(wykładał geometrię analityczną i statystykę matematyczną). W Poznaniu kontynuowała swoje zainteresowania, podejmując jeszcze w czasie stu diów pracę najpierw w Państwo-wym Instytucie Hydrologiczno-Meteorologicznym, a potem (w lutym 1946 r.) w Katedrze Doświadczalnictwa Rolniczego i Biometrii Uni wersytetu Poznańskiego, kierowanej przez prof. Stefana Barbackiego. Praca w tej Kate drze otworzyła przed nią możliwość zapoznania się z nową dziedziną – zastosowaniem metod statystyki matematycznej do analizy wyni-ków doświadczeń rolniczych, a szerzej – z biometrią. Tu zaczyna się jej kariera naukowa. Szybko nawiązuje współpracę z na ukowcami z ówczesnego Wydziału Rolniczo-Leśnego Uniwersytetu Poznańskiego oraz z rolnikami doświadczalnikami. Po kilku latach tej współ-pracy oraz własnych stu diów i badań nad metodami statystycznymi zaczyna publikować oryginalne prace i arty kuły naukowe dotyczące stosowania statystyki matematycznej w doświadczalnictwie. Prace te ukazują się w „Rocznikach Nauk Rolniczych”, „Wiadomo-ściach Chemicz nych” oraz „Pracach Instytutu Włókien Łykowych”. W roku 1955 uzyskuje stopień na ukowy doktora (kandydata) nauk matematycznych, nadany przez Radę Wy-działu Rolniczego Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu (wyodrębnionej z Uniwersytetu Po znańskiego w 1951 r.) na podstawie pracy O pewnych testach interakcji w
doświadcze-niach wieloletnich i wielokrotnych. Zagadnienie rejonizacji, napisanej pod kierun kiem prof.
Stefana Barbackiego.
Po doktoracie zaczyna się jej intensywna praca naukowa, owocująca licznymi intere-sującymi wynikami publikowanymi w: „Acta Agrobotanica”, „Zastosowaniach Mate-matyki”, „Bulletin de l’Académie Polonaise des Sciences” oraz „Rocznikach Nauk Rolni-czych”. Oryginalność, a także praktyczna przydatność tych wyników zyskują uz nanie wśród przedstawicieli różnych dziedzin nauki. Przyczynia się to do nadania jej przez Centralną Komisję Kwalifikacyjną ds. Kadr Naukowych stopnia naukowego do centa w roku 1958. Jednocześnie otrzymuje stypendium na roczny pobyt w Wielkiej Brytanii, w Department of Statistics, University College London, gdzie dokształca się pod kierunkiem wybitnego uczonego, prof. Egona S. Pearsona. Tam poznaje swego przyszłego męża, prof. Normana L. Johnsona.
Po tym pobycie zagranicznym ze zdwojoną energią kontynuuje swoje badania na-ukowe nad metodami i zastosowaniami statystyki matematycznej w doświadczalnic-twie rolniczym oraz genetyce i hodowli roślin. Ukazują się jej pierwsze prace w reno-mowanych czasopismach zagranicznych: „Acta Agronomica Academiae Scientiarum Hungaricae”, „Techno-metrics”, „Annals of Mathematical Statistics”, „Bio-metrics” oraz w „Sankhyã: The Indian Journal of Statistics”. Drukuje także nadal w cza sopismach polskich – „Rocznikach Nauk Rolniczych” i „Genetica Polonica”. Ponadto tłumaczy z rosyjskiego na angielski książkę Yu. Linnika, która pt. Method of Least Squares and
Principles of the Theory of Observations zostaje opublikowana w 1960 roku przez
Per-gamon Press w Londynie. Zwieńczeniem jej prac z tego okresu i kierun ku badań jest, opublikowany w 1964 roku przez Państwowe Wydawnictwo Naukowe w Warszawie, podręcznik Statystyka matematyczna w zastosowaniu do doświadczal nictwa
rolnicze-go. Książka ta została bardzo dobrze przyjęta przez statystyków i szero kie grono
pra-cowników doświadczalnictwa rolniczego w Polsce. Do dzisiaj korzysta z niej wielu pracowników nauki i studentów.
W roku 1963 zostaje powołana na stanowisko kierownika nowo utworzonej, na Wy-dziale Rolniczym Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu, Katedry Statystyki Matema-tycznej, powstałej z działającego dotąd przy Katedrze Genetyki i Hodowli Roślin Za-kładu Doświadczalnictwa Rolniczego i Biometrii, w którym do tego roku pracowała. To stanowisko piastowała krótko, bo w styczniu 1964 roku wyszła za mąż za prof. Nor mana L. Johnsona, z którym we wrześniu tegoż roku przeniosła się na stałe na Uniwer sytet Północnej Karoliny w Chapel Hill w Stanach Zjednoczonych, gdzie oboje otrzymali sta-nowiska profesorskie.
