Próba empirycznej weryfikacji typów przedsiębiorstw

Empiryczną weryfikację typów przedsiębiorstw z punktu widzenia ich doj-rzałości innowacyjnej i wyłonienia firm innowacyjnych można przeprowadzić w oparciu o przeprowadzane rozważania związane z modelem firmy innowacyjnej.

Weryfikacja taka napotyka jednak na poważne trudności z powodu po pierw-sze zbyt dużej pojemności interpretacyjnej cech firmy innowacyjnej i niebezpie-czeństwa różnego ich rozumienia przez pracowników, w tym kadry kierowniczej badanych firm, a po drugie, co jest konsekwencją powodu pierwszego, tj. trud-ności w ustaleniu konkretnego miernika, który byłby przydatny do ilościowego wyrażenia interesującej cechy.

Jedną z możliwości przeprowadzenia badania poziomu innowacyjności firm jest ocena punktowa. Przykładem, który należy traktować jako propozycję ba-dawczą, jest tablica, w której wymienione są cechy firmy innowacyjnej, zgodnie z przedstawionym modelem firmy innowacyjnej. Cechy te zgrupowane są we-dług wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. Każdy z wymienionych wymiarów zawiera po sześć bardziej szczegółowych cech. Wypełniający tę ta-blicę (badacz, ekspert, kadra kierownicza) dokonuje oceny konkretnej cechy dla aktualnej działalności firmy w skali 1-5. Maksymalna liczba uzyskanych punktów przez firmę wynosi w niniejszej propozycji 90, minimalna 15 lub mniej.

Tabela. Wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne firmy

Cecha firmy Ocena znaczenia działalności firmy

1 2 3 4 5

I Wiedza

1. współpracuje/korzysta z wyników B+R          

2. tworzy/wykorzystuje bazy wiedzy          

3. zatrudnia pracowników z wyższym wykształceniem

specjalistycznie wykwalifikowanych          

4. publikuje w pismach branżowych          

5. prowadzi szkolenia, celem powiększenia wiedzy

pra-cownika          

6. stosuje nowoczesną wiedzę w zakresie zarządzania          

II. Umiejętności

1. przekształcanie wiedzy w innowacje          

2. tworzenie potencjału innowacyjnego          

3. prowadzenie działalności marketingowej procesów

innowacyjnych          

4. prowadzenie projektów innowacyjnych          

5. tworzenie relacji z jednostkami otoczenia          

6. wdrażanie innowacji          

III Kompetencje społeczne

1. tworzenie ścisłych relacji z klientami          

2. stosowanie elastycznych form organizacji          

3. tworzenie kultury proinnowacyjnej          

4. tworzenie się wspólnot biznesowych (m.in. Sieci

inno-wacji)          

5. współpraca z jednostkami zagranicznymi          

6. aktywna działalność liderów innowacji          

7. aktywność innowacyjna pracowników          

UWAGA: ocen znaczenia wymienionych cech w firmie dokonujemy w skali 1-5 (stawiamy X w od-powiednich kolumnach - jeżeli cecha występuje w formie śladowej stawiamy X w kolumnie 1, jeżeli w maksymalnie wysokim stopniu stawiamy X w kolumnie 5)

Charakterystyka działalności firmy według stanu na początek roku

Charakterystyka działalności firmy

Na podstawie zgromadzonych punktów można dokonać klasyfikacji firmy na 5 wcześniej wymienionych typów firm. I tak:

• typ 1 – do 16 punktów ( brak świadomości potrzeby innowacyjności),

• typ 2 – od 17 do 33 punktów ( widzą zmiany w otoczeniu ale nie mają wła-snych pomysłów),

• typ 3 – od 34 do 53 punktów ( podejmowane są próby tworzenia strategii rozwoju innowacji),

• typ 4 – od 54 do 72 punktów ( następuje definiowanie potrzeb ale długa droga do ich realizacji),

• typ 5 – od 73 do 90 punktów ( zdolne do wprowadzania koniecznych zmian, tworzenia i realizacji strategii innowacyjnych).

