Osoby młode (do 30. roku życia) bez kwalifikacji i legalnego doświadczenia zawodowego

Cechy społeczno-demograficzne: Î Osoby do 30. roku życia;

Î Częściej mieszkający na wsi i w małych miasteczkach;

Î Grupa obejmuje zarówno mężczyzn i kobiety. Przy czym mężczyźni w tej grupie naj-częściej pracują w „szarej strefie”. Nie oczekują żadnej pomocy z urzędu pracy, po-nieważ legalne zatrudnienie oznacza zazwyczaj niższe dochody niż praca „na czarno” (z tego samego powodu nie są również zainteresowani innymi formami pomocy np. szkoleniami czy stażami). Jedynym powodem rejestracji w urzędzie pracy jest w ich przypadku ubezpieczenie zdrowotne. Kobiety natomiast raczej nie pracują w „szarej strefie”, najczęściej korzystają z systemu pomocy społecznej;

Î Osoby z niskimi kwalifikacjami, posiadające często wykształcenie nie wyższe niż gim-nazjalne, a najwyżej, zasadnicze zawodowe bez wyuczonego zawodu, bez doświad-czenia zawodowego, bez formalnie poświadczonego stażu pracy;

Î Główne źródła utrzymania to świadczenia z pomocy społecznej, dochody uzyskiwa-ne przez innych członków rodziny (rodziców, rzadziej współmałżonka/partuzyskiwa-nera itp.), w przypadku mężczyzn często także praca „nierejestrowana”.

Główne przyczyny pozostawania bez pracy:

Î Niskie kwalifikacje, nieukończona szkoła średnia; Î Niechęć do nauki i podwyższania wiedzy i umiejętności; Î Brak doświadczenia zawodowego;

Î Nierealistyczne oczekiwania względem pracy, tj. chęć wykonywania pracy, do której nie ma się odpowiedniego przygotowania (np. osoba bez wykształcenia średniego, która chce pracować w biurze, urzędzie) lub nierealistyczne oczekiwania dotyczące wynagrodzenia (np. oczekiwanie, że za pracę dostanie ponad 2 tys. netto).

Charakterystyka psycho-społeczna z uwzględnieniem konsekwencji pozostawania przez długi czas bez pracy:

Î brak obowiązkowości, co jest obserwowane na wczesnym etapie nierealizowania obowiązku szkolnego;

Î niski poziom motywacji; Î niska samoocena;

Î niska aktywność w poszukiwaniu pracy;

Î brak lub małe umiejętności by wejść i utrzymać się na rynku pracy; Î często kontakt z narkotykami, alkoholem jako formami rozrywki; Î odraczanie decyzji o założeniu rodziny, posiadaniu dziecka;

Î skłonność do wyjazdów za granice i podejmowania się tam pracy fizycznej, ale do-brze płatnej;

Î skłonność do wyjazdów za granicę bez sprawdzenia ofert pracy, co może skutkować ryzykiem np. niewolniczej pracy w obozie pracy lub przymuszeniem do prostytucji.

Sylwetka 1.

Dziewczyna mająca 20 lat, mieszkająca na wsi, nie ukończyła szkoły zawodowej, nie lubi się uczyć, chciałaby pracować w sklepie, najlepiej w dużym mieście. Nigdy nie pracowała nawet dorywczo. Jest na utrzymaniu matki, która sama utrzymuje się z zasiłków, ale ta nie chce i nie ma wystarczających środków, aby dalej ją utrzymywać. Zarejestrowana w urzę-dzie pracy od kiedy skończyła 18 lat.

Sylwetka 2.

Młody chłopak (26 lat) mieszka z babcią, która go wychowywała, bo rodzicom odebrano prawa rodzicielskie. Po gimnazjum nie kontynuował nauczania, bo chciał pomagać bab-ci w pracy w niewielkim gospodarstwie rolnym. Dostaje od niej czasami kieszonkowe, za które kupuje najczęściej alkohol, ale to mu nie wystarcza. Chce za swoją pracę dostawać regularne wynagrodzenie. Nie jest zarejestrowany w urzędzie pracy.

Sylwetka 3.

