Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości

11.1 Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości

Instytucje wsparcia tworzą jednostki o charakterze specjalistycznym, które oferują usługi wsparcia.

W Polsce zostało przyjęte określenie – ośrodki innowacji i przedsiębiorczości. Specyfika powstawania usług wsparcia daje możliwość wyłonienia następujących typów omawianych ośrodków¹⁵⁶:

1) Ośrodki Szkoleniowo-Doradcze – należą do nich: Ośrodki Wspierania Przedsiębiorczości, Punkty Konsultacyjne, Centra Biznesu, Kluby Przedsiębiorczości, do ich zadań należy: promocja przedsiębiorczości, upowszechnianie wiedzy wraz z umiejętnościami poprzez doradztwo, szkolenia i informację.

2) Centra Transferu Technologii – oferują pomoc w zakresie transferu i komercjalizacji nowych technologii a także przy organizacji współpracy z instytucjami B+R z biznesem, wspomagając przy tym głównie sektor MSP.

3) Preinkubatory i Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości – ich zadaniem jest asysta w procesie tworzenia nowych firm powstałych w otoczeniu instytucji naukowych oraz szkół wyższych – zakładanych przez studentów, absolwentów, doktorantów oraz pracowników naukowych.

4) Parabankowe Fundusze Pożyczkowe – oferują pomoc finansową (seed i start-up) za pośrednictwem pożyczek osobom, które podejmują działalność gospodarczą a także firmom młodym, które nie posiadają historii kredytowej.

5) Fundusze Poręczeń Kredytowych – oferują poręczenia kredytów oraz pożyczek młodym firmom, nie posiadającym historii kredytowej.

6) Sieci Aniołów Biznesu – to specyficzne platformy umożliwiające zdobycie kontaktów, wymianę doświadczeń, doradztwo indywidualnych inwestorów, którzy wnoszą kapitał podczas wczesnych stadiów rozwoju innowacyjnych projektów.

7) Inkubatory Przedsiębiorczości – świadczą usługi o charakterze pomocy doradczej, technicznej i lokalowej dla nowopowstałych firm.

8) Inkubatory Technologiczne – ich charakter jest zbieżny z Inkubatorami Przedsiębiorczości, jednakże swe usługi świadczą dla nowopowstałych, nowoczesnych firm technologicznych bazujących na wiedzy transferowanej czerpanej ze środowiska naukowego;

9) Parki Technologiczne – tworzą skupiska firm – klastry zlokalizowane w otoczeniu i wraz z podjętą współpracą z instytucjami naukowymi. Ożywienie innowacyjnego środowiska odbywa się poprzez łączenie na danym terenie usług biznesowych przedsiębiorstw.

Najczęściej z pomocy wymienionych ośrodków korzystają podmioty oraz osoby fizyczne, które rozpoczynając działalność gospodarczą ze względów merytorycznych bądź finansowych nie mogą skorzystać z usług banków, firm konsultingowych itp. Powyższe działania równocześnie generują impulsy rozwojowe zarówno biorąc pod uwagę perspektywę lokalną jak i regionalną w poniższych zakresach:

 integracja sieci kontaktów nauki, biznesu oraz administracji – środowisk których współpraca jest utrudniona ze względu na odległość mentalną i organizacyjną – podmioty sprzyjają upowszechnianiu wiedzy, dobrych praktyk a także inspirują działania samopomocowe,

 tzw. dyfuzja industrializacji następująca poprzez proces inkubacji nowopowstałych firm, które wykorzystują lokalne umiejętności posiadanych przez daną społeczność,

156 K.B. Matusiak, Uwarunkowania rozwoju infrastruktury wsparcia w Polsce [w:] Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce, Raport 2010, pod. red. K.B. Matusiaka, PARP, Warszawa 2010, s. 9-32.

Badanie współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013

159

 umocnienie struktur rynkowych poprzez wspieranie nowych technologicznie firm, które posiadają dużą siłę konkurencyjną, wynikającą z umiejętności innowacyjnych powodujących możliwą ciągłą adaptację nowych produktów wraz z technologiami,

 rozwój kompleksów przemysłowych charakteryzujących się wysoką technologią oraz systemów inkubacji innowacji w obszarach miejskich, które dysponują pokaźnym zapleczem naukowym.

Ze względu na różnorodność podejmowanych działań, grup odbiorców usług, bądź konieczne kompetencje kadr, można stworzyć klasyfikację instytucji wsparcia¹⁵⁷:

 ośrodki przedsiębiorczości – charakteryzują się szeroką promocją oraz inkubacją przedsiębiorczości, także w dyskryminowanych grupach, dostarczają usługi wsparcia do firm małych oraz aktywizują regiony peryferyjne bądź objęte kryzysem strukturalnym,

 ośrodki innowacji – promują oraz poddają inkubacji innowacyjne przedsiębiorstwa, do świadczonych usług należy również pomoc w zakresie transferu technologii oraz świadczenie usług wspomagających innowacje a także aktywizacja przedsiębiorczości akademickiej oraz współpraca nauki z biznesem,

 parabankowe instytucje finansowe – służą ograniczeniu tzw. dyskryminacji finansowej nowopowstałych firm, które nie posiadają historii kredytowej, są dystrybutorami usług finansowych dostosowanych do specyfikacji młodych firm.

Schemat nr 3. Klasyfikacja ośrodków innowacji i przedsiębiorczości

Źródło: Innowacyjne Mazowsze – stan innowacyjności po uchwaleniu RIS Mazovia 2007-2015, Warszawa 2010.

157 K.B. Matusiak. Budowa powiązań nauki z biznesem w gospodarce opartej na wiedzy. Rola i miejsce uniwersytetu w procesach innowacyjnych, SGH, Warszawa 2010, s. 116-119.

