Grupy wsparcia 1. Cele grupy wsparcia

Grupy wsparcia są rodzajem grup samopomocowych, dzięki którym osoby nieaktywne zawodo-wo mogą wspierać się w pokonywaniu problemów związanych z brakiem pracy. Podstazawodo-wowym celem uczestnictwa w grupie jest możliwość podzielenia się swoimi doświadczeniami z innymi, wy-miany informacji i pomysłów oraz zaoferowania wzajemnego wzmocnienia i wsparcia. Spotkanie osób, które w danym momencie przeżywają to samo, może pozytywnie wpłynąć na poczucie własnej wartości i samooceny, gdyż poprzez wysłuchanie historii innych osób, osoba bezrobotna

dowie się, że nie tylko ona ma problem ze znalezieniem pracy. Poza tym poprzez wymianę do-świadczeń można zdobyć wiedzę na temat poruszania się po rynku pracy oraz nabyć umiejętności radzenia sobie z problemem bezrobocia (np. poprzez aktywność wolontariacką, uprawianie ogród-ka). Uczestnictwo w grupie daje również możliwość spotkania się z innymi ludźmi, nawiązywania nowych kontaktów (co jest szczególnie ważne w przypadku osób, które czują się samotne, nowe w danym środowisku, np. osoby, które były w zakładzie karnym, cudzoziemcy).

3.3.7.2. Zakres tematów poruszanych na grupach wsparcia

Podczas spotkania grupy dozwolony jest właściwie każdy temat za wyjątkiem kwestii związanych z religią i polityką. Tematy nie muszą się wyłącznie koncentrować na bezrobo-ciu i poszukiwaniu pracy, choć warto od tego zacząć. W grupach wsparcia najważniejsze jest spotkanie się z innymi ludźmi, wysłuchanie ich a także opowiedzenie o swoich do-świadczeniach, podzielenie się wiedzą np. o tym w jaki sposób można radzić sobie z róż-nymi problemami. Tematy spotkań mogą dotyczyć:

Î Problematyki pracy i jej braku np. historie zawodowe, przyczyny braku pracy, sposo-by szukania pracy, różne rodzaje aktywności w czasie bezrobocia, praca idealna; Î Sposoby radzenia z emocjami np. z poczuciem bezradności, złością, strachem,

sa-motnością, poczuciem winy;

Î Radzenie sobie ze swoimi ograniczeniami np. niepełnosprawnością, chorobą, karal-nością, brakiem znajomości języka polskiego;

Î Problemy rodzinne np. problemy wychowawcze z dziećmi, problemy w relacjach z małżonkiem/partnerem, nadopiekuńczymi rodzicami;

Î Radzenie sobie z problemami materialnymi np. sposoby na tańsze zakupy, sposoby na tanie posiłki;

Î Sposoby spędzania wolnego czasu.

Tematyka spotkań powinna być dostosowana do potrzeb danej grupy oraz jej specyficz-nych cech. Bowiem w grupach mogą uczestniczyć wszystkie osoby długotrwale bezro-botne lub można tworzyć grupy dla poszczególnych grup długotrwale bezrobotnych, np. osób bez doświadczenia zawodowego, bezrobotnych rodziców, niewidomych osób bezrobotnych, osób po 50. roku życia.

3.3.7.3. Metodyka prowadzenia grupy wsparcia

Grupa wsparcia powinna liczyć od 7 do 12 osób. Grupy takie mogą być organizowane przez pracowników ośrodka pomocy społecznej (np. pracownik socjalny, konsultant, psy-cholog), innych instytucji pomocowych (centra integracji społecznej, kluby integracji spo-łecznej, powiatowe centra pomocy rodzinie, organizacje pozarządowe) lub przez same osoby bezrobotne. Poniżej znajdują się podstawowe zasady organizowania i prowadzenia grup wsparcia w ramach programu pierwszego spotkania takiej grupy.

Tabela 11. Sposób i zasady prowadzenia grupy wsparcia

Program pierwszego spotkania, które nie powinno trwać dłużej niż godzinę

1. Zacznijcie punktualnie. Będzie to dla wszystkich zainteresowanych sygnał, że muszą przyjść na czas na następne spotkanie. 2. Przedstaw się jako osoba, która wyszła z taką inicjatywą i wyjaśnij, że nie chciałbyś, aby grupa stała się stałym źródłem

wsparcia dla Ciebie i wszystkich tu obecnych.

3. Podkreśl, że wszystko, co zostanie powiedziane na spotkaniu, musi tutaj pozostać, że o nikim, kogo tu widzicie i ni-czym, co tu usłyszycie, nie powinno się rozmawiać nigdzie i nigdy. Zaproponuj, żeby obecne osoby przedstawiając się posługiwały się po prostu imionami.

4. Wyjaśnij, że najprawdopodobniej wszystkim tu obecnym pomoże, kiedy nawzajem wysłuchacie, co jest powodem przyłą-czenia się do grupy, i że każda osoba mogłaby chyba przeznaczyć do pięciu minut na opowiedzenie o tym, co spowodo-wało, że postanowiła przyjść. Zaznacz, że nikt nie musi mówić tak długo, ale że każdy z Was, gdyby chciał, może mieć tyle czasu. Bądź przygotowany/a na to, żeby sam/a zacząć, podając swoje imię i opowiadając krótko własną historię.

