10. Stan działalności badawczej i rozwojowej (B+R) w województwie mazowieckim
10.4 Zatrudnienie w działalności B+R
w statystykach jako działalność B+R. Można zaś domniemywać, iż w statystyce GUS nakłady te są niedoreprezentowane, a na pewno zaniżone. Według analizy przeprowadzonej przez Price Waterhouse Coopers, szacowana wielkość rynku badań klinicznych (rozumiana jako całkowite nakłady na badania kliniczne) w Polsce 2010 roku wyniosła ok. 920 mln zł.135 Włączenie danych o takim wymiarze do danych statystycznych jest o tyle konieczne, że może mieć znaczący wpływ na obraz działalności badawczej i rozwojowej w Polsce i na Mazowszu.
10.4 Zatrudnienie w działalności B+R
Druga, obok nakładów, ważna grupa wskaźników służących do oceny potencjału sfery B+R (tzw.
wskaźniki wkładu, input indicators) dotyczy poziomu zatrudnienia w tej sferze działalności (ang. R&D personnel).
W roku 2011 zatrudnionych w działalności B+R w województwie mazowieckim było łącznie 37 391 osób – w porównaniu z rokiem 2008 wartość ta wzrosła o niemal 4 tys.
Tabela 35. Zatrudnieni w działalności B+R według województw w latach 2008-2011 (liczba osób) 2008 2009 2010 2011
Polska 119 682 120 923 129 792 134 551
Łódzkie 7 210 7 587 7 597 7 858
Mazowieckie 33 416 33 798 37 432 37 391
Małopolskie 13 512 13 891 14 579 15 307
Śląskie 11 152 11 199 11 699 12 853
Lubelskie 7 016 6 858 7 138 6 881
Podkarpackie 3 362 3 549 6 045 6 622
Podlaskie 2 541 2 483 2 437 2 552
Świętokrzyskie 1 565 1 450 1 507 1 558
Lubuskie 0 0 0 1 102
Wielkopolskie 12 692 12 893 13 464 13 723
Zachodniopomorskie 3 338 0 0 3 479
Dolnośląskie 8 520 8 614 8 651 9 302
Opolskie 1 451 1 476 1 514 1 608
Kujawsko-pomorskie 4 099 0 4 179 4 281
Pomorskie 6 562 6 788 7 124 7 680
Warmińsko-mazurskie 0 0 2 263 2 354
Źródło: GUS.
Wśród zatrudnionych w sektorze B+R wyróżnić można trzy kategorie pracowników:
pracownicy naukowo-badawczy,
technicy oraz pracownicy równorzędni
pozostały personel.
Według danych GUS w 2011 roku w działalności B+R na Mazowszu zatrudnionych było 26 485,4 osób, co stanowiło 31,1% wszystkich osób zatrudnionych w tym sektorze w Polsce. Porównując te dane z rokiem 2008 (kiedy w województwie mazowieckim pracowało 28% wszystkich zatrudnionych w działalności B+R w Polsce) zauważyć można, że odsetek zatrudnionych w B+R na Mazowszu jest coraz wyższy.
135 Badania kliniczne w Polsce – główne wyzwania, Price Watershouse Coopers, Warszawa 2010,
http://infarma.pl/fileadmin/badania_kliniczne_raport/Badania%20kliniczne%20w%20Polsce%202010.pdf (dostęp dnia 17.04.2013).
Badanie współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013
144
Tabela 36. Zatrudnieni w działalności B+R według grup stanowisk i województw w 2011 roku.
ogółem pracownicy naukowo-badawczy
technicy i pracownicy równorzędni
pozostały personel
Polska 134 551 100 723 21 386 12 442
Łódzkie 7 858 6 129 958 771
Mazowieckie 37 391 25 608 7 617 4 166
Małopolskie 15 307 12 516 1 810 981
Śląskie 12 853 9 419 2 093 1 341
Lubelskie 6 881 5 883 730 268
Podkarpackie 6 622 4 592 1 387 643
Podlaskie 2 552 2 043 254 255
Świętokrzyskie 1 558 1 302 177 79
Lubuskie 1 102 0 92 0
Wielkopolskie 13 723 8 907 2 337 2 479
Zachodniopomorskie 3 479 0 408 0
Dolnośląskie 9 302 7 435 1 442 425
Opolskie 1 608 1 290 200 118
Kujawsko-pomorskie 4 281 0 611 0
Pomorskie 7 680 6 230 1 031 419
Warmińsko-mazurskie 2 354 0 239 0
Źródło: GUS.
W województwie mazowieckim w 2011 roku w działalności B+R zatrudnionych było:
32 222 osoby z wykształceniem wyższym,
5 169 osób z pozostałym wykształceniem.
Wśród osób z wykształceniem wyższym 2 755 osób posiadało tytuł profesora, 2 977 – doktora habilitowanego, 10 449 – doktora, a 16 041 – tytuł zawodowy magistra, inżyniera, lekarza lub licencjata. W stosunku do roku 2008 liczba osób posiadających tytuł doktora i doktora habilitowanego wzrosła z 12 781 do 13 426, czyli o 5%.
Według danych GUS w 2011 roku w działalności B+R na Mazowszu w przeliczeniu na ekwiwalenty pełnego czasu pracy (EPC136) zatrudnionych było 26 485,4 osób, co stanowiło 31,1% wszystkich osób zatrudnionych w tym sektorze w Polsce (czyli 85 218,7)137.
