• Nie Znaleziono Wyników

Rajmund BUŁAWSKI (1892–1947)

W dokumencie Statystycy polscy. Biogramy (Stron 60-63)

Urodził się 30 sierpnia 1892 r. w Rogoźnie (obecnie powiat obornicki). Gimnazjum hu-manistyczne ukończył w 1912 r. w Wągrowcu. W latach 1912–1916 studiował w Lipsku, Berlinie i Getyndze. W 1918 r. uzyskał stopień doktora praw. Habilitował się ze statystyki na Uniwersytecie Poznańskim w 1945 r., gdzie później jako docent prowadził wykłady. Pracę zawodową rozpoczął w 1916 r. w Banku Ludowym w Wieleniu. Później pracował kolejno w Referacie Statystycznym Landratury w Złoczowie (1917–1918) w Departa-mencie Aprowizacji i w Urzędzie Statystycznym b. Dzielnicy Pruskiej w Poznaniu (1920– –1921). W końcu 1921 r. przeniósł się do pracy w Głównym Urzędzie Statystycznym w Warszawie, gdzie od 1922 r. został naczelnikiem Wydziału Spisu Ludności, a w 1931 r. objął kierownictwo Biura Powszechnych Spisów i pełnił funkcję Generalnego Komisa-rza Spisowego. W 1929 r. w Poznaniu na Powszechnej Wystawie Krajowej w pawilonie rządowym przygotował dział statystyczny.

W lipcu 1933 r. zwolnił się z pracy w GUS, wyjechał do Katowic i tam zorganizował Śląskie Biuro Statystyczne zostając jego dyrektorem. Biuro to w latach trzydziestych obok GUS-u było jedną z ważniejszych krajowych polskich instytucji statystycznych. Od 1937 r. był zastępcą dyrektora Wyższego Studium Nauk Społeczno-Gospodarczych w Katowicach, gdzie od 1938 r. pełnił równocześnie obowiązki dziekana Wydziału Administracji Publicznej. W tej uczelni prowadził także od 1937 r. wykłady ze statystyki opracowując na ich podstawie w 1938 i 1939 r. w dwu tomach skrypt dla studentów pt. „Statystyka teoretyczna” – Część I – Pojęcia, zakres, historia i organizacja statystyki, Część II – Metodyka przeprowadzania dochodzeń statystycznych.

W początkach 1936 r. wystąpił z projektem wyodrębnienia Sekcji Statystyki z Towa-rzystwa Ekonomistów i Statystyków Polskich i utworzenia ogólnopolskiej organizacji statystyków – Polskiego Towarzystwa Statystycznego. Towarzystwo to rozpoczęło

dzia-łalność w 1937 r. w Warszawie i kilku większych miastach. W Katowicach R. Buławski za-łożył Oddział Śląsko-Dąbrowski Polskiego Towarzystwa Statystycznego i został pierw-szym jego przewodniczącym.

Po wybuchu II wojny światowej przeniósł się do Krakowa, gdzie aż do końca wojny pra-cował jako zastępca dyrektora Miejskiego Urzędu Statystycznego.

W czerwcu 1945 r. zorganizował w Krakowie Biuro Studiów Osadniczo-Przesiedleń-czych i został jego kierownikiem pełniąc tę funkcję do końca życia. Niemal równocze-śnie, bo od 1946 r. objął wykłady w nowoutworzonej wówczas Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Krakowie.

Zainteresowania R. Buławskiego dotyczyły głównie problematyki statystyki ludnościo-wej i rolniczej, a w końcoludnościo-wej fazie swego życia więcej uwagi poświęcał zagadnieniom teorii i metodyki badań społecznych.

W 1921 r. wraz ze Stefanem Koźlikowskim redagował w Poznaniu „Wiadomości Staty-styczne z zakresu statystyki gospodarczej b. Dzielnicy Pruskiej”, a po przeniesieniu się do Warszawy od 1922 r. zajmował się w GUS organizacją i wynikami spisów ludności 1921 i 1931 roku. Spisu ludności 1921 r. dotyczą jego dwie większe prace: „Organiza-cja i technika opracowania pierwszego polskiego spisu powszechnego z 30 września 1921 roku” (Kwartalnik Statystyczny 1930 zesz. 2) i „Opracowanie spisu zawodowego przeprowadzonego łącznie ze spisem ludności w dniu 30 czerwca 1921 roku” (Miesięcz-nik Statystyczny 1923 nr 1). Pod jego redakcją GUS wydał w latach 1923–1926 w 15 tomach „Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej”, w którym – na podstawie wyników spisu 1921 r. – podano dla każdej nawet najmniejszej miejscowości liczbę do-mów i ludności w podziale na płeć, wyznanie i narodowość. Również pod jego redakcją GUS opublikował w serii wydawniczej „Statystyka Polski” wyniki spisu ludności 1921 r. dla poszczególnych województw w zakresie statystyki mieszkań, ludności i stosunków zawodowych.

Jednocześnie obok pracy zawodowej w GUS, publikował szereg prac naukowych od-noszących się głównie do statystyki zawodowej, społecznej i narodowościowej. Wśród nich można wymienić między innymi: „Skład zawodowy ludności Polski” (Przemysł i Handel 1926 nr 43), „Stosunek ludności czynnej do biernej zawodowo w Polsce” (Prze-mysł i Handel 1927 nr 1), „Liczba i rozwój ludności w Polsce” (Gazeta Administracji i Po-licji Państwowej 1926 nr 37, 38), „Gęstość zaludnienia w Polsce” (Gazeta Administracji i Policji Państwowej 1927 nr 9).

