Model firmy innowacyjnej

Standardem rozwoju współczesnych przedsiębiorstw jest model innowacyj-ny. Firma innowacyjna powstaje i funkcjonuje w przestrzeni społeczno-gospo-darczej o wysokiej świadomości innowacyjnej. Dochodzi w niej do wzajemnych Rys.1.4.2 Powstawanie organizacji innowacyjnej

Źródło: opracowanie własne

interakcji przyswajania, myślenia, komunikacji, nauczania, rozwiązywania war-tości, zachowań, których łącznikiem jest wiedza (rys. 1.4.2).

Zakładamy, że model firmy innowacyjnej, jako uproszczony obraz rzeczywi-stości konstytuuje trzy elementy (por. rys. nr 1.4.1):

• wiedzy,

• umiejętności,

• kompetencji społecznych.

Wymienione trzy elementy modelu wymagają szerszego objaśnienia w zakresie:

• istoty firmy innowacyjnej oraz elementów ją konstytuujących,

• cech wyjaśniających jej istotę,

• kadry zarządzającej z podkreśleniem roli liderów wiedzy i liderów innowacji,

• realizatorów procesów innowacyjnych, uczestniczących w realizacji projek-tów innowacyjnych.

Zaznaczyć należy, że firma innowacyjna jest uczestnikiem rynku, miejscem kompletowania kapitału intelektualnego, motorem kreowania nowych standar-dów postępowania zarówno w jej wnętrzu, jak i w relacjach z innymi uczestnika-mi rynku, jest także uczestnika-miejscem kształtowania świadomości innowacyjności oraz rozpowszechniania jej.

Firma innowacyjna, to niewątpliwie organizacja inteligentna, stale ucząca się, która dzięki wyposażeniu w wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne stale generująca, gwarantująca i realizująca innowacje, znajduje uznanie u odbiorców ze względu na wysoki poziom nowoczesności i konkurencyjności⁶⁴. Zadaniem firmy innowacyjnej jest tworzenie takich warunków w jej wnętrzu, które sprzy-jają zwielokrotnieniu szans na skuteczne rozwiązywanie trudnych problemów w niepewnym otoczeniu⁶⁵.

Elementami firmy innowacyjnej wg J. Tidda i J. Bessanta ⁶⁶ są:

• wspólna wizja, przywództwo, wola bycia innowacyjnym, jasno artykułujące cele bieżące i perspektywiczne,

64 A. Sosnowska, 151-152.

65 J. Tidd i J.Bessant, 2011 s. 114.

66 Jw. s.151.

• właściwa struktura organizacyjna, umożliwiająca kreatywność pracowni-ków, naukę i interakcje pomiędzy elementami wnętrza firmy i jej otoczenia,

• ważne osoby, które ułatwiają pobudzają i motywują wdrożenia innowacji m.in. promotorzy, gate-keeperzy, menedżerowie innowacji,

• efektywne działania zespołowe polegające na właściwym gospodarowaniu zespołami projektowymi,

• duży stopień zaangażowania w innowacje, w działania racjonalizatorskie o charakterze ciągłym,

• klimat kreatywności polegający na pozytywnym podejściu do pomysłów, wsparty odpowiednimi systemami motywowania,

• skupienie uwagi na otoczeniu, głównie na klientach oraz dbanie o rozległe kontakty i współpracę z nimi.

Przypomnijmy, że rys. nr 1.4.1 przedstawia model firmy w postaci trójkąta, opierającego się na trzech wierzchołkach, tj. wiedzy, umiejętności i kompeten-cjach społecznych. Tworzą one potencjał innowacyjny i umożliwiają realizację procesów innowacyjnych. Ich funkcjonowanie zaprojektowane jest w strate-giach rozwoju firm innowacyjnych. Określają innowacyjność budowaną z wielu elementów otoczenia wewnętrznego wspieranego przez otoczenie zewnętrzne.

Firma innowacyjna działa i rozwija się w otoczeniu dzięki istnieniu określonej społecznej świadomości innowacyjności.

Przedstawiany model firmy innowacyjnej uznajemy za uniwersalny zarówno dla organizacji biznesowej, jak i non-profit, organizacji komercyjnych i publicz-nych. Powstaje pytanie, czy da się wyróżnić cechy firmy innowacyjnej, które spra-wiają, że innowacyjność jest motorem jej rozwoju. Nie istnieje jeden, lecz wiele wzorców innowacyjności przedsiębiorstw, które nazwano stylem innowacyjno-ści, np.: innowacyjność przez wyzwanie, wrażliwość, kreatywność, synergię⁶⁷. Cechy firmy innowacyjnej

Na podstawie trzech podstawowych elementów modelu firmy innowacyj-nej (por. rys. nr 1) należałoby je szerzej objaśnić ze względu na przydatność dla celów analitycznych w szczególności identyfikacji luk w strukturze elementów tworzących zarówno potencjał tych firm, jak i sposobów realizacji procesów in-nowacyjnych. Cechy głównych elementów modelu firmy innowacyjnej można sformułować następująco:

67 A. Góralczyk, Odcienie innowacyjności, CEO, „Magazyn Top Menedżerów”, 06. 05. 2003.

A – w odniesieniu do wiedzy

1. firma prowadzi we własnym zakresie proces B + R, lub ściśle współpracuje z instytucjami sfery nauki,

