Współpraca pomiędzy ośrodkiem pomocy społecznej i urzędem pracy w zapisach prawnychi urzędem pracy w zapisach prawnych

Od 2009 r. ośrodki pomocy społecznej i urzędy pracy są zobligowane do współpracy w zakresie pomocy osobom bezrobotnym, zarejestrowanym w urzędzie pracy, korzysta-jącym ze świadczeń z pomocy społecznej. Są one uznane za osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Zasady współpracy między urzędami pracy i ośrodkami pomo-cy społecznej określa art. 50 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku prapomo-cy86. Natomiast od maja 2014 r. mogą być realizowane Programy Aktywizacji i Integracji prze-znaczone dla osób najbardziej oddalonych od rynku pracy.

Obecnie instytucje realizują współpracę na następujących płaszczyznach:

Î wspólne prowadzenie działań na rzecz aktywizacji społeczno-zawodowej wykluczo-nych lub/i zagrożowykluczo-nych wykluczeniem społecznym;

86 Pierwszy raz taki obowiązek został wprowadzony w art. 50 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w grudniu 2008 r.

Î wspólne szkolenia pracowników instytucji rynku pracy i pomocy społecznej; Î wspólne szkolenia dla bezrobotnych lub/i zagrożonych wykluczeniem społecznym; Î realizacja i/lub uczestnictwo we wspólnych projektach finansowanych z funduszy

Unii Europejskiej.

5.2.1. Zasady współpracy

W ww. ustawie zapisano, że bezrobotnym korzystającym ze świadczeń pomocy społecz-nej powiatowy urząd pracy w okresie 6 miesięcy od dnia utraty prawa do zasiłku z po-wodu upływu okresu jego pobierania, a w przypadku bezrobotnych bez prawa do zasiłku w okresie 6 miesięcy od dnia rejestracji powinien przedstawić propozycję:

Î zatrudnienia,

Î innej pracy zarobkowej, Î szkolenia,

Î stażu,

Î odbycia przygotowania zawodowego dorosłych, Î zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych, Î robót publicznych,

Î lub na wniosek ośrodka pomocy społecznej może skierować do uczestnictwa w: kontrakcie socjalnym, indywidualnym programie usamodzielnienia, lokalnym pro-gramie pomocy społecznej, o których mowa w przepisach o pomocy społecznej, lub uczestnictwa w indywidualnym programie zatrudnienia socjalnego, o którym mowa w przepisach o zatrudnieniu socjalnym.

W przypadku skierowania bezrobotnego na wniosek ośrodka pomocy społecznej powia-towy urząd pracy oraz ośrodek pomocy społecznej są obowiązane informować się wza-jemnie o planowanych działaniach wobec bezrobotnych w trybie określonym w zawar-tym porozumieniu.

5.2.2. Program Aktywizacji i Integracji – nowa forma współpracy

pomiędzy UP i OPS

Ostatnia wprowadzona zmiana87 dotyczy możliwości realizowania Programu Aktywizacja i Integracja88. Może być on inicjowany przez powiatowy urząd pracy samodzielnie lub we współpracy z ośrodkiem pomocy społecznej. Z dalszych zapisów ustawy wynika, że urząd pracy może realizować ten program z ośrodkiem pomocy społecznej (na podsta-wie porozumienia) lub z organizacjami pozarządowymi (zlecenie realizacji działań po prze-prowadzeniu otwartego konkursu ofert, na zasadach i w trybie określonym w przepisach

87 Obowiązująca od 27 maja 2014 r.

o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie). Trzecia możliwość realizacji progra-mu to współpraca urzędu pracy z ośrodkiem pomocy społecznej i organizacjami poza-rządowymi. W tym przypadku urząd pracy zawiera z ośrodkiem pomocy społecznej dwa porozumienia: pierwsze o realizacji programu i drugie o współpracy, przy czym każde z porozumień dotyczy innej grupy bezrobotnych.

Porozumienie o realizacji programu zawartego pomiędzy powiatowym urzędem pracy a ośrodkiem pomocy społecznej powinno zawierać:

1. kryteria doboru i liczbę bezrobotnych;

2. działania w zakresie integracji społecznej bezrobotnych, realizowane przez ośrodek pomocy społecznej;

3. okres realizacji i przewidywane efekty, z podaniem mierników pozwalających ocenić indywidualne efekty;

4. kwoty i źródła finansowania działań; 5. sposób kontroli i zakres monitorowania.