Pani Regina C. Elandt-Johnson (pod tym nazwiskiem będzie odtąd publikować) po przeniesieniu się do Chapel Hill otrzymuje stanowisko profesora nadzwyczajnego (associate professor) w Department of Biostatistics, University of North Carolina. Roz poczyna się nowy etap jej działalności naukowej. Kontynuuje swoje zaintereso-wania genetyką roślin, rozszerzając je na genetykę człowieka. Wiązało się to z jej nową posadą w Department of Biostatistics, działającym przy School of Public He-alth (Szkoła Zdrowia Publicznego) tamtejszego uniwersytetu. W szczególności inte-resują ją w tym okresie takie zagadnienia, jak wykorzystanie metod kombinatoryki matematycznej w genetyce, segregacji genów, a także testowaniu zgodności gene-tycznej związanej z przeszczepami tkanek, co było wtedy bardzo na czasie. Wyni-ki swych prac z tego za kresu publikowała w: „Bulletin of Mathematical Biophysics”, „Annals of Human Genetics, London”, „The American Journal of Human Genetics”, „Transplantation” oraz „Biometrics”, gdzie opublikowano jej obszerną pracę przeglą-dową pt. Survey of histocompatibility testing, napisaną na zaproszenie redakcji (a Bio-metrics invited paper). Podsumowaniem tego okresu jej twórczości naukowej jest książka Probability Models and Statistical Methods in Genetics, opublikowana w 1971 roku przez wydaw nictwo John Wiley & Sons w Nowym Jorku. Książka ta do dzisiaj uważana jest za kla syczne dzieło traktujące o zastosowaniach rachunku prawdopo-dobieństwa i statystyki matematycznej w genetyce. W uznaniu tych osiągnięć na-ukowych otrzymuje w 1971 roku stanowisko profesora zwyczajnego w Department of Biostatistics (jak wyżej).
Trzeci etap jej działalności badawczej, rozpoczęty w roku 1973, obejmuje badania nad za-stosowaniami statystyki matematycznej w analizie przeżywalności i zagadnieniach epi-demiologii, ze szczególnym uwzględnieniem rozkładów czasu przeżywalności oraz teorii współdziałających przyczyn zdarzenia. Uzyskane przez nią wyniki badań zostały opubliko-wane w: „Journal of Chronic Diseases”, „American Journal of Epidemiology”, „Scandinavian Actuarial Journal”, „Naval Research Logistics Quarterly”, „Journal of Multivariate Analysis”, „Journal of the Royal Statistical Society”, „The Actuary”, „Aligarh Journal of Statistics”, „Bio-metrical Journal” oraz „Statistics in Medicine”, a także w wydawnictwach książkowych:
Contributions to Statistics (pod red. P. K. Sena) oraz w Biostatistics: Statistics in Biomedical Pu-blic Health and Environmental Sciences (pod red. P. K. Sena). Podsumowaniem jej głównych
osiągnięć w tych badaniach jest monografia Survival Models and Data Analysis, napisana wspól nie z mężem i opublikowana w 1980 roku przez wydawnictwo John Wiley & Sons. Dru gie wydanie tej książki ukazało się w 1999 roku w serii klasyków tego wydawnictwa (Wiley Classics Library Edition).
Powyższy syntetyczny przegląd dorobku autorki pokazuje, że wyniki jej badań uzy skane we wszystkich trzech głównych kierunkach zainteresowań naukowych publiko wane były w znakomitych czasopismach o zasięgu światowym, a każdy z tych trzech kierunków ba-dań znalazł podsumowanie książkowe. Jest to wystarczające świadectwo wysokiej pozycji, jaką dorobek pani Reginy C. Elandt-Johnson zajmuje w nauce świa towej. Jej wkład do nauk rolniczych, przyrodniczych i medycznych jest niepodważalny. Imponuje zarówno wartość uzyskanych wyników, jak i wielostronność zainteresowań. Nie bez znaczenia dla tych osią-gnięć była głębokość studiów prowadzonych pod kie runkiem wybitnych uczonych oraz poziom środowiska naukowego, w którym rozpo czynała swoją karierę naukową.
O jej pozycji naukowej świadczy również to, że była wielokrotnie zapraszana do wygła-szania referatów, odczytów seminaryjnych, wykładów na różnych: konferen cjach, sym-pozjach, spotkaniach naukowych, kursach szkoleniowych, szkołach letnich itp. Były one organizowane przez rozmaite towarzystwa i instytucje naukowe tak w Pol sce, jak i później w różnych stanach Stanów Zjednoczonych, a także w: Australii, Kanadzie, Republice Połu-dniowej Afryki, Wielkiej Brytanii i Niemczech.
Tej twórczej pracy naukowej pani prof. Reginy C. Elandt-Johnson towarzyszyło za wsze po-ważne zaangażowanie w pracę dydaktyczną. W Poznaniu prowadziła wykłady i ćwiczenia z matematyki dla studentów I roku rolnictwa, ogrodnictwa i zootechniki, z matematyki wyższej na niektórych studiach magisterskich, ze statystyki matematycz nej i podstaw do-świadczalnictwa dla wielu lat i na wielu kierunkach studiów Wyższej Szkoły Rolniczej w Po-znaniu. Kilkakrotnie wykładała na kursach z metod statystycz nych dla pracowników nauki. W Chapel Hill, w School of Public Health przy tamtejszym uniwersytecie (University of North Carolina), prowadziła wykłady z podstaw statystyki dla studentów różnych specja-lizacji medycznych w ramach tzw. „Service courses” oraz wykłady z podstaw i zastosowań rachunku prawdopodobieństwa i statystyki matematycznej dla magistran tów i doktoran-tów specjalizujących się w biostatystyce, w ramach tzw. „Graduate school” przy Depart-ment of Biostatistics. Kierowała także pracami magisterskimi ze statystycznej teorii prze-żywalności oraz z zastosowań metod statystycznych w epide miologii. Była promotorem w dwóch przewodach doktorskich ze statystycznej teorii przeżywalności. Uczestniczyła w komisjach kilku przewodów doktorskich. W uzupełnieniu tego szkicu osiągnięć pani prof. Reginy C. Elandt-Johnson warto także wspomnieć o jej aktywności jako konsultanta i doradcy naukowego. Wielu pracowników naukowych korzystało z jej pomocy w plano-waniu doświadczeń i analizoplano-waniu wyników badań zarówno w ciągu 18 lat jej pracy w Po-znaniu, jak i potem w Chapel Hill (tutaj w za kresie badań rolniczych, tam – medycznych). Ponadto była konsultantem kilku instytucji amerykańskich, między innymi w związku z międzynarodowym programem badań nad li pidami. Konsultacje te i kontakty z naukow-cami z różnych dziedzin były zwykle korzyst ne dla obu stron, przyczyniając się także do podejmowania nowych badań.
Należy także nadmienić, że pani prof. Regina C. Elandt-Johnson, mimo wyjazdu z Polski na stałe do Stanów Zjednoczonych w roku 1964, nigdy nie zerwała kontaktów z uczelnią, w której rozpoczynała swoją karierę naukową, tzn. z Wyższą Szkołą Rolniczą (od 1972 r.
Aka demią Rolniczą, obecnie Uniwersytetem Przyrodniczym) w Poznaniu, oraz nauką polską w ogóle. Odwiedzała swoją macierzystą uczelnię przy okazji wielokrotnych przy-jazdów do Polski lub kontaktowała się z niektórymi jej pracownikami. W darze od pani profesor i jej męża Katedra Metod Matematycznych i Statystycznych tej uczelni oraz In-stytut Genetyki Roślin Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu (z którym kiedyś współpraco-wała) otrzymały zbiory wartościowych oraz trudno wówczas dostępnych książek i cza-sopism naukowych. Opiekowała się także stypendystami z Polski, odby wającymi staże naukowe w Chapel Hill lub odwiedzającymi tamtejszy Uniwersytet Północnej Karoliny. Jako przykład kontaktów z naukowcami polskimi można wspo mnieć jej udział w III Se-minarium Międzynarodowym na temat „Metod statystycznych w ocenie odmian”, które odbyło się w 1988 roku w Centralnym Ośrodku Badania Odmian Roś lin Uprawnych w Słu-pi Wielkiej, a także przy tej okazji jej uczestnictwo w publicznej obronie jednej z prac doktorskich na Wydziale Rolniczym ówczesnej Akademii Rolni czej w Poznaniu. Wart wspomnienia jest również jej udział w czerwcu 1999 roku w zjeździe koleżeńskim absol-wentów Wydziału Rolniczego rocznika 1959. Uczestni cy tego zjazdu z szacunkiem i wzru-szeniem wspominali wykłady oraz ćwiczenia pro wadzone przez panią profesor dla nich przed ponad czterdziestu laty. W czasie tej wizyty w Poznaniu odwiedziła także po raz kolejny swoje macierzyste placówki nauko we w Akademii Rolniczej – Katedrę Genetyki i Hodowli Roślin oraz Katedrę Metod Matematycznych i Statystycznych.