Chłopak 24 lata, mieszkający w mieście średniej wielkości, pracujący od czasu do czasu „na czarno”, po ukończeniu zawodówki poszedł do technikum, ale go nie ukończył, bo często opuszczał lekcje. Najbardziej lubi spotykać się z kolegami i dziewczyną, chodzić do baru. Często eksperymentuje z narkotykami. Zarejestrował się w urzędzie pracy za namową rodziców kiedy miał 19 lat, ale kilka razy był wyrejestrowywany, bo nie stawiał się na wyznaczone terminy.

Sylwetka 4.

Dziewczyna 23 lata, przez rok była w ośrodku młodzieżowo-wychowawczym, gdyż często wagarowała i wszczynała bójki z innymi dziewczynami. Edukację zakończyła na poziomie gimnazjum. Nigdy nie pracowała. W dzieciństwie była molestowana przez ojca. Chciałaby wyjechać za granicę, ale nie ma do kogo. Zarejestrowana w urzędzie pracy od roku.

Sylwetka 5.

Chłopak 23 lata, uzależniony od heroiny, świadczy usługi seksualne głównie dla star-szych mężczyzn po to, by mieć pieniądze na narkotyki i alkohol. Gdy przerwał naukę w technikum, rodzice wyrzucili go z domu. Teraz mieszka na squacie w dużym mieście. Niezarejestrowany w urzędzie pracy.

Potrzeby osób bezrobotnych:

Î Uzupełnianie kwalifikacji zawodowych dostosowanych do potrzeb rynku pracy, tj. ukończenie szkoły przynajmniej zawodowej;

Î Możliwość odbycia praktyk zawodowych;

Î Wykształcenie postawy obowiązkowości, przezwyciężania trudności, z jakimi moż-na spotkać się w pracy, tak aby nie porzucać pracy przy pierwszym niepowodzeniu (np. gdy jakiś klient nakrzyczy na młodego pracownika);

Î Zdobycie podstawowej wiedzy o prawach pracownika, tak aby nie być wykorzysty-wanym przez pracodawcę;

Î Terapia uzależnień dla osób uzależnionych od narkotyków, alkoholu i innych sub-stancji psychoaktywnych, komputera, hazardu itp.

Potrzeby członków rodziny:

Î Rodzice (opiekunowie) chcą, aby dorosłe dzieci się usamodzielniły, osiągały dochód, który pozwoli na zaspokajanie ich potrzeb lub częściowe pokrycie opłat za mieszka-nie, rachunki.

Cele pracy socjalnej z osobami bezrobotnymi:

Î Wykształcenie umiejętności społecznych umożliwiających utrzymanie pracy, tj. punk-tualność, obowiązkowość, wykonywanie poleceń przełożonych;

Î Nabycie umiejętności podejmowania decyzji;

Î Wsparcie w trudnych sytuacjach związanych z pracą lub sytuacją rodzinną;

Î Poprawa kontaktów z pozostałymi członkami rodziny tak, aby nie utrudniali podej-mowania aktywności prowadzącej do zdobycia zatrudnienia;

Î Wsparcie w budowaniu sieci kontaktów w społeczności lokalnej, które umożliwia-łyby dostęp do informacji o różnych formach aktywności zawodowej poczynając od wolontariatu, nabywaniu dodatkowych umiejętności zawodowych, po informa-cje o wolnych miejscach pracy;

Î Wzmacnianie motywacji do uzupełnienia wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, podejmowania różnorodnych aktywności, poszukiwania pracy, podjęcia terapii (uza-leżnień lub np. dotyczącej wykorzystywania seksualnego).

Cele pracy socjalnej z członkami rodziny osoby bezrobotnej:

Î Poprawa relacji z młodymi osobami (dzieckiem/podopiecznym) tak, aby wspierać je w podejmowaniu wszelkich aktywności związanych z poszukiwaniem i utrzyma-niem zatrudnienia.

Uwagi dodatkowe: kobiety mogą być często obciążane obowiązkami związanymi z opie-ką nad dziećmi (własnymi lub rodzeństwem).

2.2.2. Matki samotnie wychowujące małe dzieci