W latach 1937–1939 K. Czerniewski pracował w Departamencie Ekonomicznym Mi-nisterstwa Rolnictwa i Reform Rolnych. W latach 1934–1939 był także współpracow-nikiem Instytutu Gospodarstwa Społecznego i członkiem Rady Naukowej Instytutu, współpracownikiem Instytutu Spraw Społecznych oraz członkiem państwowej Rady Statystyki. Był też delegatem Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych do Nadzwyczajnej Komisji Rozjemczej ds. Robotników Rolnych.
Na początku II wojny światowej – jesienią 1939 roku – K. Czerniewski poprzez Rumu-nię przedostał się do Francji i 28 listopada 1939 roku ochotniczo wstąpił do formu-jącego się tam Wojska Polskiego. Otrzymał przydział w stopniu kaprala do 4. Pułku II Dywizji Strzelców Pieszych pod dowództwem generała Bronisława Prugar-Ketlinga. W dniach 13–19 czerwca 1940 roku brał udział w walkach z Niemcami w rejonach: Bel-fort, Montbailiard, Ponta de Roide, Maiche, Damprichard, Trevillers. Następnie z całą dywizją przeszedł granicę francusko-szwajcarską i został internowany. W czasie inter-nowania wykładał teorię statystyki na kursach akademickich dla internowanych stu-dentów. Opublikował wówczas prace Statystyka (Winterthur 1941) i Zarys ważniejszych
pojęć statystyki matematycznej (Winterthur 1942).
W latach 1943–1945 K. Czerniewski pracował jako taksator rolny w Sekretariacie Chłop-skim w Brugg w Szwajcarii. W roku 1944 obronił doktorat na Wydziale Rolniczym Poli-techniki w Zurychu w zakresie ekonomiki mleczarstwa, na podstawie rozprawy Das
Mil-chsammel- und Milchreguliersystem im Einzugsgebiet der Städte Zürich und Winterthur,
opublikowanej w 1945 roku.
Po powrocie do Polski, w roku 1946, K. Czerniewski podjął pracę w Centralnym Urzędzie Planowania (CUP) na stanowisku wicedyrektora departamentu, a po przekształceniu CUP w roku 1949 w Państwową Komisję Planowania nadal zajmował to stanowisko do 1952. W tym czasie współredagował między innymi pracę Dochód narodowy Polski 1947 (Warszawa 1949).
W 1953 roku K. Czerniewski rozpoczął pracę w Głównym Urzędzie Statystycznym, obej-mując stanowisko dyrektora Departamentu Rolnictwa i Leśnictwa, które zajmował do roku 1966. W tym okresie opublikował następujące prace: Zbiorcze mierniki produkcji
rolniczej. Materiały do studiów przedmiotu (Warszawa 1962), Wskazówki metodyczne z zakresu produkcji rolniczej (Warszawa 1962), Daty prac rolniczych 1951–1962 (Warsza-
wa 1965), w której scharakteryzował okresy wegetacyjne w latach 1936–1938 i 1946– –1962, a także liczne artykuły w „Biuletynie PTOS” GUS i „Statystyku Terenowym”, doty-czące spisów rolniczych w Polsce oraz analizy zróżnicowań przestrzennych rolnictwa. Równocześnie z pracą w administracji państwowej K. Czerniewski zajmował się pracą naukową oraz dydaktyczną. W latach 1951–1954 wykładał statystykę rolniczą w Szko-le Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie. Od roku 1954 prowadził wykłady ze statystyki rolniczej w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie na Wy-dziale Inżynieryjno-Ekonomicznym. W 1954 roku nadano mu tytuł zastępcy profesora, a w 1956 roku tytuł profesora nadzwyczajnego.
