Metoda biograficzna

W ewaluowaniu zmiany osoby bezrobotnej w osobę pracującą może być pomocna me-toda biograficzna, inaczej zwana metodą dokumentów osobistych. Polega na zbieraniu i analizowaniu jakościowym dokumentów tj. listy, pamiętniki, dzienniki, notatki, rysunki, fotografie, opowiadania ustne lub pisemne, ale też blogi internetowe. Materiał zebra-ny podczas takich badań „jest ’kopalnią‘ informacji o motywacji, dążeniach, postawach, ocenach, jakie ludzie formułują; materiał ten pozwala uchwycić psychologiczną stronę funkcjonowania instytucji społecznych, (…) jak ludzie radzą sobie w sytuacjach zmian społecznych”81.

W związku z tym, że w obecnych czasach ludzie rzadko piszą pamiętniki, dzienniki, jeśli chcemy wykorzystać metodę biograficzną trzeba ich o to poprosić, np. aby przez kilka miesięcy (czas kiedy są w procesie aktywizacji, uczęszczają na szkolenia, kursy zawodowe) pisali dziennik. Można nawet określić formę takiego dziennika, czyli podać pytania na jakie codziennie mają odpowiadać, a nawet dać notatnik z napisaną datą na każdej stronie i py-taniami, na które trzeba odpowiedzieć. Przykład takiej strony jest podany niżej.

Tabela 17. Przykład dziennika osoby aktywizowanej Data: 01.05.2014

Jakie obowiązki domowe wykonywałam/em? Co robiłam/em, aby znaleźć pracę?

Jak spędziłam/em wolny czas? Jak się czuję?

Opracowanie własne

Dziennik alkoholika (osoby uzależnionej od innych substancji i rzeczy) jest specyficznym dziennikiem, który również (ale tylko za zgodą osoby piszącej) można wykorzystać jako materiał osobisty. Jest on często stosowany przez osoby przechodzące przez terapię, w którym zapisują swoje uczucia, myśli, które towarzyszą temu procesowi. Może on być prowadzony w różnych formach, np. w formie bloga82.

Inną formą są opowiadania zadane do napisania na dany temat np. „Jak znalazłem pracę?” lub „Jak szukałem pracy?”.

Jeszcze inną metodą jest tworzenie portfolio, które można wykorzystać do planowania, opisu, dokumentowania i autorefleksji pojedynczych doświadczeń83. Portfolio to teczka, do której są zbierane różne dokumenty, notatki, które łączą dokumenty osobiste oparte na autorefleksji oraz zewnętrzne komentarze trenerów lub rówieśników (np. członków grupy wsparcia). Każdy tworzy swoje własne portfolio, dokumentując swoje

doświadcze-81 A. Skowrońska, Badania w pomocy społecznej, op. cit., s. 55.

82 Przykładem takiego dziennika jest dziennik alkoholika prowadzony przez Marka Astachanowicza, dostępny na stronie: http://alkoho-lik-dziennik.blogspot.com/.

nie i nabyte kompetencje, ponieważ często stosuje się ją podczas procesu edukacyj-nego. Jest to też narzędzie rozwoju określonego przez uczestnika sposobu kształcenia. Ocenianie własnych doświadczeń i przyjmowanie odpowiedzialności za swoje własne czyny są ważnymi krokami do rozszerzania własnej determinacji oraz wzbogacania kom-petencji społecznych. Jednym z celów stosowania tej metody jest sprawienie, aby umie-jętności i mocne strony jednostki, jak i możliwości rozwoju były jasno określone i możliwe do obserwacji.

Przykładowe pytania do zebrania w portfolio84: Î Czy było mi łatwo/trudno rozwiązać zadanie?

Î Czego nauczyłem/am się pracując nad tym zadaniem?

Î Co mogę wykorzystać w moim życiu codziennym, tzn. czego mogę potrzebować poza sytuacją szkoleniową?

Î Co wynik mówi o moich umiejętnościach i mocnych stronach? Î Jakie są możliwości poprawy określonych umiejętności?

Przy pozyskiwaniu każdego rodzaju dokumentów biograficznych należy stosować zasa-dę dobrowolności, co oznacza, że jeśli dana osoba nie chce lub nie lubi opisywać swego życia, nie można jej do tego zmuszać. Wówczas trzeba szukać innych sposobów badania.

ków projektu na temat organizacji szkoleń, doboru tematyki i przygotowania trenerów.

ÎKażda forma pracy z osobą długotrwale bezrobotną powinna podlegać ewaluacji, gdyż tylko dzięki niej można się dowiedzieć czy określone cele zostały zrealizowane, a także czy nie trzeba zmienić rodzaju wsparcia.

ÎPrzeprowadzając ewaluację pracy z osobą bezrobotną nie trzeba stosować wielu skomplikowanych metod i narzę-dzi, najważniejsze jest to, aby wiedzieć po co ją się robi.

ÎIstotną częścią ewaluacji jest opracowanie rekomendacji oraz działań naprawczych i wdrożenie ich.

ÎWażne jest, aby nie traktować ewaluacji jako narzędzia do rozliczania ani kontrolowania działań ani osoby bezro-botnej ani pracownika ją wspierającego. Nie należy też obawiać się złych wyników ewaluacji (np. wskazania, że ja-kiegoś rodzaju wsparcia było za mało), trzeba potraktować ją jako okazję do skorzystania z doświadczenia, które służy rozwojowi.

Pytania i zadania kontrolne

ÎZastanów się jakie masz największe problemy w pracy z osobami długotrwale bezrobotnymi i jak ewaluacja mo-głaby pomóc w ich rozwiązaniu? Jakie cele miałaby taka ewaluacja?

ÎZaplanuj ewaluację poradnictwa rodzinnego, która będzie miała na celu usprawnienie i zwiększenie dostępności do tego rodzaju wsparcia.

ÎWypisz jakie rodzaje danych zastanych można wykorzystać w ewaluacji pracy z osobą długotrwale bezrobotną, która nie jest zainteresowana podjęciem zatrudnienia jako tzw. „pozorny bezrobotny”.

ÎPrzygotuj pytania do wywiadu indywidualnego z bezrobotną matką samotnie wychowującą małe dziecko, która uczestniczy w grupie wsparcia, dotyczące trafności i użyteczności tego wsparcia.

ÎWypisz jakie metody zbierania danych można by wykorzystać do ewaluacji procesu mediacji pod kątem jej ade-kwatności i skuteczności.

Literatura

1. A. Hryniewicka, Podstawy ewaluacji w pomocy społecznej, Małopolski Ośrodek Polityki Społecznej, Kraków 2010. 2. Podręcznik: rozwijanie kompetencji społecznych u młodych osób z problemami społecznymi, 2011, podręcznik

opraco-wany w ramach projektu Re-chance: Zwiększanie szans na zatrudnienie młodych osób z problemami społecznymi, dostępny na stronie: http://www.rechance.eu/uploaded/guidebook_PL_final2.pdf.

SPOŁECZNEJ Z INNYMI INSTYTUCJAMI