W ostatnich dziesięcioleciach problematyka twórczości w edukacji i związanej z nią kreatywności jest przedmiotem wzmożonego zainteresowania teoretyków i praktyków z tej dziedziny. Odzwierciedleniem tego jest coraz większa liczba publikacji z zakresu tej tematyki, która także stanowi przedmiot obrad wielu konferencji i sympozjów naukowych oraz narad i szkoleń o charakterze me-todycznym. Można powiedzieć, że ukonstytuowała się już odrębna subdyscy-plina pedagogiczna zajmująca się tą problematyką, a mianowicie pedagogika twórczości. Niektórzy mówią nawet o dydaktyce twórczości. Podejmowanych jest wiele badań naukowych i rozważań stricte teoretycznych nad twórczością i kreatywnością w działalności edukacyjnej.
Zajmując się dydaktyką ogólną, nie sposób nie zauważać roli i znaczenia twórczości we współczesnej edukacji. Dlatego też problematyka ta pojawia się częściowo również w moich badaniach. W jednym z nich na temat kompeten-cji nauczyciela przeprowadzonych w 2012 roku wśród 230 studentów pedago-giki dwóch uczelni publicznych (Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycz-nego w Siedlcach i Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie) oraz jednej niepublicznej (Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. J. Korczaka w War-szawie) postawiono otwarte pytanie o następującej treści: „Proszę wymienić przynajmniej pięć cech (wartości), które powinny charakteryzować współcze-snego nauczyciela, i urangować je według ważności”. W rezultacie tego bada-nia studenci wymienili 89 cech (wartości) o różnym znaczeniu. Jedne z nich powtarzały się często, a inne sporadycznie i dotyczyły różnych sfer osobowości nauczyciela. Odpowiednio pogrupowane pozwoliły na zbudowanie swoistej klasyfikacji kompetencji zawodowych nauczyciela. Składa się na nią dziesięć rodzajów kompetencji, co przedstawia tabela 1.
19 D. Gmitrowicz, J. Jędrzejczak, Od kreatywności…, op. cit., s. 11.
111 Postrzeganie kreatywności nauczyciela przez studentów pedagogiki
Tabela 1. Kompetencje zawodowe nauczyciela w kontekście wyszczególnionych przez stu-dentów cech jego osobowości (N = 230)
Lp. Rodzaj kompetencji
1 Kompetencje charakterologiczne 411 1512 3,7
2 Kompetencje wychowawcze 186 600 3,2
3 Kompetencje
dydaktyczno-meto-dyczne 185 722 3,9
4 Kompetencje moralne 129 388 3,0
5 Kompetencje komunikacyjne 123 482 3,9
6 Kompetencje merytoryczne 111 559 5,1
7 Kompetencje kreatywne 52 152 2,9
8 Kompetencje organizacyjne 35 99 2,8
9 Kompetencje kulturalne 28 70 2,5
10 Kompetencje psychofizyczne 15 45 3,0
Źródło wszystkich tabel w artykule: opracowanie własne.
Z powyższej tabeli wynika, że studenci najczęściej wymieniali cechy, które określają charakter nauczyciela. Ich posiadanie – zdaniem badanych – jest bar-dzo ważne dla wykonywania tego zawodu. Cechy składające się na kompeten-cje kreatywne znalazły się dopiero na siódmym miejscu, a więc nie należały do szczególnie cenionych. Była to kreatywność (33 wskazania i 97 punktów) oraz twórczość (19 wskazań i 55 punktów). Studenci wyszczególniali kreatywność i twórczość jako odrębne cechy, ale czynili to raczej nieświadomie niż w sposób przemyślany. Można było odczuć, że pojęcia te są dla nich tożsame.