W GUS, poza funkcją dyrektora departamentu, K. Czerniewski pełnił również inne funk-cje. W 1955 roku został mianowany przez Prezesa Rady Ministrów członkiem Kolegium GUS, w latach 1957–1959 wchodził w skład Komitetu Wydawniczego GUS oraz powoła-nej w roku 1965 Naukowej Rady Statystyczpowoła-nej – organu doradczego Prezesa GUS. Profesor K. Czerniewski aktywnie uczestniczył w międzynarodowym życiu naukowym, biorąc udział w sympozjach i konferencjach naukowych zorganizowanych przez Świa-tową Organizację ds. Wyżywienia, Konferencję Statystyków Europejskich Europejskiej Komisji Gospodarczej i inne organizacje na temat statystyki rolniczej, głównie po-wszechnych spisów rolnych.
Po odejściu z GUS w roku 1966 prof. K. Czerniewski poświęcił się pracy dydaktycznej na SGGW oraz naukowej. Opublikował wówczas serię artykułów dotyczących statystyki rolniczej w „Wiadomościach Statystycznych” (Statystyka rolnicza jako przedmiot
naucza-nia w wyższych uczelnaucza-niach rolniczych – nr 11/1967, Nowoczesna statystyka w systemie informacyjnym – nr 12/1971, Statystyka rolnicza w latach 1918–1977 – nr 7/1978, Zagad-nienia przestrzegania gospodarności w rozwoju informatyki – nr 1/1978).
K. Czerniewski był wychowawcą kilkudziesięciu magistrów i promotorem prac doktor-skich. Na emeryturę przeszedł w roku 1975.
Dorobek naukowy K. Czerniewskiego jest bogaty i różnorodny. Są to liczne skrypty z za- kresu: statystyki rolniczej, informatyki, ekonomiki rolnictwa, analizy ekonomiczno-sta-tystycznej rolnictwa, artykuły w pracach zbiorczych, artykuły w czasopismach nauko-wych, jak „Przegląd Statystyczny”, „Wiadomości Statystyczne” (Czerwcowy spis rolny – nr 3/1956, Międzynarodowa konferencja w sprawie światowego spisu rolnego – nr 2/1957,
Bilanse rolnicze – nr 5/6/1957, Materiałowe bilanse rolnicze – nr 4/1958, Narada grupy ro-boczej europejskich statystyków rolnych w sprawie światowego spisu rolnego – nr 5/1958, Regionalne badania statystyczno-rolnicze – nr 1/1959, Bilans paszowy – nr 3/1960, Szko-lenie statystyków w Jugosławii – nr 1/1962, Statystyka postępu techniczno-ekonomiczne-go w rolnictwie – nr 5/6/1962, O stosowaniu metod matematycznych w badaniach ekono-micznych – nr 4/1963, Doroczny spis rolny w czerwcu 1965 r. – nr 1/1965), Wskazówki dla korespondentów rolnych i ogrodniczych GUS (Piętnastolecie statystyki rolniczej 1945–1959
– nr 3/1960), „Rolnictwo” (Podstawy i zadania statystyki rolniczej – t. I/1938), „Roczniki Nauk Rolniczych” (Informacja w rolnictwie jako element decyzji – t. 81/1977), „Studia i Prace Statystyczne” (Komisja Statystyczna dla handlu wewnętrznego – z. 1/1950), „Z Prac Zakładu Badań Statystyczno-Ekonomicznych GUS”, „Zeszyty Naukowe SGGW”
(Statysty-ka rolnicza w Polsce 1918–1968 – z. 8/1971).
Bibliografia prof. K. Czerniewskiego liczy kilkadziesiąt pozycji. Najważniejsze z nich to:
Zagadnienia struktury agrarnej (Warszawa 1937), Podstawy i zadania statystyki rolniczej
(Warszawa 1938), Maszyny i narzędzia rolnicze w gospodarstwach mniejszej własności (Warszawa 1938), Powszechny spis rolny wobec potrzeb gospodarczych rolnictwa („Studia i Materiały” – Warszawa 1938), La réforme agraire i Industrie laitière (w pracy zbiorowej
Statystyka plonów („Przegląd Statystyczny” nr 1/1955), Statystyka rolnicza w procesie na-uczania i analizy decyzyjnej w zakresie ekonomiki rolnictwa („Z Prac Zakładu Badań
Staty-styczno-Ekonomicznych” nr 113), Statystyka rolnicza i teoretyczna. Materiały
dydaktycz-ne i informacyjdydaktycz-ne do studiów przedmiotu (Warszawa 1960), Statystyka rolnicza. Materiały do studiów przedmiotu. Zbiorcze mierniki produkcji rolniczej (Warszawa 1962), Wskazówki metodyczne w zakresie statystyki produkcji rolniczej (Warszawa 1962), Statystyka rolnicza
(Łódź 1964), Statystyka rolnicza (Warszawa 1967), Informatyka w gospodarce rolniczej (Warszawa 1972), Rolniczy system informacyjny (Warszawa 1974), Informatyka w
akade-mii rolniczej (Warszawa 1975).
