Zarys aktywności asyryjskich/aramejskich instytucji w Szwecjiinstytucji w Szwecji

Asyryjskie/aramejskie instytucje oferują swoim członkom wie-le możliwości działania. Oprócz asyryjskiej i aramejskiej federacji, których liderzy starają się zdobyć uznanie na poziomie krajowym i międzynarodowym, istnieje wiele organizacji młodzieżowych, tudzież stowarzyszeń kulturalnych we wszystkich większych miastach Szwecji. Ich członkowie mogą spotykać się z innymi Asyryjczykami/Aramejczykami, rozmawiać po aramejsku z ró-wieśnikami, jeździć na wycieczki i obozy letnie, świętować Akitu, Dzień Męczenników i inne święta, brać udział w wykładach i semi-nariach, uczyć się obsługi komputera czy też ćwiczyć tradycyjne tańce, przygotowywać bliskowschodnie posiłki, grać w piłkę noż-ną, bilard, kręgle, ping-pong czy karty. Specjalne zajęcia przygoto-wywane są pod kątem dzieci w różnym wieku, młodzieży, kobiet i ludzi starszych101.

Czasem aktywności oferowane przez świeckie stowarzyszenia dublują zajęcia prowadzone przez bliskowschodnie Kościoły, jako że te ostatnie również organizują seminaria i wycieczki, pomagają z tłumaczeniami i rozliczeniami w Szwecji. Większe kościoły

mie-99 M. Abdalla, Asyryjska diaspora..., s. 68.

100 Assyrian Film Wins Golden Palm Award, „Assyrian International News Agency”, 11.04.2006, http://www.aina.org/ata/20060411155404.htm, data odczytu 24 stycz- nia 2018.

101 Wywiad z członkinią Asyryjskiego Centrum Kulturalnego, Botkyrka, 8 mar-ca 2014.

wają nawet kilkanaście rad czy komitetów, które nadzorują różne rodzaje działalności. Większość asyryjskich/aramejskich kościołów prowadzi szkoły niedzielne, uczy liturgii syryjskiej oraz ktobonojo – języka syryjskiego, ma chóry, grupy seminaryjne, zajęcia gimna-styczne dla seniorów102. Działające przy kościołach stowarzyszenia zajmują się m.in. tłumaczeniem liturgii oraz ksiąg kościelnych z ję-zyka syryjskiego na szwedzki, uczeniem nowo przybyłych jęję-zyka szwedzkiego, szeroko pojętą dobroczynnością. W niektórych pa-rafiach asyryjscy/aramejscy nauczyciele przychodzą do kościołów, by jako wolontariusze pomagać dzieciom odrabiać lekcje zadane w szwedzkich szkołach103.

Wyjątkową instytucją jest Seminarium Teologiczne św. Ignace-go. Jego celem jest praca na rzecz ekumenicznej jedności między Kościołami orientalnymi a prawosławnymi104. Seminarium zostało założone w 2010 roku. Działa jako część wyższej szkoły w Botkyrka we współpracy ze Stowarzyszeniem Naukowym ds. Prawosławnej Edukacji i Kultury, które pozostaje w ścisłym dialogu z Kościołami prawosławnymi w Szwecji. Seminarium edukuje przyszłych księ-ży oraz nauczycieli religii w dziedzinie wschodniej (bizantyńskiej/ słowiańskiej) oraz orientalnej (koptyjskiej oraz syryjskiej) teologii i tradycji105. Wspomniane już wcześniej szkoły Edessa i Elaf, oprócz realizowania państwowego programu nauczania, oferują lekcje nowoaramejskiego dla aramejskiech i asyryjskich dzieci.

Potrzeba Działania (ADFA) organizuje manifestacje poparcia dla chrześcijan na Bliskim Wschodzie, wydaje materiały (arty-kuły, raporty, filmy) poświęcone ich trudnej sytuacji oraz lobbu-je za utworzeniem autonomicznego regionu asyryjskiego w pół-nocnym Iraku106. Asyryjczycy bez Granic (AWB) realizują wiele projektów, m.in. kopanie studni, przeciąganie linii elektrycznych, dostarczanie pożywienia i leków do chrześcijan na Bliskim Wscho-dzie; szczególną opieką otaczają dzieci, dla których kupują

artyku-102 Wywiad z członkiem rady parafialnej katedry św. Jakuba z Nisibis, Södertäl-je, 9 marca 2014.

103 Wywiad z aramejskim księdzem, Hallunda, 5 marca 2014.

104 Wywiad z koordynatorem ds. Kościołów ortodoksyjnych z ramienia Szwedz-kiej Rady ChrześcijańsSzwedz-kiej, Sztokholm, 25 listopada 2014.

105 Wywiad z dyrektorem szkoły w Botkyrka oraz Seminarium Teologicznego św. Ignacego, Botkyrka, 24 marca 2014.

158 Współczesna diaspora asyryjsko-aramejska w Szwecji

ły szkolne, i młodzież – najlepsi mogą liczyć na stypendia nauko-we107. Asyryjskie/aramejskie stacje telewizyjne nadające ze Szwecji są odbierane w ponad 80 krajach świata przez 24 godziny na dobę (choć ten sam materiał potrafi być powtarzany kilka razy jednego dnia)108. Najlepsze asyryjskie i aramejskie drużyny piłkarskie gra-ły kiedyś w Allsvenskan (najwyższej szwedzkiej lidze), ale obecnie spadły do Superettan (odpowiednik drugiej ligi). Ciągle jednak wie-le osób przychodzi oglądać ich mecze109.