W tym roku akademickim (2014/2015) natomiast zostało przeprowadzone badanie studentów pierwszego roku pedagogiki Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie na temat kreatywności nauczyciela. Miało ono charakter przyczynkarski, ale jego wyniki warte są przytoczenia. Było badaniem jako-ściowym. We wstępie prowadzący wyjaśnił krótko rozumienie kreatywności, a następnie poprosił badanych, aby jeśli spotkali na swojej drodze edukacyjnej nauczyciela kreatywnego, opisali go i oddzielnie wymienili cechy, jakimi ich zdaniem powinien się on charakteryzować. Badaniem objęto 41 studentów, z których tylko jeden stwierdził, że nie spotkał dotychczas nauczyciela, któ-rego mógłby nazwać nauczycielem twórczym. A oto wybrane charakterystyki kreatywnych nauczycieli (oryginalna pisownia i interpunkcja):
Nauczyciela kreatywnego spotkałam w czasach gimnazjalnych. Nauczyciel ten był kreatywny, bo rozwijaliśmy się nie tylko w jednej dziedzinie, ale były zajęcia które rozwijały nas muzycznie, plastycznie, fizycznie intelektualnie i moralnie.
112
Były prowadzone dodatkowe zajęcia, aby można było dokształcać się w różnych rodzajach edukacji. Po zajęciach odbywały się różnego rodzaju koła zaintereso-wań. Moja klasa była integracyjna i zajęcia były dostosowane do osób niepełno-sprawnych. Aby zwrócić uwagę na aspekt kulturalny nauczyciel zabierał nas na wycieczki do teatru, muzeum, kina i w miejsca historyczne. Ciekawie opowiadał o tych miejscach, co świadczyło o jego dużej wiedzy. Bardzo mile wspominam tego nauczyciela, ponieważ zapadł mi głęboko w pamięci i chciałabym, żeby było takich nauczycieli więcej.
Nauczyciela kreatywnego spotkałam w szkole podstawowej w klasie czwartej.
Mój nauczyciel był kreatywny ponieważ prowadził zajęcia bardzo ciekawie.
Każda lekcja przyrody związana była z eksperymentem np. kazała nam przy-nosić różne rzeczy związane ze środowiskiem, a następnie prowadziliśmy do-świadczenia. Gdy robiło się ciepło zaczynaliśmy ciekawe i uczące o przyrodzie spacery. Właśnie dzięki tym zajęciom umiem teraz rozpoznać drzewa, rośliny i owady. Nauczyciel podchodził do nas indywidualnie, zawsze potrafił każdego zaciekawić. Dlatego też nawet najwięksi wagarowicze przychodzili na przyrodę.
W sali przyrodniczej znajdowały się rybki i świnka morska, którymi opiekowa-liśmy się. Dzięki temu uczyopiekowa-liśmy się odpowiedzialności nie tylko za siebie, ale także za zwierzęta, rośliny i inne osoby. Bardzo miło wspominam nauczyciela przyrody oraz same lekcje, ponieważ były dla każdego bardzo ciekawe. Mogłam dużo nauczyć się o środowisku, zwierzętach, ale również o wpływie przyrody na człowieka.
Była to nauczycielka, która potrafiła dosłownie każdego w klasie zainteresować prowadzonymi przez siebie lekcjami. Uczniów potrafiła uspokoić poprzez zwró-cenie im uwagi żartem, a nie krzykiem lub okazywaniem złości, czy grożeniem uwagą w dzienniku. Potrafiła wytłumaczyć materiał przerabiany na lekcjach w sposób jasny i zwięzły. W sytuacji, gdy ktoś nie rozumiał omawianych treści pokazywała na przykładzie ich zastosowanie. Przykład ten często był zabawny, przez co łatwo było go zapamiętać. Nauczycielka miała zawsze ciekawe pomysły w trakcie prowadzenia zajęć, przez co przekazywane treści były łatwo i szybko przyjmowane przez uczniów. Nauczycielka starała się angażować w pracę na lekcji wszystkich uczniów.
W szkole podstawowej spotkałam nauczycielkę języka polskiego, która przez kilka lat pełniła rolę wychowawcy mojej klasy. Była to pierwsza i jak dotąd je-dyna osoba w mojej edukacji, która wywarła na mnie tak pozytywne wrażenie, jako nauczyciel i pedagog i którą spokojnie mogę nazwać osobą kreatywną.