K. Czerniewski był żonaty z Marią Czerniewską z domu Taube (1933 r.).
Prof. K. Czerniewski zmarł 17 stycznia 1984 roku. Został pochowany na cmentarzu w Warszawie.
K. Czerniewski był odznaczony: Srebrnym Krzyżem Zasługi (1938), Odznaką Grun-waldzką (1946), Medalem Dziesięciolecia (1955), Złotym Krzyżem Zasługi (1955), Krzy-żem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964).
Źródła
Bibliografia wydawnictw GUS 1918–1980, t. I–III. Warszawa 1968–1988. Katalogi i zbiory Centralnej Biblioteki Statystycznej.
Księga pamiątkowa SGGW. Warszawa.
Materiały Centralnego Archiwum GUS i Archiwum SGGW.
Słownik biograficzny statystyków polskich. Warszawa 1998.
Profesor zwyczajny dr hab. Zbigniew Czerwiński (ur. 9 października 1927 r., zm. 22 maja 2010 r.) był jednym z najwybitniejszych polskich ekonomistów XX w. Reprezentował nurt ilościowy w ekonomii, obejmujący: ekonomię matematyczną, teorię podejmowania de-cyzji, cybernetykę ekonomiczną, ekonometrię i prognozowanie, pomiar zjawisk ekono-micznych a także między innymi metodologię badań naukowych, wnioskowanie induk-cyjne i jego stosunek do dedukcji. Wszechstronnie wykształcony – ekonomista, filozof, logik – w każdej z tych dyscyplin miał niekwestionowany autorytet oraz ogromne zasługi w ich powstawaniu i rozwoju.
Urodził się w Warszawie w rodzinie wyższego oficera Wojska Polskiego (ojciec legionista, pułkownik Wojska Polskiego, przez wiele lat attaché wojskowy w Pradze i Bukareszcie, matka nauczycielka). W latach bezpośrednio poprzedzających II wojnę światową mieszkał w Poznaniu, gdzie jego ojciec pełnił służbę wojskową jako dowódca pułku artylerii konnej. Lata wojny spędził kolejno w Wilnie, Warszawie i powiecie myślenickim, gdzie brał udział w partyzantce AK. Maturę zdał w Warszawie w 1945 roku. W latach 1945–1949 studiował ekonomię na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego (magisterium u prof. Edwarda Taylora), a następnie w latach 1950–1952 logikę na Wydziale Filozoficzno--Historycznym tegoż uniwersytetu (magisterium u prof. A. Wiegnera). Swoje zainteresowa-nie studiami filozoficznymi, a zwłaszcza logiką i metodologią nauk profesor tak uzasadnia w książce Moje zmagania z ekonomią (Wydawnictwo AEP, 2002, s. 11):
W trakcie studiów studiowaliśmy ekonomię klasyczną – zwaną wówczas „burżuazyjną” – głównie według podręcznika A. Marshalla, teorie niedoskonałej konkurencji (J. Robinson i E. H. Chamberli-na), no i oczywiście młody i modny wówczas keynesizm. Łatwo można było zauważyć, że oprócz zasadniczych kontrowersji – politycznych i naukowych – między ekonomistami marksistowskimi i klasycznymi, niemało też było sporów w łonie samej ekonomii klasycznej [...]. Wielość poglądów i sporów skłaniała do stawiania sobie pytania: „kto ma rację?”, a to pytanie prowadziło do dalszych,