Zwracam uwagę na fundamentalne w pedagogice społecznej pojęcie sił spo- spo-łecznych, wywodzące się od pojęcia sił ludzkich, wypromowanego przez

Hele-nę Radlińską (1961, s. 24–33). Istotne wydaje się też inne ujęcie, zaproponowane przez Floriana Znanieckiego (za: Kromolicka, 2007), który wyróżniał pojęcie „siły

19 Tytułem uzupełnienia przypominam też, iż zdaniem Tadeusza Pilcha (1995b), pedagogika spo-łeczna musi przyjmować szeroki, rozwojowy i optymistyczny sens pracy środowiskowej, widzieć w niej kreowanie świata bez zła i zagrożeń. Taki też optymistyczny „duch” przenika współczesną ideę ochro-ny dzieci przed krzywdzeniem poprzez kreowanie wysokiej jakości społeczności lokalnej, posiadają-cej walory wspierające rodzinę i chroniące dziecko przed krzywdzeniem.

20 Jerzy Szmagalski przytacza też amerykańską odmianę socjalnej metody środowiskowej w trzech jej podejściach: planowania społeczności (community planning), aktywizacji i rozwoju społeczności lokalnej (community development) i akcji społecznej (community action).

21 Fazy rozwiązywania problemu rozwijają się w tej koncepcji od zauważenia problemu, przez okre-ślenie i opisanie problemu, po rozważenie potencjalnych możliwości rozwiązania problemu, ocenę po-tencjalnych skutków projektowanych rozwiązań, aby ostatecznie ustalić wersję do zastosowania (za:

Kotlarska-Michalska, 2001). Podobnie w pracy socjalnej rozwiązywanie problemu przebiega drogą od jego analizy, po rozpatrzenie rozwiązań, wybranie najlepszych sposobów rozwiązania problemów i zaspokojenia potrzeb, aż po ocenę wprowadzonych zmian (DuBois, Miley, 1996, s. 183).

22 Szczerze przyznaję, iż świadomie nie rozwijam tu ważnego obszaru refleksji nad dyskutowanym w literaturze związkiem pomiędzy pedagogiką społeczną a pracą socjalną. Na przykład bardzo intere-sująco komentowała te związki w swym wystąpieniu pt. Pedagogika społeczna a praca socjalna Profe-sor Barbara Smolińska-Theiss na XVII Zjeździe SSPS w Ciechocinku, który odbył się 9–10 paździer-nika 2007 r.

społeczne” na użytek określenia wychowawczego funkcjonowania społeczeństwa i społeczności lokalnej. Utrwalone w piśmiennictwie społeczno-pedagogicznym pojęcie sił społecznych²³ (np. Mazurkiewicz, 1979; Olubiński, 1984; Smolińska--Theiss, 1984; Butrymowicz, 1993; Szmagalski, 1994; Theiss, 1996 za: Marynowicz--Hetka, 2006a, s. 65; Radziewicz-Winnicki, 2004; Kromolicka, 2007) jest istotnym tłem przedstawianych w rozprawie konkluzji na temat tworzenia lokalnych syste-mów ochrony dzieci przed krzywdzeniem.

5. Odwołując się do wyżej przedstawionego rozumienia pojęcia sił społecznych, nawiązuję do takich teoretyczno-utylitarnych koncepcji (poza już wspomnianą kon-cepcją edukacji środowiskowej), jak koncepcja empowermentu²⁴ (zob. Szmagal-ski, 1994, 1996, 2006) czy koncepcja wsparcia społecznego²⁵ (zob. Kawula, 1996;