OŚRODKI INNOWACJI I PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

Ośrodki innowacji:

Centra transferu technologii Preinkubatory i akademickie inkubatory przedsiębiorczości

Inkubatory technologiczne Parki technologiczne

(parki naukowe, parki badawcze, technoparki, parki przemysłowo-technologiczne,

technopolie…) Ośrodki przedsiębiorczości:

Ośrodki szkoleniowo-doradcze (ośrodki wspierania przedsiębiorczości, centra biznesu, kluby przedsiębiorczości,

punktu konsultacyjno-doradcze) Inkubatory przedsiębiorczości

PARABANKOWE INSTYTUCJE FINANSOWE

Regionalne i lokalne fundusze pożyczkowe

Fundusze poręczeń kredytowych Fundusze mikrokredytowania

Fundusze kapitału zalążkowego Sieci aniołów biznesu

Badanie współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013

160

Funkcjonowanie instytucji finansowych ma charakter uzupełniający w stosunku do usług oferowanych w ośrodkach innowacyjności oraz przedsiębiorczości. Kluczowe znaczenie dla wszelkich działań biznesowych posiada dostęp do kapitału. Ze względu na wysoki poziom ryzyka, instytucje bankowe omijają niektóre przedsięwzięcia – zaliczają się do nich m.in. przedsięwzięcia innowacyjne oraz firmy zakładane przez studentów, bezrobotnych, przedstawicieli mniejszości narodowych, grup dyskryminowanych bądź zwalnianych pracowników.

Wykres nr 64. Przyrost ilościowy mazowieckich ośrodków innowacji i przedsiębiorczości na tle kraju w latach 2007-2012

Źródło: Raport SOOIPP Ośrodki przedsiębiorczości 2012.

Ogólna liczba ośrodków innowacji i przedsiębiorczości w Polsce z roku na rok stopniowo rośnie, osiągając w 2012 roku wartość 821. W ciągu ostatnich 5 lat – od 2007 roku – liczba ta wzrosła o blisko ¹/₅ (w 2007 roku funkcjonowały 693 ośrodki tego typu). Co dziesiąty polski ośrodek innowacji i przedsiębiorczości zlokalizowany jest w województwie mazowieckim.

Tabela 39. Rozwój ilościowy poszczególnych typów mazowieckich ośrodków innowacji i przedsiębiorczości w latach 2010-2012 na tle kraju

Mazowsze

ośrodki szkoleniowo-doradcze 28 317 28 319

Łącznie 67 735 92 821

Źródło: Raport SOOIPP Ośrodki przedsiębiorczości 2012.

W porównaniu z rokiem 2010 dostrzegalny jest spadek niemal o połowę centrów transferu technologii na Mazowszu, a także ośmiokrotny przyrost funduszy kapitału zalążkowego. Obserwowana jest także niezmiennie stosunkowo duża koncentracja preinkubatorów i akademickich inkubatorów przedsiębiorczości kosztem pozostałych typów, przede wszystkim parków i inkubatorów technologicznych. W dalszym ciągu odnotowuje się brak większej ilości wielofunkcyjnych, silnych ośrodków mogących świadczyć kompleksową obsługę przedsiębiorczości w zakresie potrzeb proinnowacyjnych (tj. parków technologicznych). Warto natomiast odnotować bardzo wysoki wzrost

65 66 65 67 92

Badanie współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013

161

(zarówno w ujęciu krajowym, jak i regionalnym) liczby funduszy kapitału zalążkowego – można go wytłumaczyć zapewne wdrażaniem w okresie badanym projektów w ramach Działania 3.1 Inicjowanie działalności innowacyjnej Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, które przewidywało wsparcie na tworzenie funduszy kapitału zalążkowego.

Tabela 40. Mazowieckie ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w układzie przestrzennym województwa

Źródło: Raport SOOIPP Ośrodki przedsiębiorczości 2012 oraz badanie CAWI.

Zwraca uwagę rosnąca koncentracja ośrodków innowacji i przedsiębiorczości na terenie Warszawy (dla porównania, w 2010 roku stanowiły one 43,3% wszystkich mazowieckich instytucji tego typu). Tym samym w układzie przestrzennym wsparcie skupia się w subregionie już posiadającym przewagę konkurencyjną wobec pozostałych.

Mazowiecka Sieć Ośrodków Doradczo-Informacyjnych w zakresie innowacji

Istotnym elementem wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza na lata 2007-2015 jest projekt „Mazowiecka sieć ośrodków doradczo-informacyjnych w zakresie innowacji”. Realizacja projektu rozpoczęła się w październiku 2011 roku, zakończenie planowane jest na grudzień 2013 roku.

Wyznaczonym celem strategicznym projektu jest wzrost wiedzy oraz świadomości dotyczący znaczenia innowacji dla rozwoju gospodarczego województwa mazowieckiego. Aby osiągnąć ten cel zostały wyodrębnione poszczególne cele operacyjne:

 wzrost zainteresowania innowacjami w strefie popytu i podaży na Mazowszu,

 współpraca z Instytucjami Otoczenia Biznesu, środowiskiem naukowym i biznesu z województwa mazowieckiego, Polski oraz zagranicy,

Miasto

Badanie współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013

162

 wyrównanie szans w subregionach pod względem dostępności wiedzy dotyczącej innowacyjności.¹⁵⁸

MSODI to sieć ośrodków w ramach struktury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego.

W jej skład wchodzą:

 Centralny Ośrodek Doradczo – Informacyjny w zakresie innowacji, znajdujący się w Departamencie Rozwoju Regionalnego i Funduszy Europejskich,

 pięć Regionalnych Ośrodków Doradczo – Informacyjnych w zakresie innowacji funkcjonujących w Delegaturach Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego.¹⁵⁹