Asyryjczycy/Aramejczycy z Iraku są bardziej aktywni w swoich kościołach niż w stowarzyszeniach. Na przykład iraccy parafianie syryjsko-ortodoksyjnego kościoła pw. św. Tomasza są bardzo dum-ni ze swojego chóru, który wygrał dum-niejeden diecezjalny konkurs. W budynku należącym do parafii znajduje się kilka sal lekcyjnych używanych przez szkołę niedzielną. Zajęcia biblijne odbywają się po arabsku110. Arabski jest również głównym językiem Chaldejczy-ków, którzy jako katolicy stanowią podgrupę w ramach większej

107 Wywiad z przewodniczącą AWB, Södertälje, 6 marca 2014.

108 Wywiad z dwoma pracownikami Suryoyo Sat, Södertälje, 28 listopada 2014.

109 Wywiad z byłą przewodniczącą Federacji Asyryjskiej w Södertälje i wierną kibicką Assyriskiej FF, Södertälje, 28 marca 2014.

110 Wywiad z członkiem rady parafialnej kościoła pw. św. Tomasza, Södertälje, 7 marca 2014.

160 Współczesna diaspora asyryjsko-aramejska w Szwecji grupy – wiele aktywności realizują pod patronatem Kościoła rzym-skokatolickiego w Szwecji. Jednak odrębny charakter ich liturgii oraz prawa kościelnego powoduje, że wolą mieć własne kościoły niż dzielić je z innymi katolikami. Współpraca między świeckimi organizacjami chaldejskimi a Chaldejskim Kościołem Katolickim w Szwecji jest dość ograniczona, choć są aktywiści, których moż-na spotkać zarówno tu, jak i tu111. Wielu młodych Chaldejczyków uczęszcza za to na lekcje religii, bierze udział w spotkaniach chó-rów, przyjęciach, piknikach oraz obozach letnich112.

3.7. Podsumowanie

Gdy w 1967 roku władze szwedzkie zgodziły się przyjąć pierw-szą grupkę asyryjskich/aramejskich uchodźców z Bliskiego Wscho- du, nie spodziewały się, że w ciągu półwiecza rozrośnie się ona do ponad 100-tysięcznej wspólnoty. Prześladowani w ojczyznach lub po prostu tęskniący za lepszym życiem, przybywający do Szwe- cji w kilku falach Asyryjczycy/Aramejczycy w zdecydowanej większości postrzegali migrację jako podróż w jedną stronę113, co przekładało się na ich determinację, by odnaleźć się w no-wej rzeczywistości, sprowadzić całe rodziny i osiągnąć material-ny sukces. Jednocześnie nie chcieli poddać się całkowicie asymi-lacji. Kluczowa w tej kwestii okazała się enklawa, którą stworzyli w Södertälje – fenomen w skali Szwecji.

Stefan Andersson pisał w 1983 roku: „Od starożytności Asy-ryjczycy uważali się za wspólnotę wewnątrz wspólnoty. Takie podejście kolidowało z wymogami nowoczesnego społeczeństwa przemysłowego”114. Szwedzcy urzędnicy wyobrażali sobie, że da-ją przybyszom dar równości, uwalniada-ją od opresyjnych struktur przeszłości. Tymczasem wielusetletni system milletów sprawił, że Asyryjczycy/Aramejczycy przyzwyczaili się do społecznej i fizycz-nej izolacji. Ich podejście bazowało na wycofaniu, zamknięciu115. Kościoły, instytucje i organizacje, które powoływali począwszy

111 Wywiad z chaldejskim księdzem, Södertälje, 28 maja 2014.

112 Wywiad z Chaldejczykiem, byłym przewodniczącym Katolickiej Młodzieży w Szwecji, Södertälje, 19 listopada 2014.

113 Por. Ch.J. Spurlock, op. cit., s. 69.

114 S. Andersson, op. cit., s. 67.

od lat 70. XX wieku miały – i mają – służyć przetrwaniu ich jako odrębnej grupy etnicznej. Mimo wyraźnej sprzeczności między dą-żeniami Szwedów (do bezklasowego społeczeństwa) oraz Asyryj-czyków/Aramejczyków (do trzymania się w obrębie mniejszości), większość interakcji między gospodarzami a przybyszami miała charakter pokojowej koegzystencji, do kolizji dochodziło spora-dycznie (vide działalność raggare).

„Dziś jesteśmy jedną z mniejszości, które osiągnęły największy sukces w łączeniu własnych tradycji oraz tradycji naszej nowej oj-czyzny. W ciągu kilku dekad odbyliśmy drogę od wypiekaczy piz-zy do przedsiębiorców i ludzi z wyżspiz-zym wykształceniem” – pi-sała Rakel Chukri116, podkreślając, że Asyryjczycy/Aramejczycy to już mainstream w szwedzkim społeczeństwie. Pozostając wierni swoim tradycjom z Bliskiego Wschodu, przystosowali się do ży-cia w Szwecji, nie wyobrażają sobie żyży-cia poza nią. Większość wy-raża wdzięczność za zapewnienie bezpiecznej przystani, miejsca, gdzie język aramejski może się rozwijać, a ich Kościoły i organi-zacje kwitnąć. Sukces wspólnoty opiera się na strategii zarówno integracji, jak i etnicznego zamknięcia. Asyryjczycy/Aramejczycy wymieszali się ze społeczeństwem większościowym i ukształtowa-li swoje organizacje tak, by działały według szwedzkiego modelu117, choć niekoniecznie idealnie według szwedzkich wytycznych118.

116 R. Chukri, op. cit.

117 A. Rabo, op. cit., s. 192.

Diaspora asyryjsko-aramejska w Szwecji: