S ZKOLNICTWO INTEGRACYJNE A EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA

zaakceptować nas samych takimi, jakimi rzeczywiście jesteśmy, zanim będziemy tego oczekiwać od innych.(...)

Sprawą najwyższej wagi jest, by edukacja stanowiła zaprawę do życia, aby przygotowywała do życia w całej jego pełni i różnorodności, szkoła powinna bo-wiem stanowić miniaturowy model społeczeństwa.(...) Dopóki potrzeby upośle-dzonych nie zostaną uznane w każdej sferze życia, dopóty takie bariery będzie się wciąż wznosić, a ludzie niepełnosprawni będą wciąż bez potrzeby separowani od głównego nurtu życia. Każda istota ludzka jest na swój sposób utalentowana i inna, ale udziałem wszystkich jest to samo człowieczeństwo.”⁸¹

4. S

Idea integracji dała dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej możliwość wy-boru sposobu kształcenia. Spotkania, w Klubie Rodziców Dzieci Niewidomych i Słabowidzących oraz indywidualne rozmowy z około setką rodziców dzieci nie-pełnosprawnych pokazały jednak, że na razie taką możliwość mają tylko nieliczni, głównie mieszkańcy dużych miast, bo właśnie tam powstają placówki integracyjne – często tylko dzięki uporowi rodziców. Dzieci z mniejszych miejscowości, czy ze wsi, dalej nie mają takiej perspektywy. Oprócz edukacji w miejscu zamieszkania, często nie mają nawet możliwości otrzymania odpowiedniej rehabilitacji. Brak jest specjalistów, rodzice czują się zagubieni, nie wiedzą jak postępować ze swoim dzieckiem. Brak odpowiedniej pomocy, wskazówek, informacji powoduje, że takie dziecko zostaje pozostawione samo sobie. Okazuje się, że rodzice dopiero po kil-ku latach, gdzieś przez przypadek, dowiadują się o instytucjach, które mogłyby pomóc ich dziecku, a także im samym – często na początku trzeba „rehabilito-wać” samych rodziców. Najczęściej narodziny niepełnosprawnego dziecka są dla nich szokiem, nie potrafią się z tym pogodzić, a na tym najwięcej traci dziecko.

Brak odpowiedniej stymulacji od samych narodzin może nie tylko zatrzymać pra-widłowy rozwój dziecka, ale nawet go pogłębić.

Obecnie w Europie, na gruncie edukacji integracyjnej, powstaje nowy mo-del oświaty zwany edukacją włączającą. Celem edukacji włączającej jest umożli-wienie każdemu dziecku niepełnosprawnemu uczęszczania do szkoły

81Davis A. Towarzystwo Obrony Dzieci Nienarodzonych Londyn 1994 s.54.

nej. To szkoła ma się dostosowywać do potrzeb dziecka – zapewnić mu możli-wość wszechstronnego rozwoju. Wyrównać jego szanse edukacyjne, a więc dać więcej, niż dziecku zdrowemu.

Edukacja włączająca zwraca więc szczególną uwagę na włączenie dziecka o spe-cyficznych potrzebach edukacyjnych do szkoły ogólnodostępnej w miejscu jego zamieszkania. Powodzenie włączania dzieci niepełnosprawnych w nauczanie w szkołach ogólnodostępnych zależy od sprawowania właściwej opieki nad dziec-kiem i pomocy udzielonej jego rodzinie od samych narodzin.

W związku z powyższym opieka nad dzieckiem niepełnosprawnym powin-na zaczypowin-nać się już powin-na oddziale położniczym. Najważniejszym problemem, jaki stoi przed personelem medycznym jest poinformowanie rodziców o tym, że ich dziecko jest niepełnosprawne, a następnie wskazanie źródła dalszych informacji i zorganizowanie wsparcia instytucjonalnego.

VII Forum Inicjatyw Oświatowych (2 grudnia 2000 r. – Sejm RP), którego uczestnikami byli przedstawiciele organizacji pozarządowych, nauczyciele, dyrek-torzy szkół ogólnodostępnych i integracyjnych oraz pedagog szkolny pracujący głównie z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych, podczas warsztatu na temat „Dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych w małej szkole. Wprowa-dzenie edukacji włączającej do polskiego systemu oświaty.”, utworzyli następują-cą listę postulatów, które mogłyby pomóc w zagwarantowaniu odpowiedniego przygotowania dziecka do podjęcia nauki w szkole ogólnodostępnej, a w konsekwencji w jego społecznej integracji:

• Uregulowane aktów prawnych

Polskie prawo mówi, iż dziecko niepełnosprawne ma możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół. Użycie terminu „możliwość” zamiast „prawo”

sprawia, iż zapis ten nie posiada dostatecznej mocy, pozwala na niekorzystną dla niepełnosprawnych interpretację, sprawia, że wiele dzieci kieruje się do szkół spe-cjalnych, co uniemożliwia integrację ze zdrowymi rówieśnikami w miejscu za-mieszkania oraz zaburza proces socjalizacji.

• Punkty konsultacyjne

Stworzenie punktów konsultacyjnych dla rodziców dzieci niepełnospraw-nych, gdzie mogliby otrzymać niezbędne informacje i pomoc. Dużą rolę przypisuje

się tu organizacjom pozarządowym, które od wielu lat udzielają różnych form po-mocy i posiadają doświadczenie, które może być wykorzystane do realizowania tego postulatu.

• Zespołowe podejście do problemu niepełnosprawności

Lekarze, rodzice, pedagodzy powinni ze sobą współpracować. Praca z dzieckiem powinna zaczynać się na długo przed przystąpieniem do nauki szkol-nej.

• Korzyści ekonomiczne

Szkolnictwo specjalne jest najdroższą formą edukacji dzieci niepełno-sprawnych. Szkolnictwo włączające okazuje się być bardziej korzystne również pod tym względem. Fakt ten należy szczególnie podkreślać przy okazji kontaktów z gminą, odpowiedzialną za finansowanie szkół.

• Współpraca organizacji pozarządowych w ramach federacji inicjatyw oświatowych

Dla zwiększenia skuteczności działania organizacji pozarządowych ko-nieczna jest ich wzajemna współpraca. Silna reprezentacja jest w stanie efektyw-niej wywierać nacisk na rządzących.⁸²

Odpowiedzią na powyższe postulaty, może być stworzenie placówki, która wypełniłaby instytucjonalną lukę. Dotychczas nie stworzono organizacji, która kompleksowo mogłaby zająć się dziećmi niepełnosprawnymi zaraz po urodzeniu.

Taką instytucją mogłoby być „Centrum Terapii Małego Dziecka”.

82 Piątkowska M., Dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych w małej szkole. Wprowadzenie edukacji włączającej do polskiego systemu oświaty, VII Forum Inicjatyw Oświatowych 2.12.2000 - Sejm RP, Warsztat www.lo.olecko.pl/fio/fio7

ROZDZIAŁ V.

INTEGRACJA ZAWODOWA OSÓB Z