Można, więc przyjąć, że firmy znajdujące się w przedziale 54-90 punktów są innowacyjne, z tego w przedziale 73-90 punktów są firmami w pełni innowacyj-nymi. Ponieważ poziom innowacyjności firmy (oprócz wymienionych w tablicy 18 cech) może być zróżnicowany według rodzaju prowadzonej działalności, licz-by lat obecności na rynku, toteż dodatkowej klasyfikacji firmy, szczególnie typu 4 i 5-go można dokonać wg tych kryteriów.

Pytanie: czy można, – jeśli tak – to jak określić stopień innowacyjności firmy?

– pozostaje otwartym. Listy rankingowe, o których wspominaliśmy w punkcie 1-szym tego rozdziału sporządzane są według ilościowych mierników, które według nas nie oddają istoty firmy innowacyjnej. W dużym uproszczeniu, jako ilościowy miernik można uznać, np.: taki miernik firmy innowacyjnej jak udział wydatków na działalność innowacyjną w stosunku do wartości sprzedanych produktów (usług), czy też wartości eksportu produktów do ogólnej wartości sprzedaży można uznać za właściwy. Ale czy przy pomocy tych wskaźników określić można poziom innowacyjności firm? Częściowo tak.

Identyfikacja firm innowacyjnych jest niewątpliwie ważnym problemem za-równo badawczym, jak i ważnym dla praktyki gospodarczej, w szczególności w czasach szybkich zmian cywilizacyjnych, tym bardziej, że bardzo mało wiemy

o pozytywnej stronie innowacyjności polskich przedsiębiorstw², a nasza wiedza w tym zakresie powiększa się w małym stopniu. Próby klasyfikacji firm według stopnia dojrzałości innowacyjnej zostały przeprowadzone przez KPMG i opubli-kowane w czerwcu 2014 roku. Badane firmy (487 średnich i dużych firm) zostały sklasyfikowane według pięciu stopni dojrzałości na 5 grup:

• firmy nieinnowacyjne

• firmy mało innowacyjne

• początkujący innowatorzy

• doświadczeni innowatorzy

• liderzy innowacyjności.

Wyniki badań wg opinii firm znacznie różnią się od ocen w tym zakresie według KPMG. Według opinii firm liderów innowacji było 14% a wg KPMG 7%.

Doświadczeni innowatorzy wg opinii firm stanowią 35% a według opinii KPMG 10%. W prezentowanym materiale nie były wyjaśnione mierniki brane pod uwa-gę przy ocenie stopnia dojrzałości innowacyjnej³.

Natomiast celem rozdziału było między innymi zachęcenie do merytorycznej dyskusji w tym zakresie.

Podsumowanie

Zarys rozważań związanych z modelem firmy innowacyjnej można streścić następująco:

• firma innowacyjna opiera swoją działalność na trzech głównych filarach:

wiedzy, umiejętnościach, kompetencjach społecznych;

• wymienione trzy elementy pobierane są z otoczenia, równocześnie powsta-ją w firmie;

• warunkiem przyjmowania wiedzy z zewnątrz jest otwartość firmy;

• od potencjału wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych uzależniona jest tzw. Pojemność innowacji, tzn. możliwość uruchamiania procesów inno-wacyjnych poprzedzana opracowaniem mapy drogowej innowacji. Procesy innowacyjne wynikające z mapy drogowej realizowane są poprzez akcje klu-czowe, których liczba uzależniona jest od złożoności tychże procesów.

2 A. Góralczyk, Odcienie innowacyjności, CEO „Magazyn Top Menedżerów”, 06.05.2003.

3 Dojrzałość innowacyjna przedsiębiorstw w Polsce, KPMG, 2014, str. 41.

Rys.1.4.4. Schemat funkcjonowania firmy innowacyjnej

Źródło: opracowanie własne

• firmy głównie te istniejące, aby dojść do pełnej dojrzałości innowacyjnej, musza przejść przez wiele etapów „dojrzewania” (na naszym rys. nr 3 za-znaczyliśmy 5 etapów) przejście z każdego do następnego etapu wiąże się z wieloma trudnościami organizacyjnymi, finansowymi, a także tymi w sferze intelektualnej. Wymagają też współpracy partnerskiej często prywatno-pu-blicznej, co łączy się z problemem finansowania procesów innowacyjnych.

Wymienione problemy zaprezentowano na rysunku 1.4.4.

2.1. Pozyskiwanie i dobór pracowników dla