W dalszych „szczeblach” edukacji trudno o kreatywność, ponieważ nauczycie-le w szkonauczycie-le gimnazjalnej i średniej muszą dostosować się do kryteriów, jakie nakłada im egzamin gimnazjalny oraz matura. Sposób prowadzenia zajęć w dal-szych latach nauki był więc ściśle wytyczony, a wręcz podręcznikowy, co czyniło nauczycieli ograniczonymi w sposobie przekazywania nam wiedzy. Natomiast ta nauczycielka nie opierała się ściśle na „planie działania” w edukacji wczesno-szkolnej. Dawała dozę indywidualności uczniom i pozwalała również na to sobie. Sposób prowadzenia przez nią zajęć był ciekawy i różnorodny. Jako
po-113 Postrzeganie kreatywności nauczyciela przez studentów pedagogiki
lonistka nie zamykała się tylko w kręgu zadań jej powierzonych. Przekazywała nam wiedzę na różne sposoby – układając wierszyki, zagadki, tańcząc oraz śpie-wając. Każdy z uczniów miał prawo do własnej interpretacji utworów. Po każdej lekturze lub wierszu wykonywaliśmy prace plastyczne, ilustrując poznane treści, co pobudzało naszą wyobraźnię. To uczniowie mieli prawo głosu – nauczyciel tylko pobudzał nasz potencjał.
W bardzo ciekawy sposób prowadził zajęcia, potrafił zainteresować ucznia.
Wymyślał sposoby, dzięki którym łatwiej było zapamiętać ważne informacje.
Zajęcia urozmaicał różnymi filmami związanymi z tematem zajęć. Nie było powodów, żeby się nudzić. Organizowane były różne wycieczki, dyskusje oraz spotkania pozalekcyjne w celu poszerzenia naszej wiedzy i umiejętności.
Na zajęciach były puszczane różnego rodzaju filmy lub fragmenty filmów tema-tycznych. Zajęcia prowadzone były w sposób zrozumiały, bywało że zabawny.
Przede wszystkim prowadzone były w sposób „luźny” i przyjazny. Było dużo przykładów z życia wziętych, a nie jakichś szablonowych, cytowanych z ksią-żek. Dostawaliśmy propozycje uczestniczenia w wystawach organizowanych w bibliotece i różnych spotkaniach.
Był to nauczyciel techniki/plastyki w gimnazjum. Podczas zajęć plastycznych wymyślał bardzo ciekawe i twórcze rodzaje prac do wykonania. Potrafił zain-spirować do wykonywania prac twórczych. Korzystał z wielu pomocy nauko-wych pokazując znane obrazy i rzeźby. Niektóre zajęcia odbywały się w plenerze.
Swoją pasją zachęcał uczniów do malowania. Na zajęciach z techniki również korzystał z wielu pomocy naukowych, ucząc nas rzeczy praktycznych.
Był to nauczyciel plastyki. W czasie zajęć organizował wyjścia do Miejskiego Domu Kultury w celu obejrzenia wystaw malarskich. Na zajęciach wykorzysty-wane były różne techniki w pracach plastycznych np. plastelina, farby, bibuła.
Była to polonistka z gimnazjum. Stosowała ciekawe metody prowadzenia zajęć.
Wykorzystywała prezentacje multimedialne do tematów lekcji. Często organi-zowała wycieczki do teatru. Na lekcjach dzieliła klasę na grupy, powierzała za-dania do wykonania i pozwalała przedstawiać swój sposób myślenia. Stwarzała możliwości do rozwijania pasji w zakresie j. polskiego. Prowadziła koło języka polskiego, gdzie przygotowywaliśmy się do konkursów, ale też poznawaliśmy literaturę. Na lekcjach obdarowywała nas pomocami naukowymi w postaci kserówek. Uczniom zdolnym oferowała możliwość pisania prac dodatkowych.
