Poradnictwo 1. Cel poradnictwa

Na sytuację zawodową danej osoby wpływa wiele różnych czynników, a przede wszystkim nierozwiązanych problemów. Problemy te mogą mieć naturę prawną, finansową, miesz-kaniową, psychologiczną, rodzinną lub inną. W celu ich rozwiązania dana osoba może skorzystać z poradnictwa, które różni się od innych form wsparcia tym, że jest ukierunko-wane na indywidualny problem, a przy tym jest bardziej dyrektywne (niż np. coaching), gdyż często polega na wskazaniu możliwej (czasami jedynej) drogi rozwiązania problemu. Celami poradnictwa jest:

Î udzielenie informacji – w przypadku, gdy brak informacji skutkuje tym, że dana oso-ba nie wie co zrobić z daną sprawą (np. informacja na temat możliwości i kolejnych kroków, które trzeba podjąć, aby uzyskać mieszkanie socjalne);

Î wskazanie różnych możliwości rozwiązania danego problemu (np. porada od psy-chologa co zrobić w momencie, kiedy dana osoba zaczyna się złościć i reagować agresywnie lub jakie są formy dokształcenia zawodowego);

Î pomoc w podjęciu decyzji (np. o wyborze zawodu, szkoły, w której ma uzupełniać kwalifikacje);

Î diagnozowanie obecnego stanu klienta (np. diagnoza depresji, zaburzenia psychicz-nego, ale też określenie preferencji zawodowych).

Celem ostatecznym poradnictwa jest „tworzenie warunków do odzyskania lub uzyskania przez człowieka potrzebującego możliwości samodzielnego rozwiązywania problemu, podjęcia właściwych decyzji i ich realizacji, a także unikania w przyszłości działań, które prowadzą do problematycznej sytuacji życiowej”72.

3.3.6.2. Zakres poradnictwa

W tabeli poniżej przedstawione zostały różnego rodzaju tematy poradnictwa wraz z przy-kładami zastosowania oraz wskazaniem osób, które taką usługę mogą świadczyć.

72 M. Jasnoch, Specjalistyczne poradnictwo rodzinne w Polsce, s. 5; ekspertyza dostępna na stronie WRZOS: http://www.wrzos.org.pl/pro-jekt1.18/download/Ekspertyza%20ZE%20RzD.pdf,[dostęp: 15.04.2014].

Tabela 10. Rodzaje poradnictwa specjalistycznego

Rodzaj i zakres poradnictwa Przykład

Osoby/instytucje, które świadczą tego rodzaju poradnictwo Poradnictwo prawne w zakresie:

• prawa cywilnego,

• prawa rodzinnego,

• prawa ubezpieczeń,

• prawa pracy,

• prawo karne,

• prawa lokalowego i ochrony praw lokatorów.

Uzyskanie informacji na temat zdobycia kopii świadectwa pracy w przypadku gdy firma - pracodawca już nie istnieje; Uregulowanie spraw majątkowych po zmarłych rodzicach, co będzie skutkowało uzyskaniem prawa do mieszkania (a tym samym przyznanie dodatku mieszkaniowego, zameldowania się w mieszkaniu).

Radcy prawni lub adwokaci lub studenci prawa w ramach: kancelarii prawnych, uniwersyteckich poradni prawnych, biur porad obywatelskich, organizacji pozarządowych, okręgowych inspektoratów pracy, gminnych centrów informacji, punktów informacji obywatelskich oraz w ramach ośrodków pomocy społecznej. Poradnictwo psychologiczne

szczególnie w zakresie wypracowania sposobów radzenia sobie przez osoby pozostające bez pracy z psychologicznymi następstwami bezrobocia i nieaktywności zawodowej, np. niska samoocena, niskie poczucie własnej wartości, początki stanu depresyjnego, problemy innych członków rodziny. Poradnictwo obejmuje również terapie (np. uzależnień, w zakresie stresu posttraumatycznego).

