spełnione normalne
szare raz łatwe i raz trudne
dobre dane
wypełnione pracą udane
trudne różne
pełne ciekawych przeżyć dobre
nieudane sensowne
radością
Zakadajc, e wypalenie zawodowe pozostaje w zwizku z poczuciem sensu ycia, naley si spodziewa, e pedagodzy specjalni z grupy o wyso-kich rezultatach w skali wypalenia zawodowego bd swoje ycie charaktery-zowa w bardziej negatywny sposób (mniej pozytywnie) ni osoby z niskimi rezultatami w skali wypalenia zawodowego.
19 Fragmenty analizy zda „Moje ycie jest…”, „Myl o samobójstwie…”, i „Czasem my-lc nad swoim yciem, czuj si cakowicie bezradny, poniewa…” zostay ju wczeniej opu-blikowane (Plichta, c, b).
151
Wypalenie, wartości, sens – wyniki badań własnych
Po przyjciu kryteriów analizy treci oraz przypisaniu i zliczeniu uzu-penie speniajcych te kryteria, mona byo przej do ilociowego opraco-wania wyników tej analizy poprzez porównanie dwóch skrajnych grup pod wzgldem wypalenia (osób z najniszymi i najwyszymi wynikami). Okazuje si, e istniej statystycznie istotne rónice midzy tymi grupami w zakresie pozytywnoci–negatywnoci opisu swojego ycia (tabela ).
Przykady stwierdze o wydwiku emocjonalnym i negatywnym: moje y-cie jest „cikie”, „smutne”, „szare”; o wydwiku poznawczym i dodatnim: moje ycie jest „spenione”, „sensowne”, „ciekawe”. Na szczególn uwag zasuguje to, e adna z wypowiedzi osób z niskimi wskanikami wypalenia nie ma charakte-ru jednoznacznie negatywnego, podczas gdy w gcharakte-rupie z wysokimi wskanikami wypalenia – wypowiedzi, co stanowi ,%. Z kolei badanych, co stanowi % ogóu osób z niskimi wskanikami wypalenia, uyo okrele pozytywnych w porównaniu z osób ( , %) z wysokimi wskanikami wypalenia. By moe osobom, które nie dowiadczaj wypalenia i obnienia poczucia sensu ycia a-twiej jest ocenia ycie w kategoriach poznawczych, opisowych i oddzieli emo-cje od re eksji nad okreleniem swojego ycia. Tak wic badane grupy róni si istotnie charakterem wypowiedzi w zakresie omawianego zdania niedokoczo-nego, cho rzecz jasna nie mona wyciga daleko idcych wniosków z powodu stosunkowo maej liczby wypowiedzi poddanych niniejszej analizie.
Tabela 55. Pozytywne i negatywne treci uzupenienia zdania „Moje ycie jest…” – rónice midzy osobami z najwyszymi i najniszymi wynikami w zakresie wypa-lenia zawodowego
Stwierdzenia Osoby z wysokimi rezultatami w skali wypalenia zawodowego Osoby z niskimi rezultatami w skali wypalenia zawodowego Liczba osób % ogółu Liczba osób % ogółu pozytywne 9 47,40 15 75,00 negatywne 7 36,80 0 0,00 inne 3 15,80 5 25,00 razem 19 100,00 20 100,00 chi2 14,55; p ≤ 0,05 chi2nw 18,87; p ≤ 0,05
Mam nadziej, e potra … – midzy rozwizywaniem k opotów
nanso-wych i odnalezieniem swojego miejsca w yciu
To zdanie niedokoczone odnosi si do kwestii nadziei pokadanych we wa-sne kompetencje. Przyjtymi kryteriami do analizy sposobów uzupenienia s
152 Wypalenie zawodowe i poczucie sensu życia pedagogów specjalnych
konkretny (okrelony) bd ogólny (abstrakcyjny) sposób uzupenienia tego zda-nia. W tabeli pogrubion czcionk oznaczono wypowiedzi zaliczone przez sdziów kompetentnych do zda o charakterze konkretnym (okrelonym).