Kreatywność wyrażała się w tym, że nasze zajęcia były bardzo aktywne. Na-uczycielka uczyła nas gry na instrumentach. Już w I klasie szkoły podstawowej odgrywaliśmy dużo scenek, wykonywaliśmy prace plastyczne, a przed każdymi zbliżającymi się świętami każdy z nas wykonywał kartki świąteczne, które sprze-dawaliśmy, a z uzbieranych pieniędzy organizowaliśmy wycieczki krajoznawcze.
Nauczycielka potrafiła każdego ucznia zachęcić do aktywności w czasie zajęć.
114
W swojej dotychczasowej edukacji niejednokrotnie spotkałam nauczyciela kre-atywnego. Kreatywność ta przejawiała się bogatą wyobraźnią i pomysłowością.
Zajęcia prowadzone przez tego nauczyciela nie były typowym schematem: na-uczyciel mówi – uczeń słucha. Często pojawiała się praca w grupach, korzysta-nie z „kart pracy” przygotowanych przez nauczyciela oraz różnego typu „zabawy na zapamiętywanie”.
W moim życiu spotkałam bardzo wielu nauczycieli kreatywnych. Najczęściej były to osoby od przedmiotów humanistycznych: język polski, język angielski, historia. Najbardziej kreatywną nauczycielką była moja Pani od języka pol-skiego z liceum. Jest to osoba bardzo kontaktowa, otwarta na młodych ludzi.
Kreatywny nauczyciel czyni wszystko, by swoich uczniów uczynić świadomymi uczestnikami procesu kształcenia i wychowania. Czułam, że dzięki przebywaniu na lekcjach języka polskiego uczyłam się rzeczy potrzebnych i ważnych. Bardzo ważne jest, by uczniów nie postrzegać jako zbioru, lecz podkreślać ich indywi-dualność, ponieważ każdy jest inny, ma różne umiejętności i rozwija się w róż-nym tempie. Współpraca z osobą kreatywną jest bardzo przyjemna, zwłaszcza gdy towarzyszy temu opanowanie i przyjazne nastawienie. Kreatywność cechuje się zaradnością, pomysłowością, ale także bogatą wyobraźnią.
Była to nauczycielka chemii w moim liceum. Doskonale prowadziła zajęcia lekcyjne. Przeprowadzała bardzo dużą liczbę doświadczeń chemicznych. Po-trafiła dostosować tempo nauczania do każdego ucznia. Pani magister była oso-bą ciekawą o interesującym spojrzeniu na świat. Zdolna była do poświęcania swojego czasu wolnego na organizację zajęć wyrównawczych, kół naukowych oraz wycieczek związanych z tematyką zajęć. Do osiągnięć jako nauczyciela kre-atywnego można jej przypisać organizację różnego rodzaju przedstawień oraz projektów, które pozwoliły na zrzeszanie wokół siebie i nauczanego przedmiotu dużej liczby uczniów. Jej metody nauczania są z całą pewnością wzorem dla mnie jako przyszłego pedagoga.
W mojej edukacji spotkałam się z nauczycielem od matematyki w szkole gimna-zjalnej. Była ona bardzo kreatywna i potrafiła swoją wiedzę przekazać uczniom.
W ciekawy sposób wyjaśniała trudne zadania, które nie potrafiliśmy zrobić.
Zawsze mogliśmy porozmawiać na różne tematy, zwrócić się o pomoc, aby wy-tłumaczyła nam zadania, z którymi mieliśmy problem. Organizowała zajęcia dodatkowe dla słabszych uczniów, ale także dla tych, którzy w czasie choroby lub nieobecności w szkole mieli braki.
Nauczyciela kreatywnego spotkałam w szkole średniej. Z racji, że uczęszczałam do technikum żywieniowego miałam z tą nauczycielką zajęcia dotyczące tej tematyki. Była to Pani bardzo zaangażowana na zajęciach, organizowała wiele konkursów, zajęć pozalekcyjnych, które opierały się głównie na rozwijaniu swo-ich pasji – gotowania. Nauczycielka była zawsze przygotowana do zajęć, dzieliła się swoimi radami i spostrzeżeniami. Na uczniów najbardziej pomysłowych i za-angażowanych na zajęciach czekały miłe niespodzianki – udziały w ciekawych warsztatach itp.
