Zakres i forma pozyskiwania danych ze źródeł wtórnych

Jak wskazano na początku niniejszego rozdziału wyniki dotychczas prowadzonych w Polsce badań, które opublikowano w literaturze przedmiotu, nie były wystarczającą podstawą do realizacji celów postawionych w ramach niniejszej rozprawy doktorskiej. W związku z powyższym podjęto decyzję o pozyskaniu danych finansowych dotyczących wydatków badanych miast na promocję.

Ograniczenia w wykorzystaniu danych dotyczących rozdziału

75075 budżetu miasta Trudność identyfikacji rzeczywistych wydatków na promocję Trudność odzwierciedlenia rzeczywistej skali aktywności promocyjnej Klasyfikacja wydatków promocyjnych Struktura organizacyjna służb promocyjnych Kooperacja z podmiotami zewnętrznymi

Zbieranie danych o wydatkach samorządów miast na promocję, klasyfikowanych w rozdziale 75075 Działu 750 – Administracja publiczna, wymagało analizy sprawozdań z wykonania budżetu z każdego spośród badanych miast z osobna. W ramach oferowanego przez GUS Banku Danych Lokalnych (www.stat.gov.pl/bdl) w wolnym dostępie są oferowane jedynie dane dotyczące wydatków w ramach całych działów budżetowych, tj. w tym przypadku Działu 750 – Administracja publiczna. Na etapie zbierania danych ze źródeł wtórnych zwrócono uwagę także na wydatki w innych niż 75075 rozdziałach budżetowych, które mogłyby być utożsamiane z aktywnością promocyjną miast. Wstępnie założono, że do kategorii tej można zaliczyć:

• rozdział 75058 – działalność informacyjna i kulturalna prowadzona za granicą (będący jedną z części składowych Działu 750),

• rozdział 63001 - Ośrodki Informacji Turystycznej (część Działu 630 Turystyka),

• rozdział 63003 - Zadania w zakresie upowszechniania turystyki (część Działu 630 Turystyka),

• rozdział 63095 - Pozostała działalność (część Działu 630 Turystyka).

Podkreślić należy, że pozyskanie danych ze wszystkich wymienionych rozdziałów budżetowych wymagało analizy sprawozdań z wykonania budżetu wszystkich badanych miast, gdyż nie były one dostępne poprzez Bank Danych Lokalnych.

Wstępna analiza danych zebranych ze źródeł wtórnych wykazała, że ich przydatność dla badania aktywności promocyjnej miast jest bardzo ograniczona. Źródła ograniczonej przydatności danych dotyczących wydatków sklasyfikowanych w rozdziale 75075 zostały wskazane wcześniej. Ograniczenia dotyczą również danych klasyfikowanych w pozostałych wyżej wymienionych rozdziałach budżetowych.

W przyjętym do analizy 2011 roku jedynie trzy spośród 59 miast (Kraków, Opole, Włocławek) poniosły jakiekolwiek wydatki zapisane w rozdziale 75058 co pozwala uznać działalność finansowaną w ramach tego rozdziału za wyjątek. Dodatkowo trudno wskazać w jakim stopniu sklasyfikowana tamże działalność informacyjna i kulturalna jest ukierunkowana na kształtowanie decyzji docelowych adresatów promocji miasta, gwarantujących dopływ czynników rozwoju.

Wstępna analiza danych dotyczących miejskich wydatków z wymienionych wyżej rozdziałów składających się na Dział 630 Turystyka wykazała, że analizowane miasta różnią się pod względem kryteriów klasyfikowania wydatków do tych rozdziałów budżetowych. Przykładowo w Przemyślu wszystkie wydatki zrealizowane w 2011 roku w Dziale 630 Turystyka sklasyfikowano jako rozdział 63003 „Zadania w zakresie upowszechniania turystyki”. Zwraca uwagę, że nawet te wydatki, które zostały określone w „objaśnieniu do dochodów i wydatków” jako informacja turystyczna (prowadzona w kilku punktach miasta) nie zostały sklasyfikowane jako rozdział 63001 „Ośrodki informacji turystycznej”. Jednocześnie do rozdziału 63003 zaliczono wówczas np. wydatki związane

z organizacją Mistrzostw Polski szaradzistów oraz zawodów rowerowych dla dzieci, co trudno uznać za aktywność promocyjną zgodną z przyjętą definicją. Do rozdziału 63003 władze zaliczyły wówczas również „objazdy studyjne dziennikarzy organizowane przy współpracy z Podkarpacką Regionalną Organizacją Turystyczną (objazd studyjny dziennikarzy i touroperatorów węgierskich, ukraińskich i niemieckich)”, co z pewnością jest promocją turystyczną i mogłoby być również sklasyfikowane jako rozdział 75075 Promocja jednostek samorządu terytorialnego.