Tabela 56. Tre uzupenienia niedokoczonego zdania „Mam nadziej, e potra …” przez osoby z najwyszymi i najniszymi wynikami w zakresie wypalenia zawodo-wego
Grupa osób z najwyższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Grupa osób z najniższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
sporo przeżyć godnie swoje życie
poradzić sobie z problemami życiowymi osiągnąć to co chcę odnaleźć swoje miejsce w życiu dużo
wykorzystać swoje zdolności osiągać cele, które sobie stawiam odnaleźć radość wiele rzeczy
rozwiązać wiele problemów być dobrym ojcem żyć godnie i uczciwie żyć w zgodzie poradzić sobie w życiu zrobić wszystko
sama sobie poradzić znaleźć się w odp. miejscu i sytuacji
wszystko odróżnić porażkę od klęski
osiągnąć zaplanowany cel nauczyć się niemal wszystkiego
jeszcze się śmiać prawie wszystko
kochać poradzić sobie ze wszystkim
być opanowanym dużo i czasem zaś nic
zarobić na życie cieszyć się
pomagać innym podołać wszelkim trudnościom
gospodarować pieniędzmi dużo rzeczy
dobrze żyć zapewnić byt rodzinie
uszczęśliwiać bliskich ukierunkować właściwie wychowan-ków
dać z siebie wszystko
Nadzieje badanych osób wyaniajce si ze sposobów, w jaki uzupenili zdanie „Mam nadziej, e potra …”, dotyczyy relacji z innymi ludmi, po-j abstrakcyjnych, niektóre miay charakter konkretnych dziaa, inne za odnosiy si do pozytywnego rozstrzygnicia podejmowanych prób radzenia sobie z trudnociami.
153
Wypalenie, wartości, sens – wyniki badań własnych
Niemal wszystkie analizowane wypowiedzi dotycz poj abstrakcyjnych o znacznym poziomie ogólnoci. Warto zauway, co wydawa si moe nieco zaskakujce, e nadzieje badanych pedagogów w bardzo maym stopniu s zwi-zane z konkretnymi, materialnymi osigniciami – zarówno w jednej, jak i drugiej grupie. Duy stopie ogólnoci formuowanych nadziei i jednoczenie duy zasig oczekiwa moe przysparza trudnoci w ich wery kacji. W wypowiedziach re-spondentów wyranie wyeksponowany jest wtek zmagania si z rónego rodzaju trudnociami yciowymi. Niektóre sposoby tak uzupenionego zdania okreli mona równie jako szczególny przypadek wypowiedzi ogólnych (abstrakcyj-nych). adna z badanych osób nie odnosi swoich nadziei do pracy zawodowej.
Analiza statystyczna porównania rozkadów odpowiedzi i ilociowe ró-nice w odpowiedziach respondentów z najniszymi i najwyszymi wynikami w skali wypalenia zostay przedstawiona w tabeli .
Tabela 57. Konkretne (okrelone) i ogólne (abstrakcyjne) treci uzupenienia zdania „Mam nadziej, e potra …” – rónice midzy osobami z najwyszymi i najniszymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Stwierdzenia Osoby z wysokimi rezultatami w skali wypalenia zawodowego Osoby z niskimi rezultatami w skali wypalenia zawodowego Liczba osób % ogółu Liczba osób % ogółu konkretne/określone 15 78,95 9 55,00 ogólne/abstrakcyjne 4 21,05 11 45,00 razem 19 100,00 20 100,00 chi2 14,55; p ≤ 0,05 chi2nw 4,88; p ≤ 0,05
Wyniki porównania wskazuj na istotnie czstsze wystpowanie uzupe-nie o charakterze konkretnym/okrelonym w grupie osób z najwyszymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego. Oznacza to moe, e osoby z grupy „niewypalonej” w wikszym stopniu charakteryzuj si uniwersal-nym zasigiem powodze , jednym z wymiarów stylu wyjaniania zdarze charakterystycznych dla optymistów (Seligman, ) i projektuj swe przy-sze osignicia na szeroki zakres moliwoci, nie ograniczajc si tylko do wybranego obszaru aktywnoci yciowej. Innym – przydatnym do analizy uwarunkowa wypalenia zawodowego i jego zwizków z poczuciem sensu
20 Wymiary stylu wyjaniania zdarze (powodze i niepowodze) wedug Martina Selig mana ( ) to stao (niska i wysoka), zasig (ograniczony i uniwersalny), personali-zacja (wewntrzna i zewntrzna).
154 Wypalenie zawodowe i poczucie sensu życia pedagogów specjalnych
ycia – konstruktem wybiegajcym poza ramy niniejszego opracowania wy-daje si poczucie wasnej skutecznoci (Schwarzer i Taubert, ). Mówi ono równie w pewien sposób o nadziejach, jakie posiadamy odnonie do rónych aspektów naszego manifestowania si w wiecie.
Bardziej ni czegokolwiek w yciu pragnbym… – midzy pragnieniem
stabilizacji a tym, eby wszystkie dzieci by y zdrowe
Analiza sposobów uzupenienia zdania „Bardziej ni czegokolwiek w y-ciu pragnbym…” pozwala na wyodrbnienie sporód nich pragnie doty-czcych wasnej osoby, pozytywnych relacji z ludmi (najczciej z najblisz rodzin, dziemi), konkretnych stanów czy dziaa (najczciej o charakte-rze niematerialnym) oraz poj abstrakcyjnych o charaktecharakte-rze ogólnoludzkim.
Tabela 58. Tre uzupenienia niedokoczonego zdania „Bardziej ni czegokolwiek w yciu pragnbym…” przez osoby z najwyszymi i najniszymi wynikami w zakre-sie wypalenia zawodowego
Grupa osób z najwyższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Grupa osób z najniższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
pieniędzy zdrowego dziecka
zdrowia, spokoju dobra
spokoju nikogo nie skrzywdzić
spokoju wewnętrznego spokoju zdrowia najbliższych wakacji szczęścia w życiu syna szczęścia
szczęścia moich dzieci stabilizacji, poczucia bezpieczeństwa powrotu do młodości brak odpowiedzi
miłości i Boga pragnąć jeszcze więcej radości z życia dobrego, drugiego człowieka
spokoju szczęścia
spokoju i zdrowia szacunku wśród ludzi
miłości miłości i czułości
stabilizacji brak odpowiedzi zdrowia i pieniędzy dziecka
miłości szczęścia
być z córką szczęścia moich najbliższych zdrowia, szczęścia bliskich stabilności i jasnych zasad
spokoju uszczęśliwić świat
155
Wypalenie, wartości, sens – wyniki badań własnych
Ze wzgldu na due zrónicowanie odpowiedzi nie zostanie zastosowana w tej kategorii analiza statystyczna. Najczciej pojawiajce si uzupenienia charakteryzuj si wysokim poziomem ogólnoci („szczcia”, „stabilizacji”, „dobra”, „spokoju”, „mioci” itp.). Dua cz najwikszych pragnie dotyczy relacji z najbliszymi i zapewnienia swoim dzieciom bezpiecznej przyszoci („by z córk”, „szczcia w yciu syna”, „szczcia moich najbliszych”). Za-skakujcy jest zdecydowanie niematerialny charakter wskaza dokonanych przez badane osoby. Troje respondentów wskazao na utrzymanie obecnego stanu zdrowia bd jego popraw jako najwiksze swoje pragnienie. Najbar-dziej zindywidualizowane, trudne do zakwali kowania uzupenienia to: „pra-gn jeszcze wicej”, „stabilnoci i jasnych zasad”, „nikogo nie skrzywdzi”.
W yciu ju osignem… – sta pracy czy sukces zawodowy?