Działania realizowane w ramach programu przez ośrodek pomocy społecznej, są finan-sowane ze środków budżetowych gminy i mogą być współfinanfinan-sowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Natomiast działania realizowane przez urząd pracy są finansowane z Funduszu Pracy.

W przypadku nie zawarcia z ośrodkiem pomocy społecznej porozumienia o wspólnej realizacji Programu, powiatowy urząd pracy zawiera z ośrodkiem pomocy społecznej porozumienie o współpracy, w ramach którego strony uzgadniają kryteria doboru bezro-botnych do Programu Aktywizacja i Integracja oraz zakres i sposób wymiany informacji o jego uczestnikach. Jest to jedyne obowiązkowe minimum współpracy w tym zakresie. Wówczas też urząd pracy może zlecić zadania w zakresie integracji społecznej bezrobot-nych organizacjom pozarządowym. Realizacja tych zadań odbywa się na podstawie umo-wy, która określa w szczególności:

1. liczbę bezrobotnych;

2. zakres działań i okres ich realizacji;

3. przewidywane efekty, z podaniem mierników pozwalających ocenić indywidualne efekty; 4. kwotę i tryb przekazania środków Funduszu Pracy przysługujących z tytułu realizacji

działań w zakresie integracji społecznej;

5. zasady i zakres dokumentowania działań w zakresie integracji społecznej podjętych wobec bezrobotnych;

6. sposób kontroli i zakres monitorowania.

Do udziału w Programie Aktywizacja i Integracja mają być kierowani bezrobotni, dla których jest ustalony profil pomocy III, korzystający ze świadczeń pomocy społecznej, w szczegól-ności realizujący kontrakt socjalny.

Aktywizacja zawodowa w ramach programu jest realizowana przez powiatowy urząd pra-cy jako prace społecznie użyteczne. Natomiast działania w zakresie integracji społecznej bezrobotnych, służące kształtowaniu aktywnej postawy w życiu społecznym i zawodo-wym, mogą być realizowane w szczególności poprzez grupowe poradnictwo specjali-styczne, warsztaty trenerskie i grupy wsparcia, w wymiarze co najmniej 10 godzin tygo-dniowo. Jest to katalog otwarty, co oznacza, że podmioty realizujące ten zakres wsparcia, w pracy z bezrobotnym mogą wykorzystywać szerokie spektrum działań doradczych, działań aktywizujących, zajęć warsztatowych, które będą zmieniać postawę bezrobotnych i wspo-magać proces aktywizacji zawodowej realizowany przez powiatowy urząd pracy. W okre-sie udziału bezrobotnego w programie nie ma on możliwości uczestnictwa w innych for-mach pomocy, o których mowa w ustawie o promocji zatrudnienia i rynku pracy.

Realizacja Programu Aktywizacja i Integracja trwa 2 miesiące. Po tym czasie powiatowy urząd pracy może:

1. podjąć decyzję o ponownym skierowaniu bezrobotnego do udziału w Programie Aktywizacja i Integracja, jednak nie dłużej niż łącznie na okres do 6 miesięcy, albo 2. skierować bezrobotnego, w porozumieniu z ośrodkiem pomocy społecznej, do

trudnienia wspieranego u pracodawcy na zasadach określonych w przepisach o za-trudnieniu socjalnym lub podjęcia pracy w spółdzielni socjalnej zakładanej przez osoby prawne, albo

3. ponownie ustalić profil pomocy, a w przypadku zmiany profilu niezwłocznie dosto-sować indywidualny plan działania i przedstawić bezrobotnemu propozycję pomocy określoną w ustawie.

Ustanowiona nowa forma relacji między powiatowymi urzędami pracy a ośrodkami po-mocy społecznej jest raczej uporządkowaniem podziału zadań (na aktywizację zawodo-wą i społeczną), a nie realną formą współpracy polegającą na rzeczywistym partnerstwie. Dopiero wdrażanie Programu w praktyce pokaże jakie są jego rzeczywiste możliwości oraz czy przynosi oczekiwane skutki.