Winiarski,1999). W moich analizach ukażę koncepcję empowermentu zarówno w znaczeniu bezpośrednio dotyczącym jednostki lub małej grupy, jak i ogólniej-szym. W pierwszym ujęciu, koncepcja ma znaczenie w wymiarze metodyki pracy z rodzinami z problemem krzywdzenia dzieci; w rozprawie ukazane zostaną zasad-nicze reguły współczesnej interwencji, które oparte są o hasła partnerstwa w pracy z rodzicami oraz wzmacniania i rozwijania ich kompetencji rodzicielskich. W dru-gim ujęciu, perspektywie społeczności lokalnej, działania empowermentu wpływają na rozwijanie się sił integrowania się i podejmowania przez społeczność skutecz-nych działań w przezwyciężaniu problemów dziecka i rodziny (por. Szmagalski, 1996, s. 154; DuBois, Miley, 1996; s. 141–142). Empowerment społeczności lokal-nej w perspektywie problemu krzywdzenia dzieci oznacza również wyzwanie rzu-cone tradycyjnym skostniałym instytucjonalnym strukturom społecznym (Szma-galski, 1996, s. 172), takim z pewnością wyzwaniem jest nowoczesna koncepcja współdziałania międzysektorowego, stawiana w tej pracy jako paradygmat działa-nia lokalnego systemu ochrony dzieci przed krzywdzeniem. Przyglądając się jed-nak dokładniej prezentowanym w tej pracy analizom i koncepcji empowermentu, dostrzegając jej ideologiczne wymiary – jako filozofii poprawy sytuacji „grup upo-śledzonych” – można identyfikować występowanie jej założeń w ruchu emancypacji dzieci (jako nurcie ochrony dzieci przed krzywdzeniem) i ich wzmacnianiu w dzia-łaniach na rzecz poprawy własnej sytuacji, w tym właśnie ochrony przed krzyw-dzeniem. Co więcej – dostrzec można bezpośrednie przełożenie idei ochrony dzie-ci przed krzywdzeniem na ideę empowermentu, empowerment w istodzie-cie bowiem oznacza (w pracy socjalnej) orientację na wzmocnienie (empowerment orientation) poprzez tworzenie wzmacniających systemów społecznych (empowered social

23 Pojęcie „siły społeczne” odróżniane jest jednak od pojęcia „sił ludzkich” (zob. Marynowicz-Het-ka, 2006a, s. 65).

24 Koncepcja empowermentu rozpoczęta i rozwijana w amerykańskiej pracy socjalnej od lat 70. XX wieku, rozumiana prosto jako „dodawanie sił”, oznacza proces, przez który jednostki, a także grupy rozwijają świadomość swoich zdolności kontrolowania siebie i innych oraz umiejętnego i efektywne-go wykorzystania wpływu. Empowerment polega na wzmacnianiu słabych, niewydolnych czy krzyw-dzonych, na wdrożeniu się do samodzielnego zabiegania o swoje potrzeby.

25 Kwestia ta została wyjaśniona w kolejnym podrozdziale pt. Ochrona dziecka krzywdzonego w per-spektywie pedagogiki społecznej.

stems), poprzez wzmacniające struktury społeczne (empowered social structured) (DuBois, Miley, 1996, s. 142).

6. Koncepcyjnym podstawom teoretyczno-utylitarnym tej rozprawy, bliska jest też koncepcja samopomocy, wyrosła z ruchu pomocy i współpracy sąsiedzkiej.

Koncepcje samopomocy mogę dla moich potrzeb interpretować wielorako:

– jako działania nastawione na osiągnięcie zmiany społecznej o zasięgu lokalnym (w celu rozwiązania dokuczliwych lokalnych problemów społecznych i zaspokaja-nia potrzeb w sytuacji, gdy społeczności same tego nie potrafią lub niewystarcza-jące jest działanie formalnych struktur), podejmowane przez „oddolne” podmioty;

– jako działania dążące do radzenia sobie z problemami przez indywidualne pod-mioty, przede wszystkim poprzez wymianę doświadczeń i wsparcia psychospo-łecznego (por. Szmagalski, 1996, s. 154–155).

W pierwszym przypadku można widzieć społeczność lokalną jako obszar dzia-łań samopomocy w ograniczaniu problemów krzywdzenia dziecka w rodzinie, a więc dostrzegać ją w takich działaniach, jak tworzenie się organizacji i stowarzy-szeń oraz podejmowanie nieformalnych inicjatyw. W drugim natomiast przypad-ku, samopomoc przejawia się w różnych aspektach zalecanych działań metodycz-nych wobec rodzin krzywdzących dzieci lub rodzin ryzyka.

Ponadto zauważam, iż przeprowadzone w pracy analizy mogą być odniesione do kilku jeszcze innych ogólnych koncepcji socjologicznych czy socjopedagogicz-nych. Nade wszystko proponuję zwrócić uwagę na wyraźne odniesienia tej rozpra-wy do pojęcia i szerokiej problematyki norm społecznych²⁶ oraz wiążącej się z nią tematyki wartości (zob. np. Kojder, 1999). Kwestie norm społecznych oraz warto-ści przenikają moje rozważania wielowymiarowo i wielokrotnie. Począwszy od sa-mego ujęcia zjawiska krzywdzenia dziecka jako zachowań niezgodnych z normami społecznymi i prawnymi, poprzez normy i wzory zachowania wobec dzieci w cza-sie i kulturze, normy – standardy praw dzieci, po normy – jako podstawy dla dy-rektyw organizowania działań ograniczających zjawisko krzywdzenia dzieci i jego konsekwencje. Problem ochrony dzieci przed krzywdzeniem można rozpatrywać na tle różnych kierunków socjologicznych: mechanizmów regulacji życia społecz-nego Emila Durkheima, socjologii humanistycznej Floriana Znanieckiego i Wilia-ma ThoWilia-masa, funkcjonalizmu Talcotta Parsonsa, teorii konfliktu kultur Thorste-na SelliThorste-na i innych. Silny, niemal organiczny związek problematyki krzywdzenia dziecka i jego ochrony przed takimi działaniami z problematyką norm społecz-nych i wartości jest oczywisty.

Logiczną konsekwencją osadzenia problematyki krzywdzenia dzieci na tle kon-cepcji i teorii dotyczących norm społecznych jest odwołanie się do teorii kontroli społecznej. Ten pojemny i użyteczny termin można odnieść do różnych zakresów

26 Problematykę ochrony dzieci przed krzywdzenie można opisywać na tle koncepcji pojęcia nor-my społecznej, formalizacji norm społecznych, koncepcji uczenia się norm społecznych, rodzajów norm społecznych (moralnych, prawnych, uniwersalnych i szczegółowych), teorii relacji pomiędzy normami prawnymi amoralnymi, koncepcji kryteriów obowiązywania norm i relatywizmu norma-tywnego.

pojęciowych i utożsamiać go z oddziaływaniem społecznym, ze środkami mającymi oddziaływać na jakieś grupy i jednostki społeczne, z takimi narzędziami, jak pra-wo karne, ale też ze społeczną dezaprobatą i potępieniem społecznym (Kurczew-ski, 1999). Można powiedzieć, iż (co ukazuję w całej pracy) w zakresie działań na rzecz ochrony dzieci przed krzywdzeniem mamy do czynienia z wykorzystaniem – posługując się ujęciem Talcotta Parsonsa (za: tamże, s. 82) – obu rodzajów proce-sów kontroli społecznej:

– uświadamianiem niebranych dotychczas pod uwagę aspektów sytuacji podmio-tu lub zmianą w postaci straty (sankcji),

– oddziaływaniem na zmianę postaw, opinii co do definicji sytuacji, nawet jeśli ta ostatnia się nie zmienia.

W pracy omawiam bowiem dwa potężne nurty działań na rzecz ochrony dzieci przed krzywdzeniem: edukacyjno-pomocowy i punitywny. Pierwszy wyraża ideę kontroli społecznej poprzez zmianę postaw i nastawień społecznych wobec zjawi-ska krzywdzenia dzieci, drugi – poprzez legislacyjne rozwiązania gwarancji praw dzieci i odpowiedzialności (karnej) jako środków wykorzystywanych do respekto-wania prawa.

Dalej, za Parsonsem, można przyjąć, że rodzice, krzywdząc dzieci, mają ograni-czoną lub upośledzoną zdolność do wykonywania swojej roli (tu: rodzicielskiej).

Jest to problem, wobec którego rodzi się potrzeba przeciwdziałania. Parsons mówi w tym wypadku o „chorobie”, którą rozumie jako typ dewiacji uwarunkowanej sy-tuacyjnie. Podobnie, co chcę tu podkreślić, współcześnie ujmuje się problem ro-dziców, którzy krzywdzą swoje dzieci, a ich postawa i zachowanie, jak się uważa, uwarunkowane są w znacznej mierze sytuacyjnie. Jednocześnie postawa związana z krzywdzeniem dzieci może być rozpatrywana jako uwarunkowana subiektywnie i w kategoriach legalizmu, czyli postrzegana poprzez stosunek rodziców do norm i przepisów prawa (za: Kurczewski, 1999). Wówczas zachowanie rodziców – krzyw-dzenie dziecka – jest typem dewiacji określanym jako przestępstwo²⁷.

Na tle prowadzonych w rozprawie rozważań historyczno-antropologicznych o krzywdzeniu dzieci i o ewolucji tego zjawiska oraz postępującej instytucjonaliza-cji reakinstytucjonaliza-cji społecznej na to zjawisko, można ponadto poczynić odniesienia do tezy Parsonsa o zmienności społeczeństw ze względu na stopień instytucjonalizacji dzia-łań kontroli społecznej i ewolucję jej form instytucjonalnych (tamże).