W analizie tego zdania przyjto dwa kryteria: sposób wartociowania osobi-stych osigni (pozytywny – niejednoznaczny – negatywny) oraz stopnie ich skonkretyzowania (charakter: ogólny – konkretny). W tabeli pogrubion czcion-k oznaczono wypowiedzi negatywnie wartociujce swoje osignicia yciowe.
Tabela 59. Tre uzupenienia niedokoczonego zdania „W yciu ju osignem…” przez osoby z najwyszymi i najniszymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Grupa osób z najwyższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Grupa osób z najniższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
staż pracy sporo
to co najważniejsze zadowolenie, poczucie własnej wartości trochę sukcesów uwierzyłem w siebie
minimum tego co zamierzałam wiele
niewiele wiele
status babci i stabilizację materialną część swoich założeń
swój cel dużo
trochę bardzo niewiele
zbyt mało dużo
dużo sukces zawodowy
bardzo dużo dużo
Nic miłość rodzinną
spokój to że jak nie ma wyjścia to trzeba wyjść jako taką stabilizację to co było do zdobycia w mojej sytuacji
156 Wypalenie zawodowe i poczucie sensu życia pedagogów specjalnych
Grupa osób z najwyższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Grupa osób z najniższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
niewiele dużo
względną stabilizację zawodową wykształcenie, dobrą pracę, rodzinę trochę zadowolenia małą stabilność
„małą” stabilizację połowę celów
stanowisko, dobrze zapowiadające się dzieci
W grupie z niskimi wskanikami wypalenia ilociowa analiza osigni wskazuje na ich stosunkowo due nasilenie w porównaniu z odpowiedziami udzielanymi przez pedagogów specjalnych z wysokimi wskanikami wypale-nia. Poowa wypowiedzi z grupy osób z niskimi rezultatami w skali wypalenia zawodowego wskazuje na poczucie znacznych yciowych dokona (np. w yciu ju osignem: „wiele”, „duo”, „bardzo duo”, „dostatecznie duo”, „sporo”) w porównaniu z tylko trzema wypowiedziami o takim charakterze w grupie o duym nasileniu wypalenia zawodowego. Interpretowa takie rónice mo-na np. z perspektywy stylu atrybucji. Zaobserwowane rónice pod wzgldem wartociowania osigni maj charakter istotny statystycznie (tabela ).
Tabela 60. Pozytywne i negatywne treci uzupenienia zdania „W yciu ju osign-em…” – rónice midzy osobami z najwyszymi i najniszymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Stwierdzenia Osoby z wysokimi rezultatami w skali wypalenia zawodowego
Osoby z niskimi rezultatami w skali wypalenia zawodowego Liczba osób % ogółu Liczba osób % ogółu
wartościowane pozytywnie 7 36,80 15 75,00 niejednoznaczne 8 42,20 4 20,00 wartościowane negatywnie 4 21,00 1 5,00 razem: 19 100,00 20 100,00 chi2 14,55; p ≤ 0,05 chi2nw 9,14; p ≤ 0,05
Warto zwróci równie uwag na to, e w grupie „niewypalonej” czciej pojawiaj si wypowiedzi wskazujce na prac zawodow jako obszar ycio-wych osigni (w yciu ju osignem: „stanowisko”, „dobr prac”, „sukces zawodowy”), a w grupie „wypalonej” mamy do czynienia tylko z jednym takim odniesieniem (w yciu ju osignem: „wzgldn stabilizacj zawodow”).
157
Wypalenie, wartości, sens – wyniki badań własnych
Tym, co odrónia wskazane grupy pedagogów specjalnych jest równie sposób uzupenienia zdania „W yciu ju osignem…” pod wzgldem stop-nia ogólnoci. Wicej osób z wysokimi wskanikami wypalestop-nia udziela ogól-nych, a waciwie ogólnikowych odpowiedzi (np. w yciu ju osignem: „niewiele”, „troch”, „nic”, „ma stabilizacj”, „jako tak stabilizacj”), pod-czas gdy osoby z niskimi wskanikami wypalenia w wikszym stopniu kon-kretyzuj swoje yciowe osignicia (np. w yciu ju osignem: „sukces za-wodowy”, „stanowisko”, „samozadowolenie”, „rado”, „uwierzyem w siebie”).
