13. Koncepcja budowy systemu monitoringu RSI dla Mazowsza
Województwo mazowieckie jest regionem o największym potencjale naukowo-badawczym oraz innowacyjnym w stosunku do pozostałych województw w Polsce, charakteryzującym się również dużym wewnętrznym zróżnicowaniem. Prowadzenie efektywnej polityki rozwoju, wykorzystującej potencjał naukowo-badawczy Mazowsza, wymaga od władz samorządowych zidentyfikowania problemów, określenia celów strategicznych i konsekwentnego dążenia do ich realizacji. W tym celu opracowana została Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza 2007-2015 zakładająca uruchomienie i wdrożenie działań ukierunkowanych na wzrost innowacyjności całego regionu, w tym na podniesienie świadomości proinnowacyjnej mieszkańców Mazowsza. Jej prawidłowe wdrażanie nie byłoby możliwe bez zbudowania efektywnego systemu jej monitoringu i ewaluacji. Dzięki tym działaniom możliwa jest obserwacja procesów innowacyjnych zachodzących w naszym regionie, pozycjonowanie Mazowsza w stosunku do innych regionów kraju i Unii Europejskiej, jak również identyfikacja potencjalnych obszarów usprawnień.181
Konieczność stworzenia systemu monitorowania i ewaluacji wdrażania RSI wynika również z faktu, iż daje to możliwość dostarczania wiedzy przydatnej podczas decyzji politycznych, a także śledzenia postępów i prezentacji uzyskanych rezultatów realizowanej RSI dla Mazowsza.
Autorzy raportu otwarcia szczegółowo przedstawili koncepcję realizacyjną systemu monitoringu RSI dla Mazowsza.182 Poniżej pokrótce przedstawiono najważniejsze założenia autorów oraz działania, które zostały do tej pory przeprowadzone w ramach realizacji systemu monitoringu i ewaluacji RSI dla Mazowsza.
13.1 Założenia dotyczące systemu monitoringu i podstaw ewaluacji RSI dla Mazowsza
Wskazano na następujące założenia dotyczące systemu monitoringu i ewaluacji RSI dla Mazowsza:
a. Stworzony w ramach projektu system monitoringu RSI ma mieć charakter trwały i funkcjonować także po zakończeniu obecnego okresu wdrażania strategii 2007-2013 (+2).
b. Stworzenie mechanizmów monitoringu bazować powinno na solidnych podstawach informacyjnych dla monitoringu i ewaluacji RSI.
c. Kryterium sukcesu dla tworzonego systemu jest szeroka współpraca ze środowiskiem naukowym w fazie budowy a także implementacji.
Do kwestii niezbędnych do właściwego zdefiniowania systemu monitoringu należy:
1. Konieczność uwzględnienia mechanizmów składających się na efektywny podsystem komunikacji i prezentacji danych.
2. Właściwe określenie wskaźników.
13.2 Projekt systemu monitoringu i podstaw ewaluacji RSI dla Mazowsza
Aktualnie budowany system monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza jest realizowany jako projekt systemowy w ramach Poddziałania 8.2.2.
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
181 http://www.innowacyjni.mazovia.pl/projekty/budowa-systemu-monitoringu-i-podstaw-ewaluacji/
182 Por. Innowacyjne Mazowsze. Stan innowacyjności … op. cit., str.173-177.
Badanie współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013
195
Podstawowe założenia projektu183
Cel główny projektu – zapewnienie właściwego poziomu nadzoru procesów wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji w województwie mazowieckim poprzez budowę i uruchomienie systemu monitoringu tych procesów zostanie zrealizowany poprzez osiągnięcie poszczególnych celów szczegółowych, takich jak: identyfikacja i wdrożenie systemowych narzędzi, służących efektywnemu zarządzaniu i monitorowaniu procesu wdrażania RSI; inwentaryzacja dostępnych danych; określenie stanu i potrzeb regionu w zakresie innowacyjności; wypracowanie mechanizmów niwelowania różnic w województwie mazowieckim.184
Kluczowym adresatem projektu są władze województwa mazowieckiego, które zgodnie z zapisami RSI dla Mazowsza, są odpowiedzialne za jej wdrażanie.185
Realizowane zadania
W ramach projektu zgodnie z harmonogramem, realizowane są różne zadania, m.in. wdrożenie platformy informatycznej systemu monitoringu i ewaluacji, wdrożenie systemu monitoringu, upowszechnianie rezultatów monitoringu i ewaluacji (działania informacyjno-promocyjne), powołanie Mazowieckiej Rady Innowacyjności.
Oprócz stworzenia raportu badawczo-analitycznego dla systemu monitoringu i ewaluacji (por. dalej), dotychczas zrealizowano także zadania projektowe dotyczące powołania Mazowieckiej Rady Innowacyjności i zespołu monitorującego, a także podjęcia prac związanych z wdrożeniem platformy informatycznej systemu monitoringu i ewaluacji. W związku z realizowanym projektem, w 2012 roku zostały przeprowadzone m.in. następujące działania: analiza dotycząca dobrych praktyk w zakresie badań diagnostycznych i monitoringu w Polsce i na świecie, analiza najnowszych tendencji i inicjatyw w zakresie metodologii badań i analiz innowacyjności, weryfikacja metodologii, aktualizacja i operacjonalizacja wskaźników systemu monitoringu i ewaluacji oraz opracowanie zakresu danych pozyskiwanych z GUS. Przeprowadzono również cykl infoseminariów, podczas których prezentowane były wyniki analiz przeprowadzonych w ramach projektu, odbyły się również szerokie konsultacje społeczne dotyczące tematyki inteligentnej specjalizacji. Odbyły się również spotkania Mazowieckiej Rady Innowacyjności. Tematyką podjętą przez Członków Rady było m.in. opracowanie założeń dokumentów strategicznych dla Mazowsza przygotowywanych w związku ze zbliżającym się okresem programowania 2014-2020.186
Ponadto, w celu poszerzenia eksperckiej wiedzy na temat najnowszych tendencji z dziedziny innowacyjności, członkowie zespołu projektowego regularnie uczestniczą w konferencjach oraz warsztatach specjalistycznych organizowanych przez instytucje unijne. W związku z rejestracją województwa na Platformie S3187 osoby bezpośrednio związane z pracami nad aktualizacją RIS, biorą także udział w warsztatach organizowanych w ramach Platformy.188
183 Więcej informacji na stronie: http://www.innowacyjni.mazovia.pl/projekty/budowa-systemu-monitoringu-i-podstaw-ewaluacji/.
184 http://www.innowacyjni.mazovia.pl/projekty/budowa-systemu-monitoringu-i-podstaw-ewaluacji (dostęp dnia 26.04.2013r.)
185 Tamże.
186 http://www.innowacyjni.mazovia.pl/aktualnosci/art,88,aktualne-dzialania-w-projekcie-budowa-systemu-monitoringu-i-podstaw-ewaluacji-regionalnej-strategii-innowacji-dla-mazowsza.html
187 Platforma S3 (Smart Specialisation Platform) została utworzona przez Komisję Europejską w celu zapewnienia eksperckiego doradztwa dla Państw Członkowskich UE oraz regionów, które dostosowują swoje Regionalne Strategie Innowacji do wymagań stawianych dokumentom strategicznym w perspektywie finansowej 2014-2020,
http://www.innowacyjni.mazovia.pl/aktualnosci/art,89,wojewodztwo-mazowieckie-zarejestrowane-na-platformie-s3.html.
188 http://www.innowacyjni.mazovia.pl/aktualnosci/art,88,aktualne-dzialania-w-projekcie-budowa-systemu-monitoringu-i-podstaw-ewaluacji-regionalnej-strategii-innowacji-dla-mazowsza.html.
Badanie współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013
196
Cały system monitoringu i ewaluacji przewidziany jest do implementacji (zgodnie z założeniami projektu) do połowy 2015 roku – wtedy też będzie możliwe dokonanie weryfikacji rezultatów wdrożenia Regionalnej Strategii Innowacji.189
Raport badawczo-analityczny dla systemu monitoringu i ewaluacji
Jednym z działań projektu w ramach PO KL „Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza” było opracowanie raportu badawczo-analitycznego dla systemu monitoringu i ewaluacji Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza.
Celem głównym raportu było opracowanie podstaw teoretycznych systemu monitoringu i ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza.190
Autorzy niniejszej publikacji dokonali analizy istniejącego systemu monitorowania RSI w województwie mazowieckim. Do jego silnych stron zostały zaliczone:
funkcjonowanie Mazowieckiej Rady Innowacyjności (pełni funkcje planowania, organizowania, motywowania i kontroli),
istnienie Instytucji Zarządzającej RSI Mazovia funkcjonującej w Departamencie Strategii i Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie, która pełni funkcje organizowania, motywowania i kontroli.
Zgodnie z dokonaną oceną autorów raportu badawczo-analitycznego dla systemu monitoringu i ewaluacji Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza, obecny system monitorowania uzyskał ponad połowę możliwych punktów według przyjętych przez autorów kryteriów. Zalecane są usprawnienia w obszarach wdrażania rekomendacji, automatycznego pozyskiwania danych do wskaźników, usprawnień funkcjonowania instytucji oraz systemu komunikacji pomiędzy instytucjami, w tym strategii i działań komunikacyjnych dla różnych odbiorców.191
W omawianym raporcie dla systemu monitoringu i ewaluacji RSI dla Mazowsza, po analizie dokumentów, zaprezentowano także rekomendacje możliwe do zastosowania w systemie monitoringu Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza:
szczegółowy podział zadań pomiędzy pracowników (i zespoły) w celu nie dublowania podejmowanych działań i procesów oraz równomierny podział pracy;
zatrudnienie wykwalifikowanej kadry oraz dalsze rozwijanie personelu w dziedzinach nowych trendów dotyczących pomiaru innowacyjności;
system monitoringu powinien również pokazywać skuteczność narzędzi polityki innowacyjnej w obrębie województwa mazowieckiego;
system monitorowania nie powinien koncentrować się na efektach (wzrost innowacyjności), ale również pokazywać w jaki sposób innowacyjność przekłada się na konkurencyjność Mazowsza;
wyniki uzyskane z funkcjonującego systemu monitoringu powinny być analizowane przez osoby decyzyjne oraz pomagać podejmować poszczególne decyzje;
monitoring RSI powinien być oparty na wiarygodnych źródłach danych oraz ciągłości tych danych pozyskiwanych w poszczególnych okresach;
189 Na podstawie IDI.
190 Raport badawczo-analityczny dla systemu monitoringu i ewaluacji Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza, Warszawa 2012
191 Tamże.
Badanie współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013
197
opracowanie sposobu współpracy z instytucjami zajmującymi się gromadzeniem danych oraz wskaźników o innowacyjności;
w celu zapewnienia funkcji edukacyjnych, naukowych i informacyjnych, system powinien docierać do wszystkich potencjalnych użytkowników w regionie;
system monitorowania powinien mieć określony podsystem służący komunikacji oraz prezentacji wyników badań – może mieć to istotne znaczenie np. w kwestii kreowania postaw proinnowacyjnych;
istotne jest zapewnienie możliwości dalszego wzrostu potencjału instytucjonalnego systemu oraz dodanie innych programów operacyjnych realizacji strategii rozwoju.
w celu zapewnienia trwałości ważne jest uniezależnienie monitoringu od finansowych źródeł zewnętrznych.192
Wskazane rekomendacje stanowią podstawę do dalszych prac nad systemem monitoringu.193
192 Tamże.
193 Na podstawie IDI.
Badanie współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013
198