Inna fundamentalna teoria kontroli społecznej, Donalda Blacka, jest również dla mnie przydatnym odniesieniem zwłaszcza w zakresie proponowanych przez tego autora stylów kontroli społecznej²⁸. Odnosząc się do tej koncepcji, można

27 Analizy zjawiska krzywdzenia dzieci w ujęciach „choroba” czy „przestępstwo” były przedmio-tem innego mojego opracowania; zob. Jarosz, 1998.

28 Black proponuje rozróżnić cztery style kontroli społecznej (podaję za: Kurczewski, 1999):

– karny – dewiant postrzegany jest jako przestępca, naruszający zakazy i dlatego powinien cier-pieć upokorzenie, deprywację itp. Uwagę skupia tu czyn, a nie osoba go popełniająca;

– kompensacyjny – dewiant staje się winny odszkodowania za swój czyn, za niewywiązywanie się z obowiązków;

– terapeutyczny – w którym dewiant jest sam ofiarą wymagającą pomocy, dzięki której należy przy-wrócić go do stanu normalnego;

wać współczesną transformację stylu społecznej kontroli w stosunku do rodziców krzywdzących dzieci z dominującego wcześniej stylu karnego w styl terapeutycz-ny. W perspektywie teorii Blacka w obszarze reakcji kontroli społecznej umieścić można również prewencję krzywdzenia dzieci oraz reformy społeczne ukierunko-wane na poprawę warunków rodzicielstwa (czyli opisyukierunko-wane przeze mnie działania w ochronie dzieci przed krzywdzeniem) (Kurczewski, 1999).

Dla tej rozprawy, jako odniesienie teoretyczne, bliska wydaje się ponadto kon-cepcja ładu społecznego Stanisława Ossowskiego (2001, s. 58–79). Trudno oprzeć się porównaniu części poczynionych refleksji nad historyczno-antropologicznymi przejawami występowania zjawiska krzywdzenia dzieci do ossowskiego typu ładu przedstawień zbiorowych, a szczególnie jego odniesienia do teorii „przedstawienia zbiorowego” Emila Durkheima (za: Ossowski, 2001, s. 61) czy też do rozwijanego przez Durkheima wątku istnienia „przymusu społecznego” i pierwszeństwa spo-łeczeństwa przed jednostką (za: Giddens, 2004, s. 686). W prowadzonych eksplo-racjach zjawiska krzywdzenia dzieci odwołuję się też do uwag Williama Sumnera (1995) na temat różnych obyczajów i obrzędów dotyczących dzieci w różnych epo-kach i w różnych społeczeństwach. Zwłaszcza w aspektach historyczno-antropolo-gicznych rozprawy – zgodnie z orientacją funkcjonalistyczną – starałam się wyjaśnić tezę, iż wzory kulturowe dotyczące traktowania dzieci, w tym oznaczające w istocie krzywdzenie dzieci normy i zwyczaje dotyczące dzieci, trwają niezmienione, dopó-ki pełnią użyteczne społecznie funkcje. Gdy przestają je pełnić, zaczynają zanikać.

W takiej perspektywie ukazuję zmienną historycznie i sytuacyjnie powszechność różnych form krzywdzenia dzieci, począwszy od dzieciobójstwa, a skończywszy na karaniu fizycznym. Trudno jest mi oprzeć się porównaniu późniejszego stanu rzeczy w zakresie ochrony dzieci przed krzywdzeniem do ossowskiego typu ładu społecznego – porządku policentrycznego. Czynię to w rozprawie niejako poprzez eksponowanie ekologicznych teorii uwarunkowań krzywdzenia dzieci w rodzinie, a także poprzez eksponowanie koncepcji działań profilaktycznych wobec zjawiska (oddziaływanie na społeczną świadomość i na społeczne wzory zachowań wobec dzieci) jako opartych na dogłębnej znajomości zastanych w społeczności wzorów.