Wizyta psychologa w domu osoby, która od kilku tygodni nie wychodzi z domu, gdyż obawia się o swoje bezpieczeństwo; Wizyta u psychologa w przypadku, gdy matka nie wie co zrobić z agresją swego dziecka (przez co dziecko nie może uczęszczać do przedszkola). Psychologowie i psychoterapeuci zatrudnieni w instytucjach pomocy i integracji społecznej lub w prywatnych praktykach, organizacjach pozarządowych.

Poradnictwo i doradztwo zawodowe w zakresie:

• wyboru zawodu;

• wyboru kierunku kształcenia i jego formy;

• określenia możliwości

psychofizycznych do wykonywania wybranego zawodu;

• podjęcia decyzji o zmianie zawodu;

• informacji o możliwości samozatrudnienia i poszukiwania pracy;

• zapoznania ze sposobami prezentowania swoich możliwości i kontaktowania się z pracodawcą, sposobami poszukiwania pracy oraz możliwościami jakie oferuje rynek pracy.

Określenie preferencji zawodowych osoby młodej, która nie ukończyła szkoły średniej i nie wie gdzie chciałaby pracować; Uzyskanie informacji na jaką pracę jest zapotrzebowanie w danym powiecie i określenie możliwości przekwalifikowania osoby po 45. roku życia, która nie może znaleźć pracy w zawodzie, który dotychczas wykonywała.

Doradcy zawodowi zatrudnieni w urzędach pracy, organizacjach pozarządowych.

Rodzaj i zakres poradnictwa Przykład

Osoby/instytucje, które świadczą tego rodzaju poradnictwo Poradnictwo rodzinne/pedagogiczne

obejmujące sprawy wychowawcze oraz relacje pomiędzy członkami rodziny, głównie dotyczy:

• trudności w postępowaniu z dziećmi;

• nieprawidłowych relacji rodzic – dziecko;

• problemu rozwodu rodziców;

• zachowań destrukcyjnych dzieci (wagary, ucieczki, używki itp.);

• problemów rodzinnej opieki zastępczej.

W ramach poradnictwa mogą być prowadzone terapie rodzinne oraz szkoły dla rodziców.

Uczestnictwo matki samotnie wychowującej dziecko w warsztatach umiejętności rodziców samotnie wychowujących dzieci; Spotkania z pedagogiem dotyczące częstego opuszczania lekcji przez nastolatka skutkujące określeniem przyczyn jego zachowania;

Terapia rodzinna pary, w której mąż jest bezrobotny od 2 lat i z tego powodu w rodzinie wybuchają konflikty,

nieporozumienia między małżonkami oraz między ojcem a dorastającymi dziećmi.

Specjaliści ds. rodzin, psychologowie, pedagodzy.

Doradztwo ekonomiczno-finansowe obejmujące zarówno porady z zakresu zarządzania budżetem domowym (np. umiejętność racjonalnego wydawania pieniędzy, oszczędzanie, możliwość rozkładania niespłaconych należności na raty, przekazywanie wiedzy o instytucjach parabankowych) oraz wsparcie doradcze dla osób zainteresowanych założeniem własnej działalności gospodarczej lub spółdzielni socjalnej (w tym pomoc w opracowaniu biznesplanu, analiza potrzeb dotyczących planowanych usług, analiza ryzyka biznesowego itd.).

Zasięgnięcie porady u doradcy finansowego w przypadku, gdy dana osoba jest zadłużona w trzech różnych instytucjach parabankowych i wpadła w tzw. „spiralę zadłużenia”;

Pomoc udzielona przez specjalistę ds. spółdzielni socjalnych w analizie zapotrzebowania na usługi opiekuńcze, które osoby bezrobotne chcą oferować w ramach powstającej spółdzielni.