Doprecyzowując, „Rozdział 63003 - zadania w zakresie upowszechniania turystyki” może obejmować zarówno upowszechnianie turystyki przyjazdowej do miasta, jak i upowszechnianie turystyki wśród mieszkańców miasta. Przykładowo w budżecie miasta Wałbrzycha (za 2011 rok) sklasyfikowano w rozdziale 63003 m.in. dotacje na realizację rajdów, cyklicznych wycieczek pieszych i autokarowych odbywających się poza miastem, a także sfinansowano konkurs na szkolny klub turystyczno-krajoznawczy. Analogicznie w Tarnowie w tym samym roku do rozdziału 63003 zaliczono wydatki na imprezy turystyczne dla mieszkańców, a w Rudzie Śląskiej (również w 2011 roku) wydatki na współorganizację imprez sportowo-rekreacyjnych w szkołach i młodzieżowych domach kultury. W Elblągu natomiast (w tym samym roku) w ramach rozdziału 63003 sfinansowano m.in. wypoczynek dzieci i młodzieży w okresie ferii letnich i zimowych. Wydatki te bezsprzecznie służą upowszechnianiu turystyki jednakże trudno sklasyfikować je jako aktywność promocyjną miasta realizowaną z myślą o zapewnieniu dopływu czynników rozwoju dla miasta.

Wydatki klasyfikowane w Rozdziale 63095 (Pozostała działalność) cechują się, zgodnie z nazwą, znaczną różnorodnością. Wiele miast wykazuje w tym rozdziale wydatki na składki członkowskie w Regionalnych Organizacjach Turystycznych. Jednakże część z księgowanych tamże wydatków (np. aktualizacja studium wykonalności tras rowerowych w mieście Ruda Śląska w 2011 roku czy dotacje na zadania związane z upowszechnianiem rekreacji w Opolu w 2011 roku) trudno uznać za aktywność promocyjną miasta zgodną z przyjętą definicją.

Rekapitulując, wyjaśnienia do sprawozdań z wykonania budżetów badanych miast cechują się różnym stopień szczegółowości, co w niektórych przypadkach oznacza brak wykazywania wydatków składających się na analizowane rozdziały budżetowe. Równocześnie miasta stosują różne kryteria klasyfikowania wydatków do wskazanych rozdziałów, co powoduje, że wydatki w tych rozdziałach nie są w pełni porównywalne pomiędzy miastami. Jednocześnie użyteczność danych dotyczących wskazanych wyżej wydatków budżetowych może podlegać ograniczeniom analogicznym jak wydatki klasyfikowane w rozdziale 75075 (rysunek 6). Przeprowadzona analiza i ocena użyteczności dostępnych źródeł wtórnych, w postaci sprawozdań budżetowych miast, wyników kontroli działalności promocyjnej miast prowadzonych przez NIK, a także literatury przedmiotu wykazała, że źródła te nie są wystarczającą podstawą do realizacji postawionych celów badawczych. W efekcie podjęto decyzję o konieczności pozyskania danych ze źródeł pierwotnych. Zdecydowano się na

pierwotny sondaż pośredni w formie ankiety. Wybraną metodą pomiaru była ankieta pocztowa z wykorzystaniem poczty elektronicznej. Wybór pośredniego rodzaju pomiaru wynikał głównie z planowanego charakteru oraz poziomu szczegółowości pytań (np. pytania dotyczące wydatków, potrzeba ujęcia w odpowiedziach takich podmiotów jak miejskie jednostki organizacyjne), które uniemożliwiały pozyskanie potrzebnych informacji w trakcie wywiadu osobistego. Kolejnymi czynnikami wpływającymi na tę decyzję było rozproszenie geograficzne badanej populacji oraz związane z nim ograniczenia kosztowe.