Tabela 61. Ogólne i konkretne (osobiste) treci uzupenienia zdania „W yciu ju osi-gnem…” – rónice midzy osobami z najwyszymi i najniszymi wynikami w za-kresie wypalenia zawodowego
Stwierdzenia Osoby z wysokimi rezultatami w skali wypalenia zawodowego
Osoby z niskimi rezultatami w skali wypalenia zawodowego Liczba osób % ogółu Liczba osób % ogółu
ogólne 16 84,20 11 55,00 konkretne (osobiste) 3 15,80 9 45,00 razem: 19 100,00 20 100,00 chi2 3,9; p ≤ 0,05 chi2nw 4,04; p ≤ 0,05
Istotne rónice midzy porównywanymi grupami nie musz wynika z obiektywnego charakteru osigni, a z ich oceny. Pedagodzy specjalni z grupy „wypalonej” mog charakteryzowa si pesymistycznym stylem wy-janiania zdarze, a pedagodzy specjalni z grupy nisko lokujcej si na skali wypalenia zawodowego – stylem wyjaniania optymistycznym. Jedn z wyjt-kowo ludzkich umiejtnoci jest nadawanie sensu yciowym okolicznociom, zarówno tym pozytywnym, jak i tym o ujemnym zabarwieniu.
Zagadnienie sensu ycia nabiera coraz wikszego znaczenia i staje si coraz czciej obecne we wspóczesnych naukach humanistycznych […] Niepodob-na zapomnie o obecnoci tej potrzeby w procesach rozwoju, pedagogizacji, psychoterapii, poradnictwa czy motywowania wychowanków wychowania […] Poczucie sensu ycia jest tym dowiadczeniem, które odnosi si do caej egzystencji i caoci egzystencji jest przeywane i wyraane. Motywuje oso-b i suy jej zdrowiu. Charakteryzuje si waciwoci przekraczania uwa-runkowa rozwojowych, temporalnych, socjalnych i kulturowych. Jest wa-ciwoci, efektem i skutkiem przeywania wasnej, podmiotowo-osobowej
158 Wypalenie zawodowe i poczucie sensu życia pedagogów specjalnych
egzystencji, cho nigdy w oderwaniu od ycia spoecznego, kultury, rodo-wiska i wyobraanej przyszoci (Popielski, , s. – ).
Moj najwiksz ambicj jest… – midzy pragnieniem wygranej w totka a znalezieniem sensowniejszej pracy
Jako kryterium w analizie tego zdania przyjto zwizek (lub jego brak) uzupenienia z dziaalnoci na rzecz osób z niepenosprawnoci intelek-tualn. Podobnie jak w analizie poprzedniego zdania oczekiwa mona, e badane osoby zrónicuje fakt powizania swoich ambicji z prac zawodow. Uzupenienia o takim charakterze zaznaczono w tabeli pogrubion czcionk.