Doradca finansowy, doradca ds. przedsiębiorczości (w tym przedsiębiorczości społecznej) zatrudnieni w firmach prywatnych, organizacjach pozarządowych lub instytucjach pomocy i integracji społecznej w ramach projektów finansowanych z EFS.

Opracowanie własne na podstawie: A. Kłos, S. Lipke, T. Musielski, J. Pauli, M. Sosnowski, Pakiet usług pomocy…, op. cit.

3.3.6.3. Metody poradnictwa

Podstawowym rozróżnieniem metod poradnictwa jest wsparcie indywidualne i grupowe. W ramach wsparcia indywidualnego odbywają się spotkania, rozmowy polegające na roz-wiązywaniu konkretnego problemu danej osoby, czego przykładem może być prowa-dzenie sprawy odzyskania lokalu spółdzielczego, który został zabrany klientowi podczas odbywania kary w zakładzie karnym. Innym przykładem wsparcia indywidualnego jest informowanie klienta o jego uprawnieniach (np. w zakresie prawa pracy lub uprawnień przysługujących osobom niepełnosprawnym). Poradnictwo polega również na spo-rządzaniu opinii (np. prawnych, psychologicznych), wspólnym z doradcą pisaniu pism urzędowych (np. pozew rozwodowy) lub sporządzaniu innych dokumentów (np. CV, list motywacyjny, biznesplan spółdzielni socjalnej). Specyficznym rodzajem poradnictwa in-dywidualnego jest uczestnictwo w psychoterapii (np. dla osoby współuzależnionej). Poradnictwo grupowe obejmuje różne formy szkoleń, spotkań informacyjnych, w których uczestniczą osoby zainteresowane danym problemem są to np. warsztaty zarządzania

małym budżetem domowym, szkoły dla rodziców (dotyczące umiejętności wychowaw-czych), spotkania informacyjne na temat praw konsumenckich i instytucji parabanko-wych. Specjalnym rodzajem poradnictwa grupowego jest terapia rodzinna, w której mogą wziąć udział tylko małżonkowie lub wszyscy członkowie rodziny.

Podstawowe zasady udzielania poradnictwa to73:

Î Bezpłatność – klient otrzymuje usługę niezależnie od posiadanych środków finanso-wych, bez względu na jego dochód i status materialny, bez konieczności ponoszenia jakichkolwiek opłat, np. administracyjnych;

Î Poufność – konsultacje prowadzone są w warunkach i na zasadach pełnej poufności, a dokumentacja powstała w wyniku świadczenia poradnictwa jest przechowywana w sposób uniemożliwiający dostęp osób niepowołanych. Jednocześnie klient musi być poinformowany o ograniczeniu zasady poufności w przypadku konieczności przekazania informacji o prowadzonej sprawie uprawnionym organom (prokuratura, sąd, policja) np. w przypadku ujawnienia przestępstwa;

Î Profesjonalizm – konsultacje prowadzą specjaliści, osoby kompetentne, o odpowiednich kwalifikacjach i umiejętnościach pozwalających na rzetelną i wyczerpującą pracę nad konkretnym zagadnieniem z uwzględnieniem możliwości percepcyjnych klienta; Î Etyka – u podstaw poradnictwa leży pełne poszanowanie klienta, jego godności i

au-tonomii, niezależnie od wartości czy metodologii stosowanej przez profesjonalistę; w trakcie współpracy nad poszukiwaniem możliwie najlepszych rozwiązań proble-mu, prowadzący poradnictwo uwzględnia niezależność klienta i jego prawo do po-dejmowania suwerennych decyzji;

Î Dostępność – każdemu klientowi zgłaszającemu chęć skorzystania z poradnictwa, udzielane jest ono w możliwie najkrótszym terminie, a w przypadku kryzysu zagraża-jącego zdrowiu lub życiu – w trybie interwencyjnym.

Realizacja tych zasad ma gwarantować osobie korzystającej z poradnictwa bezpieczeń-stwo emocjonalne.

3.3.7. Grupy wsparcia