115 Postrzeganie kreatywności nauczyciela przez studentów pedagogiki
Nauczyciel ten był młody, dopiero co skończył studia. Pani magister chciała w ciekawy sposób przekazać nam wiedzę z języka angielskiego. Często wymyśla-ła konkursy w zapamiętywaniu słówek, które przynosiły bardzo dobre rezultaty.
Przygotowywała dla klasy przedstawienia po angielsku. Udzielała się w two-rzeniu zabaw tematycznych dla całej szkoły, w których poznawaliśmy historię i kulturę Wielkiej Brytanii itd.
W zasadzie był to ksiądz, konkretnie rekolekcjonista, który prowadził naucza-nie w sposób interesujący, tak, że dzieci chciały w nim brać udział, naucza-nie bały się wypowiadać na dane tematy. Rekolekcje trwały 3 dni, w każdy dzień ksiądz wcielał się w postaci różnych zawodów np. policjanta czy strażaka. W pierwszy dzień niespodziewanie wjechał do kościoła wśród oczekujących ludzi na ro-werze, witając się po włosku. Opowiadał ciekawe rzeczy o innych krajach oraz przedstawiał scenki.
Uznanie tego nauczyciela za kreatywnego wynikało ze sposobu prowadzenia przez niego zajęć. Otóż, ogólnie rzecz biorąc, co zajęcia byliśmy bardzo mile zaskoczeni. Zawsze czekały na nas różne zadania, które leżały na ławkach, re-alizowane w grupach wymagające tworzenia wniosków, przeprowadzania badań.
Nauczyciel prowadził zajęcia z użyciem gier oraz zagadek. Był przygotowany w różne materiały źródłowe. Często wychodziliśmy na badania w terenie, gdzie mieliśmy okazję zderzać teorię z praktyką.
Uczyła języka polskiego oraz psychologii w liceum. Na swoich zajęciach dą-żyła do zrozumienia materiału, który podawała, a nie jedynie podyktowania tekstu. Zamiast notatek z lekcji wymyśliła „myślówki”, w których zanotować mogliśmy tylko najważniejsze informacje. Aby urozmaicić zajęcia, raz w tygo-dniu na psychologii, rozkładaliśmy karimaty i przy relaksującej muzyce prze-prowadzaliśmy jogę. Starała się w ten sposób odprężyć nas od ciągłych stresów.
Jeśli chodzi o naukę, to Pani profesor starała się każdemu z uczniów dać drugą szansę i wykazać się w pracach dodatkowych. Była to nauczycielka o dobrym sercu i starająca się pomagać nam nie tylko w kwestiach nauczania, ale również w problemach związanych z życiem osobistym.
Podobnych opisów można byłoby przytoczyć więcej, ale nie wniosłyby one już nic nowego do charakterystyki nauczycieli kreatywnych w retrospektyw-nym ujęciu byłych uczniów. Analizując je, można zauważyć, że nauczyciele kreatywni występują na wszystkich etapach edukacji, od edukacji wczesno-szkolnej po szkołę wyższą. Najczęściej byli to nauczyciele przedmiotów huma-nistycznych (języka polskiego, języków obcych, historii), artystycznych (głów-nie plastyki), a także przyrodniczych (biologii, chemii), a nawet matematyki i religii. Kreatywność – w opinii badanych – przejawiała się przede wszystkim w sposobie prowadzenia lekcji. Za kreatywnego uznawano nauczyciela, któ-ry prowadził zajęcia w sposób nieszablonowy, ciekawy. Potrafił zainteresować uczniów tematyką zajęć poprzez stosowanie doświadczeń, organizowanie
116
konkursów i wycieczek, podawanie ciekawych przykładów, wykorzystywanie filmów i innych środków dydaktycznych, grupowe rozwiązywanie problemów, łączenie teorii z praktyką. Nauczyciela kreatywnego powinna cechować dba-łość o rozwój kreatywności uczniów, a więc stwarzanie im po temu odpowied-nich sytuacji i udzielanie niezbędnej pomocy.