Tabela 62. Tre uzupenienia niedokoczonego zdania „Moj najwiksz ambicj jest…” przez osoby z najwyszymi i najniszymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Grupa osób z najwyższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Grupa osób z najniższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
wygrać w totka szczęśliwa rodzina honor, uczciwość dobro najbliższych być uczciwą i nie krzywdzić osiągnięcie stabilizacji spełnić się w pracy twórczej rodzina
stworzenie schroniska dla zwierząt i bez-domnych ludzi
radość życia mieć taką emeryturę by spokojnie żyć zrobić doktorat
wykształcić dzieci i wnuki rozwijać się zawodowo
służyć drugiemu człowiekowi praca nad sobą
być dobrym człowiekiem dobrze wychować swoje dzieci być niezależnym od wszystkiego wybudować dom
wykształcić i urządzić dzieci brak fałszywych ambicji
znaleźć sensowniejszą pracę awans zawodowy
satysfakcja z pracy aby dzięki mnie ludzie byli lepsi posiadanie domu być mądrym i wartościowym
dobrze zarabiać rodzina
spokój ducha i pewność siebie praca zawodowa wychowanie dzieci solidna praca być dobrym ojcem kupno działki
uznanie u innych pokonać swoje lęki, być niezależnym materialnie
159
Wypalenie, wartości, sens – wyniki badań własnych
Tabela 63. Zwizany bd niezwizany z prac zawodow charakter treci uzupenie-nia zdauzupenie-nia „Moj najwiksz ambicj jest…” – rónice midzy osobami z najwyszymi i najniszymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Stwierdzenia Osoby z wysokimi rezultatami w skali wypalenia zawodowego
Osoby z niskimi rezultatami w skali wypalenia zawodowego Liczba osób % ogółu Liczba osób % ogółu
związane z pracą 3 15,80 3 15,00
niezwiązane z pracą 16 84,20 17 85,00
razem 19 100,00 20 100,00
chi2 0,08; p > 0,05
chi2nw 0,08; p > 0,05
Przyjte kryterium nie rónicuje w istotny sposób, pod wzgldem ilocio-wym, grup o niskich i wysokich wskanikach wypalenia. Bardziej charaktery-styczne s rónice o charakterze jakociowym w wypowiedziach dotyczcych pracy zawodowej. Trzech pedagogów z grupy charakteryzujcej si wysokimi wskanikami wypalenia wskazao, e ich najwiksz ambicj jest: „znale sensowniejsz prac”, „mie satysfakcj z pracy” i „dobrze zarabia”. Z kolei w grupie pedagogów specjalnych, którzy uzyskali najnisze wskaniki wypa-lenia, odnotowano stwierdzenia: „zrobi doktorat”, „rozwija si zawodowo” i „awans zawodowy”. W jednym i drugim przypadku wypowiedzi odnosz si do pracy, lecz ich zabarwienie jest zupenie inne. W pierwszym mamy do czy-nienia z potrzebami „braku”, w drugim za z potrzebami rozwoju.
Najbardziej beznadziejn rzecz jest… – g upota ludzka czy brak efektów
w pracy?
Kryterium analizy treci jest tutaj, podobnie jak w poprzednim zdaniu, zwizek sposobu uzupenienia z praca zawodow. Istniej pewne przesanki ku temu, eby spodziewa si u osób dowiadczajcych wypalenia zawodo-wego wypowiedzi wskazujcych na prac zawodow (zaznaczone w tabeli po-grubion czcionk) jako ródo poraek w realizowaniu wartoci oraz poszu-kiwanie sensu, a przeciwnej tendencji u osób z grupy „niewypalonej”.
