N IEWIDOMI W N OWEJ Z ELANDII

Obok tych głównych organizacji działa jeszcze kilka innych, zajmujących się sprawami niewidomych. Na przykład od 40 lat działa w Australii oddzielna ogólnokrajowa organizacja, zajmująca się szkoleniem i bezpłatnym przydziela-niem psów przewodników. Liczba ich użytkowników jest stosunkowo duża.

Godna naśladowania w australijskim systemie opieki i pomocy dla osób z uszkodzonym wzrokiem jest bardzo wielka liczba widzących wolontariuszy, którzy bezinteresownie angażują się w pracę na rzecz tych osób.

3. N

N

Z

Nowa Zelandia położona jest na dwóch dużych wyspach oraz licznych ma-łych wysepkach na Pacyfiku, około 1600 km na południowy wschód od Australii.

Dwie największe wyspy, to Wyspa Północna, którą zamieszkują około 3 miliony mieszkańców, i Wyspa Południowa z około 800 tysiącami mieszkańców. Szacun-kowo przyjmuje się, że liczba niewidomych w Nowej Zelandii wynosi około 17 ty-sięcy.

W roku 1889, powstaje Fundacja dla Niewidomych Nowej Zelandii. Począt-kowo objęła ona opieką tylko 28 niewidomych w mieście Auckland. Następnie, stopniowo się rozwijając, zaczęła zajmować się niewidomymi z całej Nowej Ze-landii. Dzisiaj jest ona najważniejszą organizacją niewidomych i słabo widzą-cych.⁴⁷ Działalność Fundacji jest bardzo szeroka. Stara się zaspokajać wszystkie potrzeby rehabilitacyjne, kulturalne i społeczne swoich członków. Jest ona uzna-wana i subwencjonouzna-wana przez państwo, które daje tylko fundusze na rehabilita-cję, wydawnictwa brajlowskie i książki mówione. Natomiast główne źródło docho-dów stanowią sponsorzy prywatni i fundraising - publiczne zbieranie pieniędzy na cele Fundacji. Zatrudnia ona 360 pracowników na terenie całego kraju, wspiera-nych przez setki wolontariuszy. Odwiedzają oni przynajmniej raz w tygodniu swo-ich podopiecznych, pomagając im w robieniu zakupów, czytaniu korespondencji, dotarciu do różnych instytucji, przywiezieniu książek brajlowskich czy kaset.

Wielu z nich oferuje im nawet swój samochód do załatwiania różnych spraw. Niektórzy bardziej doświadczeni wolontariusze spełniają także funkcje

47Majewski T., Z zagranicy- Niewidomi w Nowej Zelandii, Pochodnia nr 03/2002, s. 40.

struktorów rehabilitacyjnych czy doradców, pomagając im odpowiednio urządzić mieszkanie. Pracę setek wolontariuszy koordynuje pięciu płatnych pracowników Fundacji.

Najważniejszym zadaniem Fundacja dla Niewidomych Nowej Zelandii jest umożliwienie niewidomym i słabo widzącym uzyskanie samodzielności życiowej poprzez świadczenie potrzebnych im usług rehabilitacyjnych w ich domach przez fachowy personel i odpowiednio przeszkolonych wolontariuszy. Jest to tak zwana rehabilitacja domowa.

W Auckland (aktualnie największym mieście Nowej Zelandii - ponad jeden milion mieszkańców) jest jedna specjalna szkoła dla dzieci niewidomych z interna-tem, jak również jedno specjalne przedszkole z internatem. Program nauczania jest taki sam jak w szkołach masowych.

W dużych miastach są także specjalne klasy dla dzieci niewidomych.

Podobnie jak w innych krajach, w Nowej Zelandii coraz więcej dzieci z dys-funkcją wzroku zaczyna uczęszczać do szkół masowych. Jest tam również ośro-dek dla dzieci niewidomych i słabo widzących z dodatkowymi niepełnosprawno-ściami. Nauczyciele specjalni przeważnie zdobywają kwalifikacje zawodowe za granicą - w Wielkiej Brytanii.

