadczenie i chętne do ponoszenia wyrzeczeń niezależnie od oceny działania czy zachęt zewnętrznych”45.

Są również kwestionariusze, które są przeznaczone do wypełniania przez pracowników i polegają na ocenie zachowania danej osoby w różnych sytuacjach np. podczas rozmo-wy z pracownikiem, z dzieckiem lub podczas szkoleń. Takim przykładem kwestionariusza może być Ankieta umiejętności społecznych46, która jest narzędziem pomocniczym w okre-śleniu jakich konkretnie kompetencji społecznych brakuje danej osobie. Jednakże przy tej ankiecie (ale również przy stosowaniu innych tego rodzaju kwestionariuszy) należy zwró-cić uwagę na to, czy osoby bezrobotne, które mają ją wypełniać są w stanie zrozumieć język i sformułowania w niej użyte. Takich wymogów nie spełnia Ankieta umiejętności

spo-łecznych, choć jest przeznaczona do samodzielnego wypełnienia przez osoby bezrobotne.

Zupełnie innym rodzajem kwestionariuszy są testy psychologiczne, które charakteryzują się tym, że mogą być przeprowadzane tylko przez osoby posiadające wykształcenie psy-chologiczne z uwagi na umiejętność interpretowania wyników. Odróżniają się one od zwy-kłych ankiet, kwestionariuszy tym, że dla każdego z nich opracowane są normy stenowe47. Nie są to testy powszechnie dostępne, gdyż dostęp do nich jest licencjonowany i wymaga zwykle przejścia szkolenia. Przykładem takich testów są testy osobowości, testy na inteli-gencję, testy dotyczące depresji oraz inne. Takim testem jest też Kwestionariusz Kompetencji

Społecznych, który został opracowany przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne48. Składa się z 90 pozycji, stanowiących bezokolicznikowe określenia różnych czynności. Badany ocenia na czterostopniowej skali efektywność z jaką je wykonuje. Dokładnie 60 spośród stwierdzeń (i tylko te uwzględnione są w kluczu) to czynności oznaczające radzenie sobie w różnego rodzaju sytuacjach społecznych, które mogą być uznane za sytuacje trudne. W związku z tym, że diagnoza obejmuje wiele aspektów, może być przeprowadza-na przez różnych specjalistów, którzy powinni wymieniać się danymi spostrzeżeniami. Posiłkowanie się diagnozami innych specjalistów (np. doradcy zawodowego, psychologa, terapeuty uzależnień), prowadzi do tworzenia całościowego obrazu danej osoby. W miarę możliwości pracownik socjalny powinien mieć dostęp do opisów, diagnoz sporządzonych przez innych specjalistów, tak aby wielokrotnie nie pytać danej osoby o te same kwestie. W diagnozie sytuacji pomocni mogą być również członkowie rodzin (bliskiej i dalszej)

45 Kwestionariusz oceny motywacji do poszukiwania pracy dostępny na stronie

W dokumencie 09_Praca socjalna z osobami bezrobotnymi (Stron 107-115)