Tabela 64. Tre uzupenienia niedokoczonego zdania „Najbardziej beznadziejn rzecz jest…” przez osoby z najwyszymi i najniszymi wynikami w zakresie wypa-lenia zawodowego
Grupa osób z najwyższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Grupa osób z najniższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
brak pieniędzy głupota
160 Wypalenie zawodowe i poczucie sensu życia pedagogów specjalnych
Grupa osób z najwyższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Grupa osób z najniższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
zazdrość i głupota głupota i bezduszność nieprzetłumaczalność niektórych ludzi samotność
człowiek zazdrość
alkoholizm męża i bezmyślność syna wojna
„wyścig szczurów” rodzice dzieci w naszym ośrodku
samotność głupota ludzka
czasami nie widzę efektów pracy brak celu w życiu
podłość ludzi wojna
głupota głupota
praca z dzieckiem gł. upośledzonym brak zajęcia
nuda upośledzonych walka ze złem
bezrobocie materializm
brak pieniędzy nuda
agresja papierkowa robota
brak poczucia bezpieczeństwa wojna
rozwód lenistwo
śmierć plotkarstwo
głupota
Tabela 65. Zwizany bd niezwizany z prac zawodow charakter treci uzupenie-nia zdauzupenie-nia „Najbardziej beznadziejn rzecz jest…” – rónice midzy osobami z naj-wyszymi i najniszymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Stwierdzenia Osoby z wysokimi rezultatami w skali wypalenia zawodowego
Osoby z niskimi rezultatami w skali wypalenia zawodowego Liczba osób % ogółu Liczba osób % ogółu
związane z pracą 4 21,00 2 10,00
niezwiązane z pracą 15 79,00 18 90,00
razem 19 100,00 20 100,00
chi2 0,91; p > 0,05
chi2nw 0,93; p > 0,05
Podobnie jak w omówieniu poprzedniej kategorii, rónice (w rozumie-niu ilociowym) w wypowiedziach badanych nie maj charakteru istotnego.
161
Wypalenie, wartości, sens – wyniki badań własnych
W grupie osób z duym nasileniem wypalenia odnotowano wypowiedzi (stanowice % ogóu wypowiedzi z tej grupy), które wskazuj na to, e re-spondenci za najbardziej beznadziejn rzecz uznaj: „nud upoledzonych”, „prac z dzieckiem gbiej upoledzonym umysowo”, „brak efektów pracy” i „brak satysfakcji z pracy”. Wydaje si to znamienne, e co pita osoba z grupy „wypalonej” dokonuje takiego swoistego bilansu najbardziej beznadziejnych dozna i lokuje je w obszarze pracy z drugim czowiekiem. Z kolei w grupie osób z maym nasileniem wypalenia odnotowano dwie wypowiedzi (stano-wice % ogóu wypowiedzi z tej grupy), wskazujce na zwizek z wykony-wan prac. Wedug dwóch pedagogów z tej grupy najbardziej beznadziejne rzeczy to: „rodzice dzieci w naszym orodku” i „papierkowa robota”. Mimo e w statystycznej analizie rozkadów liczebnoci nie zaobserwowano istotnych rónic, to jednak znaczcy wydaje si fakt mocnych stwierdze dotyczcych uczniów z niepenosprawnoci intelektualn i powizanie ich z kontekstem najbardziej beznadziejnych dozna. Ma to miejsce zwaszcza w grupie peda-gogów specjalnych z wysokimi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego.
Jedynym celem mojego ycia jest… – pedagodzy specjalni midzy
szcz-ciem wiecznym i pomoc zwierztom
W analizie treci uzupenienia tego zdania przyjto nastpujce kryterium: czy celem ycia badanych pedagogów specjalnych w zakresie edukacji i reha-bilitacji osób z niepenosprawnoci intelektualn jest dziaanie, rodzaj ak-tywnoci gównie odnoszcy si do samych respondentów (wyróniony w ta-beli), czy osignicie pewnego stanu docelowego (równie rozumianego jako wskazanie na inne osoby bd grupy ludzi stanowice deklarowany cel ycia).
Tabela 66. Tre uzupenienia niedokoczonego zdania „Jedynym celem mojego y-cia jest…” przez osoby z najwyszymi i najniszymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Grupa osób z najwyższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Grupa osób z najniższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
rodzina szczęście
rodzina dążenie do celów
szczęście w życiu mojego dziecka żyć uczciwie, umrzeć z godnością godnie je przeżyć być blisko z ludźmi
szacunek innych życie w zgodzie z własnym sumieniem
pomagać zwierzętom miłość aby syn pokochał swe dziecko bardzo wiele moja rodzina i podróżować po świecie mam ich wiele
162 Wypalenie zawodowe i poczucie sensu życia pedagogów specjalnych
Grupa osób z najwyższymi wynikami w zakresie wypalenia zawodowego
Grupa osób z najniższymi wynikami