Interesujące wydają się być również wyniki tego badania w odniesieniu do cech, jakimi powinien się charakteryzować nauczyciel kreatywny. Zestaw naj-częściej wymienianych zawiera poniższa tabela.
Tabela 2. Cechy nauczyciela kreatywnego w opinii studentów pierwszego roku pedagogiki (N = 41)
Lp. Rodzaj cechy Liczba
wskazań
1 Pomysłowość 28
2 Umiejętność zainteresowania uczniów swoim przedmiotem 19
3 Ciekawe prowadzenie zajęć 16
4 Otwartość na pomysły uczniów 12
5 Bogata wyobraźnia 11
6 Stosowanie indywidualnego podejścia do uczniów 10
7 Zaangażowanie w pracę (zamiłowanie, pasja) 10
8 Twórczość 9
9 Spostrzegawczość 7
10 Poczucie humoru 7
11 Organizowanie dodatkowych zajęć dla uczniów (kół
zainteresowań, wycieczek, konkursów itp.) 5
12 Otwartość na krytykę (potrafi przyznać się do błędu) 4
Wydaje się, że druga i trzecia cecha są sobie bardzo bliskie i w zasadzie można by je połączyć. Zainteresować uczniów swoim przedmiotem można bowiem przede wszystkim przez ciekawe prowadzenie zajęć. Podobnie dałoby się połączyć również pomysłowość i twórczość. Wówczas jeszcze bardziej wi-doczne stałyby się cechy dominujące.
Sporadycznie (trzykrotnie) badani studenci wymieniali jeszcze wiele in-nych cech, które powinny charakteryzować nauczyciela kreatywnego, a mia-nowicie:
– stosowanie nowoczesnych, oryginalnych metod, – pozwalanie uczniom na wykazywanie samodzielności, – „wchodzenie” w dyskusję z uczniami,
– organizowanie pracy w grupach,
117 Postrzeganie kreatywności nauczyciela przez studentów pedagogiki
– współpraca z uczniami,
– poszukiwanie nowych rozwiązań, nietrzymanie się schematów, – wszechstronne uzdolnienia,
– elokwencja, – cierpliwość, – odwaga.
Ostatnią grupę tworzą cechy, które zostały wymienione tylko jeden raz:
spontaniczność, niebagatelizowanie problemów uczniów, umiejętność dostrze-gania problemów, poruszanie życiowych tematów, zadowolenie z życia, ciągłe uzupełnianie swojej wiedzy, przekonanie do swoich działań, bycie miłym, ale stanowczym, upór, pracowitość, zaradność itp.
Konkluzja
Podsumowując wyniki tego badania, można stwierdzić, że opinię badanych studentów pedagogiki o nauczycielu kreatywnym najlepiej odzwierciedla pięć pierwszych cech wyszczególnionych w tabeli 2, a mianowicie: pomysłowość, umiejętność zainteresowania uczniów swoim przedmiotem, ciekawe prowa-dzenie zajęć, otwartość na pomysły uczniów i bogata wyobraźnia. Cechy te zbliżone są w pewnym stopniu do wymienianych w literaturze przedmiotu, np. W. Dobrołowicz pisze, że osoby kreatywne „charakteryzują się niejedno-krotnie słabą pamięcią, ale wyjątkową wyobraźnią, oryginalnością pomysłów i zdolnością myślenia dywergencyjnego”20. Wiele podobnych cech znajduje się w charakterystyce uczniów twórczych K.J. Szmidta21. Można mieć zatem nadzieję, że uczniowie, orientując się w tym, jaki powinien być nauczyciel kreatywny, sami będą dążyć do tego, aby takimi być w przyszłości. Z drugiej strony wiadomo, że nie wystarczy wiedzieć, trzeba jeszcze chcieć i w jakimś stopniu mieć do tego potencjał.
