W związku ze studiami z filozofii ścisłej posiadał znajomość wielu dyscyplin. Był histo-rykiem i teoretykiem ekonomii, statystykiem i ekonomethisto-rykiem. Doskonale znał logikę, miał świetne przygotowanie z filozofii oraz gruntowną wiedzę przyrodniczą. Nieobce mu były: socjologia, antropologia, astronomia i biologia.
Profesor Jerzy Fierich odgrywał również istotną rolę w środowisku naukowym poza uczelnią. W Polskiej Akademii Umiejętności był między innymi członkiem Komisji So-cjologicznej, Komisji Historii Oświaty i Szkolnictwa, Komisji Filozoficznej. W PAN kiero-wał Zespołem Historii Nauk Rolniczych w Zakładzie Historii Nauki i Techniki. Ponadto był członkiem szeregu komitetów i komisji PAN: Komisji Rolnictwa; Komisji Nauk Eko-nomicznych, której był przewodniczącym; Komisji Koordynacji Badań nad Dziejami Wsi. W latach 1953–1963 kierował Zakładem Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej w Instytucie Zootechniki w Krakowie. W okresie 1958–1963 był także wiceprzewodniczącym Rady Naukowej i konsultantem Ośrodka Badań Prasoznawczych przy RSW „Prasa” w Krako-wie oraz członkiem Komitetu Redakcyjnego Zeszytów Prasoznawczych. Należał również do międzynarodowego towarzystwa naukowego The Econometric Society.
Jerzy Fierich był twórcą krakowskiej szkoły statystyków i ekonometryków. Wypromo-wał 11 doktorów, spośród których 6 zostało profesorami krakowskich uczelni. Jego twórczość naukowa obejmuje szeroki zakres problematyki, która ujawniła się głównie w czterech kierunkach: ekonomii (zarówno w historii jak i teorii ekonomii); historii wie-dzy i techniki rolniczej w Polsce; metodologii nauk; ekonometrii i statystyki matema-tycznej. Był autorem 60 prac (w tym 10 książek) z wymienionych dziedzin. Głównie kon-centrował się na szeroko pojętej tematyce rolniczej, którą ujmował z punktu widzenia filozofii, statystyki i zootechniki. Do takich publikacji należy zaliczyć Ocenę niektórych
prac zootechnicznych pod względem metody badań i wnioskowania, w której autorowi
chodziło o podniesienie poziomu naukowego badań zootechnicznych i wzbudzenie w badaczach potrzeby poprawnego stosowania metod statystycznych.
Jerzy Fierich był pierwszym uczonym, który zastosował metodę taksonomiczną do ustalenia rejonów produkcji rolniczej oraz metodę programowania matematycznego. Wyniki badań z tego zakresu przedstawił w pracach: Próba zastosowania metod
takso-nomicznych do rejonizacji rolniczych w województwie krakowskim, „Myśl Gospodarcza”,
Kraków 1957 oraz Programowanie liniowe w rolnictwie, „Zeszyty Problemowe Nauk Rol-niczych” nr 1 i 2, Warszawa 1957.
O znaczeniu i możliwościach szerokiego zastosowania metod taksonomicznych świad-czy fakt, że za przykładem Jerzego Fiericha sięgnęły do nich także inne placówki na-ukowe (w Olsztynie, Poznaniu, Wrocławiu i Warszawie). Prócz ekonomistów i rolników zainteresowali się nimi geografowie, demografowie, historycy, socjologowie i psycho-logowie. Te metody znalazły również gorących zwolenników wśród uczonych z Czech, Słowacji, RFN, Bułgarii, Węgier i dawnego ZSRR.
Z zakresu ekonomii Jerzy Fierich opublikował Teorię ekonomii (Akademia Handlowa, Kraków 1950) i Historię doktryn ekonomicznych (WSE, Kraków 1958). Do pionierskich
opracowań należy jego publikacja pt. Metoda reprezentacyjna w zastosowaniu do
ba-dań owcy długowłosej w Polsce („Folia Oeconomica Cracoviensia”, vol. V., Kraków 1957),
która wniosła twórczy wkład do metody reprezentacyjnej. W tej też pracy zamieścił on tabele zawierające liczebność próby w badaniach reprezentacyjnych. Do prac z zakresu filozofii i metodologii nauk zaliczyć należy jego rozprawę habilitacyjną pt. Stanowisko
nauk rolniczych – Studium metodologiczne (Poznań 1934), która została uznana za dzieło
wyjątkowe w literaturze światowej (zob. Inglot S., Zarys dziejów nauk rolniczych i leśnych
w Polsce, PAN 1948). Do kategorii prac o pewnym nastawieniu filozoficznym należy
za-liczyć również opracowanie pt. Rozwój rachunku prawdopodobieństwa, którego orygi-nalność polega na klasyfikacji różnych definicji prawdopodobieństwa.