5. Gdy wszyscy chętni podzielili się już opowieścią o sobie, wróć do jednej z tych osób, które nie chciały mówić, kiedy była ich kolej, i delikatnie spytaj, czy nie zrobiłaby tego teraz. Nie naciskaj na nikogo. Niech to będzie absolutnie jasne, że każdy jest miło widziany niezależnie od tego, czy w tej chwili jest gotów mówić o swojej sytuacji, czy nie. 6. Pomówcie teraz o pewnych regułach, które Twoim zdaniem powinny być przestrzegane w grupie [przykładowe

re-guły znajdują się poniżej]. Można przepisać je w paru kopiach i rozdać wszystkim uczestnikom:

a. Nie radzić. Wszystkie osoby są zaproszone do dzielenia się własnymi doświadczeniami i tym, co pomaga im czuć się lepiej, ale żadna nie powinna radzić innej, co ma robić. Radzenie trzeba delikatnie wytknąć, jeżeli ktoś zacznie dawać upust takiej chęci.

b. Prowadzenie grupy powinno być rotacyjne. Przejmowane, co tydzień przez inną osobę, która będzie prowadzić kolejne spotkanie. Prowadzący/a jest odpowiedzialna za rozpoczynanie spotkania o czasie, ustalenie tematu do omawiania, zarezerwowania paru minut pod koniec na sprawy organizacyjne i za wybór innego prowadzące-go na następny tydzień, zanim zakończy spotkanie.

c. Spotkania powinny trwać określoną ilość czasu (godzina – dwie). Nikt z Was nie nastawia się na rozwiązanie wszystkich swoich problemów w ciągu jednego spotkania i ważne jest, żeby nie próbować tego robić. Spotkania powinny zaczynać się punktualnie i kończyć w zapowiedzianym czasie. Lepiej, żeby były za krótkie niż za długie. Uczestnicy mogą zdecydować się na ich przedłużenie później, jeżeli będą chcieli.

d. Miejscem spotkania powinien być raczej neutralny lokal niż czyjeś mieszkanie, jeżeli taka możliwość w ogóle wchodzi w grę. W domu ciągle coś rozprasza uwagę. Poza tym powinno się unikać roli pana/i domu. Nie zajmu-jecie się dostarczaniem sobie nawzajem towarzyskiej rozrywki. Pracuzajmu-jecie razem jako równi partnerzy nad roz-wiązaniem Waszego wspólnego problemu. Wiele różnych instytucji, a także kościołów udostępnia nieodpłatnie pomieszczenia na spotkania grupowe w godzinach wieczornych.

e. Nie powinno być żadnego jedzenia, palenia papierosów ani picia napojów w trakcie spotkania. Wszystko to służy od-wróceniu uwagi od tego, czym macie się zajmować. Takie rzeczy można udostępnić przed i po spotkaniu, jeżeli Twoja grupa uzna, że to ważne. Nigdy nie podawajcie alkoholu. Zniekształca uczucia i reakcje oraz utrudnia pracę, jaką macie do wykonania.

f. Unikajcie mówienia o rzeczach zewnętrznych. To bardzo ważne, żeby zdobywać umiejętność koncentrowania się na sobie oraz własnych myślach, uczuciach i zachowaniach, a nie na przyczynach zewnętrznych swoich kło-potów. Nie da się na początku uniknąć tego, żeby trochę o tym mówić, ale każdy z Was, gdy dzieli się swoimi zwierzeniami, powinien starać się ograniczać takie wątki do niezbędnego minimum.

g. Żaden z Was nie powinien być krytykowany za to, co zrobił albo czego nie zrobił, zarówno wtedy, gdy jest obecny, jak i wówczas, gdy zwraca się do siebie nawzajem o informacje zwrotne, nie powinno się udzielać ich z własnej chęci. Podobnie jak na radzenie, w grupie wsparcia nie ma miejsca na krytykę.

h. Trzymajcie się wybranego tematu.

7. Razem przedyskutujcie reguły Waszego funkcjonowania jako grupy. Grupa może zdecydować się, że raz w miesiącu zostaje o kwadrans dłużej, żeby załatwić sprawy organizacyjne lub wprowadzić zmiany w trybie spotkań, przedysku-tować, jak sprawdzają się reguły czy jakiekolwiek inne problemy.

8. Zapytaj, czy ktoś byłby gotów poprowadzić grupę w przyszłym tygodniu.

9. Upewnijcie się, gdzie grupa spotyka się w przyszłym tygodniu, i zdecydujcie czy na przekąszenie czegoś i napicie się przeznaczyć czas przed spotkaniem czy po nim.

10. Uzgodnijcie czy trzeba zaprosić więcej osób, żeby się przyłączyły do Waszej grupy, może jeszcze gdzieś o tym ogło-sić, czy też obecne osoby mogłyby przyprowadzić inne.

Na podstawie książki Robin Norwood, Women Who Love Too Much. Pocket Books, New York 1989, s. 277-282 – opraco-wała Anna Dodziuk.

3.3.8. Zapewnienie opieki nad osobą zależną