Tak więc, będąc poza granicami, pani prof. Regina C. Elandt-Johnson zachowała pa mięć o kraju, w którym się urodziła i o uczelni, w której zdobywała podstawy dla swej działal-ności naukowo-badawczej i dydaktycznej. W murach tej uczelni, przy bardzo znacznym jej udziale, została wykreowana poznańska szkoła statystyki matematycznej i biometrii. W przedmowie do jednej z wymienionych książek (opublikowanej w 1971 r.) wyraziła wdzięczność Polsce oraz osobom i uczelniom, które miały wpływ na jej matematyczną edukację. Szczególnie dziękowała prof. Stefanowi Barbackiemu, który kierował Katedrą Doświadczalnictwa Rolniczego i Biometrii (później Katedrą Genetyki i Hodowli Roślin) oraz kolegom, z którymi współpracowała, za wprowadze nie w sferę problemów biologicz-nych i możliwości ich rozwiązywania za pomocą me tod matematyczbiologicz-nych. Nie było zatem przypadkiem to, że właśnie ówczesna Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu nadała pani prof. Reginie C. Elandt-Johnson zaszczytną godność doktora ho-noris causa. Uroczystość wręczenia laureatce dyplomu Hoho-noris Causa Doctoris odbyła się 21 czerwca 2001 roku.
Na zakończenie, spośród wielu dziedzin jej aktywności jeszcze jedna zasługuje na omó-wienie. Przez wiele lat państwo Regina i Norman Johnsonowie wspierali, poprzez Podlaski Od dział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, działalność na rzecz Polaków zamiesz kałych za wschodnią granicą Polski. Trudno wymienić wszystkie działania pani Reginy i jej męża na tym polu, ale warto wspomnieć niektóre. W szczególności udzielali wspar cia finan-sowego nauczycielom języka polskiego na Białorusi, studentom ze Wschodu, rodzinom Sybiraków, repatriantom z Kazachstanu i wielu parafiom rzymskokatolic kim: na Białorusi, w Sopoćkiniach, Ostrynie, Rosi, Iwiu i Szczuczynie. W szkole pol skiej w Wołkowysku dzięki ich wsparciu utworzono pracownię języka polskiego. Bez ich pomocy polskie sieroty z do-mów dziecka w Wilnie, Solecznikach, Nowej Wilejce i Podbrodziu na Litwie nie miałyby
ubrań i wyprawek szkolnych. Wspierali finansowo także polskie środowiska w Tiumeniu i Smoleńsku w Rosji. Na szczególną uwagę zasługują inwestycje budowlane, na które łożyli państwo Johnsonowie. Wsparli budo wę dwóch kościołów, w Lidzie na Białorusi i w Łomży w Polsce. Wspólnie z ojcami pijarami wyremontowali i wyposażyli charytatywny Ośrodek „Ostoja”, pod wezwa niem Matki Boskiej Ostrobramskiej, w Szczuczynie na Białorusi. Został on dedykowa ny Stanisławie Perzanowskiej, babci pani Reginy. Ostatnią ich ważną inwesty-cją był Ośrodek „Ojczyzna” w Hodyszewie na Białostocczyźnie. Pomysł utworzenia domu dla Polaków ze Wschodu i Zachodu, którzy odwiedzając swoją ojczyznę, mogliby w nim znaleźć dla siebie miejsce do: nauki, wypoczynku, zabawy i modlitwy, zrodził się u pani Reginy już dość dawno. Po długich staraniach, prowadzonych wspólnie ze wspomnia nym stowarzyszeniem „Wspólnota Polska”, udało się go zrealizować przy Sanktuarium Matki Bo-żej Pojednania w Hodyszewie, prowadzonym przez księży pallotynów, którzy współfinan-sowali budowę tego ośrodka. Państwo Regina i Norman Johnsonowie byli na uroczystości wmurowania kamienia węgielnego pod budowę Ośrodka „Ojczyzna” w Hodyszewie 30 czerwca 2001 roku. Dom ten został otwarty 15 września 2004 roku, a 4 czerwca 2006 roku ośrodkowi nadano imię Reginy i Normana Johnsonów (Norman L. Johnson nie doczekał tego, zmarł 18 listopada 2004 r.). W Hodyszewie państwo Johnsonowie pomogli także fi-nansowo księżom pallotynom w wyremontowaniu tam tejszej szkoły wiejskiej, do której chodzą dzieci z najbliższej okolicy. To tylko najważ niejsze przedsięwzięcia państwa Reginy i Normana Johnsonów. Lista ich ofiarności i wspaniałomyślności okazywanej wobec po-trzebujących pomocy, pokrzywdzonych przez los i historię jest bardzo długa. Działalność ta spotkała się też z ogromną wdzięcz nością w wielu miejscach na Wschodzie i nie tylko. Wspierali oni bowiem również edu kację dzieci w Indiach i Afryce. W Salvadorze pomogli w budowie szkoły.