2. kadra kierownicza firmy dysponuje nowoczesną wiedzą w zakresie zarządza-nia nowoczesnym biznesem,

3. w firmie tworzona jest baza wiedzy, przechowywana i wykorzystywana, 4. firma wydaje pisma (artykuły) branżowe,

5. pracownicy uczestniczą w specjalistycznych szkoleniach,

6. firma zatrudnia pracowników z wyższym specjalistycznym a także ogólnym wykształceniem,

B – w odniesieniu do umiejętności

1. pracownicy firmy posiadają umiejętności przekształcenia wiedzy w działal-ność innowacyjną,

2. posiadają stałą łączność z klientami, traktowanymi też, jako źródło pomy-słów innowacyjnych,

3. posiadają zespoły twórcze, prowadzące projekty innowacyjne,

4. posiadają umiejętność tworzenia współpracy z jednostkami otoczenia w tym jednostkami sfery nauk,

5. posiadają umiejętność prowadzenia nowoczesnej działalności marketingowej, 6. wdrażają innowacje,

7. wykazują aktywność w odniesieniu do tworzenia potencjału dla działalności innowacyjnej, do organizacji procesów innowacyjnych, do tworzenia warto-ści innowacji,

8. stale wdrażają innowacje na rynkach krajowych i międzynarodowych, 9. komercjalizują innowacje,

10. uczestniczą w sieciach innowacyjnych, C – w odniesieniu do kompetencji społecznych

1. wyróżniają się elastycznością struktur organizacyjnych, posiadają na ogół płaskie struktury organizacyjne,

2. obowiązują w nich zasady pracy zespołowej,

3. pracownicy posiadają kontakty z klientami, władzami lokalnymi, 4. tworzą klimat innowacyjny,

5. kadrę kierowniczą charakteryzuje myślenie strategiczne, (sporządzają foresi-ght wiedzy i umiejętności, opracowują ogólne cele strategiczne),

6. opracowują strategie rozwoju działalności innowacyjnej, 7. tworzą kulturę organizacji wspierającą innowacyjność,

8. cechuje je aktywna działalność zarówno liderów innowacyjnych i wszystkich pracowników,

9. cała kadra posiada wysoką świadomość innowacyjną.

Kadry zarządzające firmą innowacyjną

Firma innowacyjna zarządzana jest przez menedżerów o cechach przywód-czych. Kadra kierownicza, aby odnieść sukces w budowie firmy innowacyjnej musi ściśle współpracować ze wszystkimi uczestnikami procesów innowacyj-nych, dbać o stworzenie zaangażowanego i zmotywowanego zespołu. Powinna więc dysponować zdolnościami przywódczymi, umiejętnościami kształtowania kultury i klimatu innowacyjności, znalezienia sposobu na wyzwolenie energii in-nowacyjnej, aby pracownicy mogli się realizować m.in. poprzez akceptowanie ich własnych pomysłów innowacyjnych. Realizatorzy, uczestnicy procesów inno-wacyjnych muszą być przekonani, że to co robią ma sens.

Wychodzimy z założenia, że kadra kierownicza firmy innowacyjnej spełnia podstawową, niepodważalną rolę w podejmowaniu decyzji odnoszących się do działalności innowacyjnej w tym do pobudzania pracowników w tym zakresie, stąd zaliczamy ją jako ważny element modelu firmy innowacyjnej a także kom-petencji społecznych. Kadra kierownicza, szczególnie kierownictwo naczelne podejmując decyzje w kwestiach kierunków strategicznego rozwoju innowa-cyjności w firmie musi je widzieć, zauważać w szerszym kontekście otoczenia oraz zastanawiać się, które z nich należy wziąć pod uwagę z punktu widzenia ko-nieczności i możliwości ich rozwiązania. Musi jednak być wyposażona w wiedzę i umiejętności. Aby móc sprostać rozwiązaniu ważnych dla rozwoju innowacyj-ności firmy problemów, również zespół decydentów musi posiadać kompeten-cje, by odpowiedzieć na następujące pytania:

• co? – (what) – co wdrażać, jaki problem rozwiąże dane wdrożenie,

• dlaczego? – (why) – jakie korzyści przyniesie dane wdrożenie, zarówno dla firmy, pracowników, regionu,

• kto? – (who) – w firmie jest posiadaczem wiedzy i umiejętności, kto posiada

zdolności marketingowe,

• gdzie? – (where) – gdzie wdrażać, jakie obszary obejmie wdrożenie i gdzie komercjalizować,

• kiedy? – (when) – wdrażać, ważne jest poszukiwanie właściwego terminu,

• jak? – (how) – jaki algorytm zastosować do rozwiązania ważnych problemów z zakresu innowacyjności,

• za ile? – (how much) – analiza kosztów.

Szczególne zadania dla rozwoju innowacyjności ma ta część kadry firmy, do których zaliczyć należy liderów innowacyjnych, menedżerów transformacyj-nych, liderów wiedzy. Zadaniem tej kadry jest także tworzenie i kształtowanie kultury innowacyjnej oraz klimatu innowacyjnego. Kadra ta powinna wyróżniać się cechami przywództwa.

Kadra zarządzająca firmą innowacyjną, jako element jej modelu stwarza duże szanse na dynamiczny rozwój i permanentną aktywność innowacyjną. (Problem ten jednak wymaga weryfikacji w procesie badań empirycznych).