Poniższa tabela przedstawia zatrudnienie w działalności B+R w województwie mazowieckim w 2011 roku ze względu na rodzaje jednostek prowadzących działalność B+R. Pod względem liczby zatrudnionych w działalności B+R dominującym rodzajem jednostek jest sektor rządowy (16,6 tys.
zatrudnionych), w którym pracuje 44,6% ogółu zatrudnionych w sektorze B+R w województwie mazowieckim.
Podobnie wygląda sytuacja, analizując wielkość zatrudnienia wyrażonego w ekwiwalencie pełnego czasu pracy, jako że w sektorze rządowym (czyli przede wszystkim w JBR) wartość EPC wyniosła w 2011 roku 12,9 tys. osób, co stanowiło 49,1% ogólnej liczby EPC w województwie mazowieckim w omawianym roku.
136 Ekwiwalenty pełnego czasu pracy (ang. FTE – full-time equivalents) to jednostki przeliczeniowe służące do pomiaru faktycznego zatrudnienia w działalności B+R, która na ogół wykonywana jest, zwłaszcza w niektórych rodzajach jednostek, obok innych rodzajów działalności (np. dydaktyki w szkołach wyższych). Jeden EPC to jeden osoborok poświecony wyłącznie na działalność B+R.
137 Bank danych lokalnych GUS, dane za rok 2011..
Badanie współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013
145
Tabela 37. Zatrudnieni w działalności B+R w województwie mazowieckim według rodzajów jednostek w 2011 r.
ogółem w sektorze
przedsiębiorstw w sektorze rządowym w sektorze szkolnictwa wyższego Liczba
osób EPC Liczba
osób EPC Liczba
osób EPC Liczba
osób EPC
Polska 134 551 85 090,9 26 700 19 529,8 26 953 21 406,7 80 719 44 154,4
Łódzkie 7 858 3 555,8 1 052 765,3 0 0,0 5 402 2 790,5
Mazowieckie 37 391 26 422,2 7 222 5 418,8 16 681 12 980,0 13 411 8 023,4 Małopolskie 15 307 10 322,7 2 381 1 930,5 2 052 1 751,0 10 851 6 641,2 Śląskie 12 853 7 752,7 3 420 2 485,5 1 875 1 561,3 7 543 3 705,9
Lubelskie 6 881 3 446,1 648 435,3 896 602,8 5 337 2 408,0
Podkarpackie 6 622 2 214,8 4 320 2 214,8 0 0,0 2 288 0,0
Podlaskie 2 552 1738 329 363,0 0 0,0 0 1 375,0
Świętokrzyskie 1 558 315,6 329 315,6 0 0,0 0 0,0
Lubuskie 1 102 130 164 130,0 0 0,0 0 0,0
Wielkopolskie 13 723 5 125,3 1 354 1 080,3 0 0,0 10 038 4 045,0
Zachodniopomorskie 3 479 178,5 285 178,5 0 0,0 0 0,0
Dolnośląskie 9 302 2 041,6 1 990 1 593,2 0 448,4 0 0,0
Opolskie 1 608 100,1 177 100,1 0 0,0 0 0,0
Kujawsko-pomorskie 4 281 569,5 704 569,5 0 0,0 0 0,0
Pomorskie 7 680 5 091,2 2 145 1 796,2 486 405,7 5 049 2 889,3
Warmińsko-mazurskie 2 354 153,2 180 153,2 0 0,0 0 0,0
Źródło: GUS.
Dane dotyczące zatrudnienia w działalności B+R traktowane są jako miara, która lepiej odzwierciedla potencjał sfery badań i rozwoju na danym obszarze niż dane dotyczące nakładów na tego typu działalność. Eurostat korzysta m. in. ze wskaźnika, który pokazuje udział procentowy zatrudnionych w sektorze B+R w stosunku do ogólnej liczby zatrudnionych (researchers as a percentage of persons employed).
Spośród zatrudnionych w dziedzinie prac badawczych i rozwojowych najważniejszą kategorię stanowią pracownicy naukowo-badawczy. Są to pracownicy najbardziej merytoryczni, specjaliści, których zadaniem jest prowadzenie prac twórczych i koncepcyjnych, które bezpośrednio przekładają się na powiększanie zasobu wiedzy i opracowanie nowych produktów, procesów, metod, systemów oraz zarządzanie projektami dotyczącymi realizacji powyższych działań.
W roku 2011 w województwie mazowieckim w działalności B+R zatrudnionych było 25 608 pracowników naukowo-badawczych, co stanowiło 68,5% wszystkich zatrudnionych w B+R (w Polsce ogółem wartość tego wskaźnika stanowiła 74,9%)138.
W województwie mazowieckim w 2009 roku udział pracowników naukowo-badawczych wśród ogółu pracujących wynosił 1,28% (drugie miejsce zajmowało województwo małopolskie z wartością wskaźnika 0,99%). Wartość wskaźnika dla Mazowsza jest o 0,25% niższa niż dla całej UE-27 (1,53%)139.
W krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE i EFTA) pod względem wartości tego wskaźnika przoduje region Północnowschodniej Szkocji (North Eastern Scotland), w którym wartość omawianego wskaźnika w 2009 r. wynosiła 5,74%, a także duński region Hovedstaden (4,92% w 2009 r.) oraz norweski Trøndelag (4,42% w 2009 r. oraz 4,53% w 2010 r.).
138 Dane GUS.
139 Eurostat.
Badanie współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013
146
W UE największe wartości omawiany wskaźnik osiąga w następujących regionach:
Wien (Wiedeń) – 4,37% w 2009 r., stołecznych czeskiego i słowackiego. Szczególnie utrzymująca się od kilku lat na wysokim poziomie pozycja Pragi jest imponująca.