Młodzież niewidoma i słabo widząca ucząca się w zwykłych szkołach śred-nich i wyższych często korzysta ze specjalnych internatów, gdzie prowadzi się odpowiednie zajęcia rehabilitacyjne. Wymieniona Fundacja pokrywa koszty nauki w szkołach średnich i na wyższych uczelniach.

Jeśli chodzi o sprawy zawodowe, to około 400 niewidomych i słabo widzą-cych skorzystało z poradnictwa i pomocy w wyborze zawodu, podjęciu odpowied-niego szkolenia i uzyskaniu pracy. Niewidomi Nowozelandczycy mają do dyspo-zycji jeden ośrodek rehabilitacji zawodowej, który szkoli w tradycyjnych zawodach, takich jak masażysta, telefonista, stroiciel fortepianów. Placówka prowadzi także różne szkolenia mające na celu przekwalifikowanie lub podnoszenie kwalifikacji.

Jeśli chodzi o zatrudnienie, to niewidomi i słabo widzący pracują jako ma-sażyści, telefoniści, pracownicy administracyjno-biurowi, handlowcy, nauczyciele, szczególnie muzyki, muzycy, pracownicy socjalni. Niektórzy pracują też w rolnic-twie, zwłaszcza przy hodowli drobiu.

Fundacja otworzyła trzy poradnie dla osób słabo widzących, które zajmują się profilaktyką, usprawnianiem zachowanego wzroku i zaopatrzeniem w odpo-wiednie pomoce optyczne osób z obniżoną sprawnością wzroku. Związane to jest z włączeniem się Fundacji w działalność zapobiegania ślepocie w Nowej Zelandii przy współpracy z odpowiednimi placówkami służby zdrowia. Okazuje się, że w bardzo wielu przypadkach można by uniknąć ślepoty, gdyby we właściwym czasie zapewnić wszystkim mieszkańcom tego kraju odpowiednie warunki życia i opiekę medyczną.

Inny program prowadzony przez Fundację to nauka brajla i walka z analfa-betyzmem. W związku z tym do jej zadań należy także produkcja i prowadzenie bibliotek brajlowskich i książek mówionych.

Inną formą pracy jest prowadzenie przez nią działalności rehabilitacyjnej w odniesieniu do rdzennej ludności Nowej Zelandii. Od tysięcy lat mieszkają tam Maorysi, zachowujący odrębną kulturę i tradycję. Jeśli są wśród nich osoby po-trzebujące pomocy, Fundacja uświadamia im, że mogą korzystać z jej usług.

W kręgu zainteresowań są również niewidomi i słabo widzący z innych wysp Oceanu Spokojnego, które nie należą do Nowej Zelandii. Pomoc Fundacji polega na szkoleniu przedstawicieli tych wysp w sprawach niewidomych.

Nowozelandzka organizacja od początku była Fundacją działającą na rzecz niewidomych, a nie stowarzyszeniem samych niewidomych.

W związku z tym równolegle zaczęły powstawać i działać na terenie Nowej Zelandii małe lokalne organizacje niewidomych i słabo widzących, z których

w 1945 r. powstało Stowarzyszenie Niewidomych i Słabo Widzących Obywateli Nowej Zelandii. Aktualnie ma ono 12 500 członków. Jest to organizacja o charak-terze samopomocowym. Podstawowym celem Stowarzyszenia jest walka o lep-szą pozycję swoich podopiecznych w społeczeństwie, szczególnie poprzez leplep-szą edukację, przygotowanie zawodowe i zatrudnienie odpowiadające kwalifikacjom.

Organizuje ono także życie kulturalno-społeczne i sportowe dla swoich członków oraz wydaje dla nich czasopisma.

Dzieci niewidome do 15 roku życia otrzymują zasiłek pielęgnacyjny. Niewi-domi w wieku od 16 - 60 lat otrzymują nieopodatkowaną rentę inwalidzką, pod wa-runkiem, że zamieszkują na terenie Nowej Zelandii nie mniej niż 10 lat. Wynosi

ona 80 proc. przeciętnego wynagrodzenia robotnika. Emerytury i ich wysokość otrzymują na ogólnych zasadach. Niewidomi i ich rodziny korzystają również z bezpłatnej opieki lekarskiej.