20 W. Dobrołowicz, Psychologia twórczości w zarysie, Kielce 1982, [za:] M. Wróblewska, W po-szukiwaniu osobowościowych uwarunkowań twórczości, [w:] Psychopedagogika działań twór-czych, red. K.J. Szmidt, M. Modrzejewska-Świgulska, Kraków 2005, s. 168.
21 Zob. K.J. Szmidt, Pedagogika twórczości, op. cit., s. 183–192.
118
Bibliografia
Encyklopedia pedagogiki XXI wieku, red. T. Pilch, t. 6, Warszawa 2007.
Gmitrowicz D., Jędzrzejczak J., Od kreatywności do innowacji, Pakiet Edukacyjny Pozafor-malnej Jakości Projektu, Część 7, Warszawa 2014.
Karwowski W., Zgłębianie kreatywności. Studia nad pomiarem poziomu i stylu twórczości, Warszawa 2009.
Kłosińska T., Droga do twórczości. Wdrażanie technik Freineta, Kraków 2000.
Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, wyd. IV, Warszawa 1968.
Minczanowska A., Kreatywność jako wartość i cel edukacji, [w:] Edukacja kreatywna, red. E.A. Zwolińska, Bydgoszcz 2005.
Okoń W., Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 2004.
Szmidt K.J., Pedagogika twórczości, Gdańsk 2007.
Szmidt K.J. (red.), Dydaktyka twórczości. Koncepcje – problemy – rozwiązania, Kraków 2003.
Szmidt K.J., Modrzejewska-Świgulska M. (red.), Psychopedagogika działań twórczych, Kra-ków 2005.
Postrzeganie kreatywności nauczyciela przez studentów pedagogiki
Postrzeganie kreatywności nauczyciela przez studentów pedagogiki
Streszczenie: Problematyka kreatywności staje się w ostatnich czasach często przedmio-tem debat i badań naukowych w różnych dziedzinach. Często mówi się też o kreatywnym nauczycielu, kreatywnym uczniu, kreatywnym kształceniu, edukacji kreatywnej itp. Termin kreatywność nie jest jednak jednoznacznie rozumiany ani w pedagogice, ani w psycholo-gii. Często jest używany zamiennie z twórczością. W niniejszym artykule przedstawiono wyniki badań studentów pedagogiki dotyczące kreatywności nauczyciela. Studenci zapre-zentowali opisy nauczycieli kreatywnych, których spotkali na swojej dotychczasowej drodze edukacyjnej. Ponadto wymieniali cechy, jakimi powinien charakteryzować się nauczyciel twórczy. Najważniejsze z nich to: pomysłowość, interesujące prowadzenie lekcji, umiejęt-ność zainteresowania uczniów swoim przedmiotem, otwartość na pomysły uczniów i bogata wyobraźnia. Cechy te pozostają zbieżne z cechami wymienianymi w literaturze z zakresu tej problematyki.
Słowa kluczowe: kreatywność, twórczość, kreatywny nauczyciel, kreatywny uczeń, edukacja
Teacher’s Creativity in the Opinion of the Students of Pedagogy
Summary: The issue of creativity becomes in recent times often the subject of debates and research in various fields. We also often said about a creative teacher, a creative student, creative education, etc. The term “creativity” is not clearly understood in education and in psychology. It is often used interchangeably with creativeness. This article presents the results of research on creative pedagogy conducted on students of pedagogy. Students pre-sented descriptions of creative teachers who they met on their educational path. Moreover,
Summary: The issue of creativity becomes in recent times often the subject of debates and research in various fields. We also often said about a creative teacher, a creative student, creative education, etc. The term “creativity” is not clearly understood in education and in psychology. It is often used interchangeably with creativeness. This article presents the results of research on creative pedagogy conducted on students of pedagogy. Students pre-sented descriptions of creative teachers who they met on their educational path. Moreover,