W 1931 r. jako Generalny Komisarz Spisowy przeprowadził drugi Powszechny Spis Ludności i w oparciu o metodologię i wyniki tego spisu opublikował kilka opracowań. Z ważniejszych można wymienić: „Projekt drugiego polskiego spisu powszechnego na tle doświadczeń spisu z roku 1921 oraz praktyki zagranicznej” (Kwartalnik Statystyczny 1930 zesz. 1), „Kwestia narodowościowa w programie drugiego powszechnego spisu ludności Rzeczypospolitej Polskiej” (Sprawy Narodowościowe 1932 nr 1), „Metody

sta-tystyczne badania stosunków narodowościowych w spisach ludności” (Sprawy Naro-dowościowe 1930 nr 1), „Zawód i gałąź pracy jako czynniki klasyfikacyjne w statystyce zawodowej” (Kwartalnik Statystyczny 1932 zesz. 2) oraz „Warstwy społeczne” (Kwartal-nik Statystyczny 1932 zesz. 3) i „Zagadnienia tzw. wolnych zawodów w statystyce zawo-dowej” (Statystyka Pracy 1935 zesz. 4).

Od 1933 r. będąc dyrektorem Śląskiego Biura Statystycznego przygotowywał od strony organizacyjnej i redakcyjnej wychodzące w latach 1934–1939 jako miesięcznik „Śląskie Wiadomości Statystyczne”. Jednocześnie w kilku innych pismach naukowych zamiesz-czał swoje artykuły. Wymienić tu można między innymi takie opracowania jak np. ar-tykuł „W sprawie optimum gęstości zaludnienia rolniczego w Polsce” (Ekonomista 1937 zesz. 3, czy też większą pracę pt. „W sprawie 8 milionów 800 tysięcy „zbędnej” ludności rolniczej w Polsce”, (Katowice 1936), w której polemizował z Juliuszem Poniatowskim na temat przeludnienia w rolnictwie.

Po wyzwoleniu R. Buławski organizował w 1945 r. w Krakowie w ramach prac Biura Studiów Osadniczo-Przesiedleńczych sesje Rady Naukowej dla Zagadnień Ziem Odzy-skanych. Wygłosił na nich kilka referatów, między innymi „Problemy osadniczo-prze-siedleńcze Ziem Odzyskanych”, „Problem Niemców pochodzenia polskiego” czy też „Gminne drużyny osadnicze jako awangarda osadnictwa rolniczego”.

W 1947 r. przygotował do druku, ale nie zdążył wydać, trzech rozpraw metodologicz-nych: „O istocie statystyki”, „Zbiorowości statystyczne”, „Statystyka życia społecznego w systemie nauk” a opartych między innymi o treść wykładów w Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Krakowie. Te trzy studia opublikował w jednym tomie Główny Urząd Statystyczny w 1960 r.

Zmarł w Krakowie 19 grudnia 1947 r.

Źródło

Słownik biograficzny statystyków polskich. GUS, PTS, Warszawa 1998.

Statystyk, ekonomista i polityk. Urodził się we wsi Końska na Śląsku Cieszyńskim 16 listopada 1873 roku, w znanym na Zaolziu polskim rodzie Buzków wyznania ewan-gelickiego. Gimnazjum ukończył w 1894 roku w Cieszynie, a następnie odbył studia uniwersyteckie na wydziale prawnym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i na Uniwersytecie w Wiedniu. W roku 1899 uzyskał tytuł doktora praw na Uniwersytecie w Krakowie i rozpoczął pracę w Centralnej Komisji Statystycznej w Wiedniu. W 1902 roku habilitował się na Uniwersytecie Lwowskim, uzyskał tytuł docenta prywatnego staty-styki i rozpoczął, jako zastępca profesora, wykłady nauki administracji i prawa admini-stracyjnego. W 1904 roku Buzek został mianowany nadzwyczajnym profesorem tych przedmiotów, objął także kierownictwo Biura Statystycznego przy Wydziale Krajowym we Lwowie (1904–1910). W 1906 roku J. Buzek został członkiem Centralnej Komisji Sta-tystycznej w Wiedniu i członkiem Rady StaSta-tystycznej Urzędu Statystycznego austriac-kiego Ministerstwa Przemysłu i Handlu.

Józef Buzek przybył do Lwowa w 1902 roku, w czasie organizowania się stronnictwa demo-kratyczno-narodowego pod zaborem austriackim i został jego członkiem. Przy pierwszych wyborach do parlamentu austriackiego w roku 1907, na podstawie powszechnego prawa głosowania, kandydował z ramienia stronnictwa we Lwowie oraz ogłosił drukiem swój program społeczny i polityczny. Najbardziej charakterystycznym rysem tego programu był projekt uchylenia walki polsko-ruskiej we wschodniej Galicji przez stworzenie kurii naro-dowościowych dla celów wyborczych oraz rozdział podatków bezpośrednich, płaconych przez Polaków i Rusinów na utrzymanie szkół polskich i ruskich. W parlamencie wiedeńskim Buzek odznaczył się szczególnie samodzielnym opracowaniem w komisji socjalno-politycz-nej obszernego projektu rządowego o ubezpieczeniu społecznym. Do uchwalenia tego projektu nie doszło z przyczyn finansowych. Przemawiał także w pełnej izbie w sprawie kanałów galicyjskich i w sprawach finansowych. W 1911 roku został ponownie wybrany posłem do austriackiej Rady Państwa w jednym z okręgów wyborczych Lwowa.

Józef BUZEK

W dokumencie Statystycy polscy. Biogramy (Stron 60-63)