W dorobku naukowym Jerzego Fiericha można też wyróżnić prace o charakterze histo-rycznym oraz metodyczno-empihisto-rycznym, które – oprócz walorów teoretycznych – mia-ły dużą użyteczność praktyczną. Do ważniejszych spośród nich należą: Broniszów, wieś
powiatu ropczyckiego (Warszawa 1933), Przeszłość wsi powiatu ropczyckiego w ustach ich mieszkańców (Ropczyce 1936), Uwagi nad techniką rolnictwa w Polsce w drugiej połowie XVIII wieku (Poznań 1938), Kultury rolnicze, zmianowanie i zbiór w Katastrze Józefińskich 1785/7 (Poznań 1950), Nauki rolnicze w szkołach średnich Komisji Edukacji Narodowej
(PAN, Kraków 1950).
Nie sposób pominąć dużych zasług Jerzego Fiericha jako wychowawcy i nauczycie-la akademickiego. Dysponując nieprzeciętną inteligencją, erudycją, kulturą naukową i osobistą oraz ogólnie uznanym autorytetem naukowym, zastosował on i rozwinął bardzo właściwe i słuszne – wolne od schematu administracyjnego – formy kontaktów, pomocy i współpracy naukowej, zarówno z szerokim kołem młodszych pracowników naukowych, jak i kierującymi ich pracą starszymi naukowcami. Wkład Jerzego Fiericha do rozwoju młodej kadry naukowej – według zgodnej opinii – zasługuje na szczególne uznanie i wysokie wyróżnienie.
Profesor Jerzy Fierich zmarł 9 sierpnia 1965 r. w Krakowie.
Źródła
Zając K., Profesor dr inż. Jerzy Fierich statystyk – ekonomista, „Wiadomości Statystyczne” 1985, nr 9.
Zając K., Krakowski ośrodek polskiej myśli statystycznej na przełomie XlX/XX wieku, „Biblio-teka Wiadomości Statystycznych” 1994, t. 42.
Marek Fisz urodził się 15 stycznia 1910 roku w Szydłowcu, w rodzinie żydowskiej. Rodzi-ce, Sura z domu Rozenbaum i Kojfman Fisz, mieszkali w Ostrowcu Świętokrzyskim. Oj-ciec był prywatnym urzędnikiem (pracował między innymi jako pisarz w miejscowym młynie). Pierwotne imię Marka Fisza brzmiało Mojżesz. Zmiana imienia na Marek nastą-piła 19 lipca 1950 roku decyzją Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej Warszawa-Za-chód. Dzieciństwo i młodość M. Fisza owiane są tajemnicą. Wiadomo tylko, że w maju 1934 roku uzyskał świadectwo dojrzałości jako eksternista. W życiorysie dołączonym do wniosku o wszczęcie mu przewodu doktorskiego napisał: „Do przerabiania kursu szkoły średniej przystąpiłem w 22. roku życia”. Jesienią 1934 roku rozpoczął studia ma-tematyczne na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego. W okresie studiów, w latach 1936–1939, pracował jako nauczyciel matematyki w szko-le dla dorosłych, prowadzonej przez Stowarzyszenie Pomocy Wzajemnej Lokatorów „Szklane Domy” przy Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Żoliborzu. Pracę ma-gisterską pt. Konformiczne przekształcenia przestrzeni jedno- i dwuspójnych napisał pod kierunkiem prof. Stanisława Saksa. Po zdaniu 28 czerwca 1939 roku egzaminu magi-sterskiego, z wynikiem dobrym, uzyskał tytuł magistra filozofii w zakresie matematyki. Przez cały okres wojny przebywał na terenie Związku Radzieckiego, gdzie pracował między innymi w szkolnictwie średnim. 29 stycznia 1944 roku ożenił się z Olgą Gukow. Mieli jedynego syna Aleksandra, urodzonego 24 września 1946 roku.
W roku 1946 M. Fisz wrócił do Polski i przez rok pracował jako wychowawca w Domu Dziecka w Otwocku. Od jesieni 1947 roku do końca września 1951 pracował w Głów-nym Urzędzie StatystyczGłów-nym w Warszawie, w charakterze starszego radcy ds. statystyki matematycznej. Warto w tym miejscu zauważyć, że z pracą naukową matematyka ze-tknął się po raz pierwszy, mając ponad 37 lat. W szczególności kierował tam zaprojek-towaniem i opracowaniem wyników pierwszego po II wojnie światowej Narodowego