Pani prof. Regina C. Elandt-Johnson przeszła na emeryturę w roku 1985, pozostając związana z Uniwersytetem Północnej Karoliny jako profesor emerytowany. Zmarła 31 maja 2011 roku w Chapel Hill, gdzie do końca życia mieszkała. Pogrzeb odbył się tamże 8 czerwca 2011 roku.
Źródła
Broda Z., Caliński T., Tytuł Doktora Honoris Causa Akademii Rolniczej im. Augusta
Cieszkow-skiego w Poznaniu dla Pani Profesor Reginy Elandt–Johnson. „Wieści Akademickie” 2001, t. V,
nr 5, s. 2”–3. Elandt–Johnson R., Wykład doktora honoris causa „Trudności w analizie i pretacji danych statystycznych”. [W j. angielskim, On some difficulties in analysis and
inter-pretation of statistical data. „Listy Biometryczne „– Biometrical Letters” 2001, Vol. 38, No. 1,
s. 6”–10.] Skrzypczak G., Laudacja wygłoszona przez dziekana Wydziału Rolniczego. „Wieści Akademickie” 2001, t. V, nr 7”–8, s. 5”–6. [Także w j. angielskim, The portrait of Professor
Regi-na C. Elandt–Johnson. „Listy Biometryczne „– Biometrical Letters” 2001, Vol. 38, No. 1, s. 1”–
5.] Ponadto korespondencje z prof. Reginą Elandt–Johnson oraz z Podlaskim Oddziałem Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Białymstoku.
Profesor Jan Falewicz nie może zniknąć z pocztu polskich statystyków. Nieuprawniony z powodów formalnych tytuł „profesor” jest uzasadniony tym, że była to postać nie-zwykła, w pamięci jego uczniów i następców niezapomniana, godna miana mistrza. Dlatego też niekiedy w dalszym ciągu biogramu będzie się pojawiał ten tytuł.
Jan Falewicz urodził się w roku 1890 w Wilnie jako syn Wojciecha i Heleny z domu Fale-wiczówny. Ojciec był zawodowym wojskowym w Korpusie Wojennych Inżynierów Ar-mii Rosyjskiej, a po I wojnie światowej generałem Wojska Polskiego.
Wykształcenie Jana Falewicza to ukończona egzaminem dojrzałości w roku 1908 szkoła średnia Teliszewa w Petersburgu oraz uzyskany w roku 1917 dyplom Inżyniera Komunikacji w Instytucie Inżynierów Komunikacji w Petersburgu. Jak wspominał po latach, była to uczelnia o przeszło stuletniej tradycji (mówiono o niej żartobliwe, że nie uczono w niej jedynie ginekologii), posiadająca ugruntowaną reputację w świecie naukowo-technicznym, ale przede wszystkim nauczyła Falewicza „nie bać się podcho-dzić z narzędziem matematycznej analizy do najrozmaitszych zjawisk i stosować je przy rozwiązywaniu praktycznych zagadnień wszędzie, gdzie nadarzają się po temu odpowiednie warunki” 1. Po studiach nastąpił „start zawodowy i szlak służby wojennej. W życiu prywatnym żoną Jana Falewicza została znana artystka petersburskiego bale-tu Lucia Carri. Z praktyką zetknął się pracując w latach 1911–1914 przy budowie mo-stu na Newie. Z chwilą wybuchu wielkiej wojny w sierpniu 1914 roku został oficerem w armii rosyjskiej, z której przeszedł do wojska polskiego. Od 1923 roku przeniesiony do rezerwy”12.
1 Archiwum Zakładowe AE we Wrocławiu. Sygn. Ko110/837.
2 A. Czech, Współpraca od samych początków – Związki uczelni Katowic i Wrocławia. AE Forum, Biuletyn Akade-mii Ekonomicznej w Katowicach nr 29, wrzesień 2009, s. 48–49.