W tym właśnie momencie nawiązuję intencyjnie do opisanych przez Ossowskiego uwarunkowań zachowań ludzkich i roli norm oraz wzorów kulturowych w społe-czeństwie policentrycznym, a także możliwości ich przewidywania i oddziaływa-nia na nie (Ossowski, s. 70–71). Można też widzieć moje rozważaoddziaływa-nia nad działaoddziaływa-nia- działania-mi lokalnydziałania-mi wobec problemu krzywdzenia dzieci i zagadnieniadziałania-mi integracji tych działań na tle wyróżnionych przez Ossowskiego (tamże, s. 76–77) rodzajów zbio-rowego zachowania w ustroju policentrycznym, tj. zachowań niezależnych, współ-zawodnictwa, współdziałania i współdziałania zorganizowanego.

Wśród innych odniesień teoretycznych w tej rozprawie, uzasadnione wydaje się również nawiązanie do koncepcji sprawiedliwości (zob. np. Lang, 2005, s. 289–296) i do koncepcji społeczeństwa obywatelskiego (zob. np. Skąpska, 2005, s. 285–289), które w uproszczeniu formułują warunki realizacji historycznie zmiennego ideału

– koncyliacyjny – dewiant jest stroną sporu, który powinien być tak rozwiązany, by przywrócić społeczną harmonię.

społeczeństwa o charakterze wspólnoty obywateli. Są to zatem koncepcje zajmują-ce się kwestiami suwerenności i niezależności indywidualnej oraz współistnienia społecznego oraz poszukujące nowych rozwiązań i nowych instytucji, mających na nowo chronić podmiotowość i suwerenność obywateli. Wyraźnie z koncepcjami społeczeństwa obywatelskiego koresponduje stawiana w pracy teza, iż współczes-ną refleksję i współczesne działania na rzecz ochrony dzieci przed krzywdzeniem, naznacza podmiotowe i obywatelskie ujęcie dzieci jako uczestników systemu spo-łecznego oraz – przyjmując za Habermasem (1993 za: tamże, s. 289) – maksymal-ne poszerzanie ich możliwości partycypacji i społeczmaksymal-nej komunikacji.

Z ideami respektowania zasad równości i sprawiedliwości społecznej można się także spotkać przy okazji studiowania szerokiej problematyki upośledzenia spo-łecznego, ekskluzji społecznej²⁹ oraz egalitaryzmu społecznego (zob. np. Kaźmier-czak, 2005, s. 368–375; KaźmierKaźmier-czak, 2006), obecnej już od jakiego czasu w pedago-gice społecznej (zob. np. Białobrzeska i Kawula, red., 2006). Koncepcje te rozpatrują kwestie realizowania roli obywatela i deprywacji jego udziału w życiu społecznym.

W ujęciu prezentowanym w tej rozprawie, z jednej strony, idee te odnoszą się do samego uczestnictwa dzieci w życiu społecznym i ich obywatelskiej podmiotowości w kontekście ochrony ich praw oraz ich współuczestniczenia w procesach i działa-niach na rzecz ochrony przed krzywdzeniem. Jest to teza dla mnie fundamentalna, charakteryzująca współczesny nurt ochrony dzieci przed krzywdzeniem. Z drugiej strony, problematyka upośledzenia społecznego jest przez mnie widziana jako swo-isty kontekst rozważań nad uwarunkowaniami występowania zjawiska krzywdzenia dziecka w rodzinie w odniesieniu do koncepcji ekologicznej i wcześniej popular-nych teorii strukturalpopular-nych (np. Gil, 1987). To w obrębie tych koncepcji rozpatru-je się bowiem upośledzenie społeczne rodziców jako czynnik sprzyjający krzyw-dzeniu dzieci lub wręcz dominujący. Zauważmy też, iż dzieci, ofiary przemocy, są bezpośrednio wymieniane w kategoriach społecznych (grupach) charakteryzują-cych się ekskluzją społeczną (Kaźmierczak, 2005). Podkreśla się również, iż obsza-ry wykluczenia (ofiar krzywdzenia) dotyczą nie tylko kwestii statusu materialne-go i ich udziału w konsumpcji dóbr, ale – przyjmując za Hilary Silver i Brianem Munday’em (za: Kaźmierczak, 2005) może ich być dużo więcej, w tym: szacunek, edukacja, osobista samorealizacja (por. Jarosz, 2007d).

Na koniec omówienia obecnych w rozprawie odwołań teoretycznych przywo-łam postmodernizm. Ponowoczesność³⁰ wymieniałam już jako odniesienie we wcześniejszym fragmencie, konstatując jej wpływ na obraz rodziny i jej znaczenie w rozwoju oraz wychowaniu dzieci i młodzieży (zob. Giza-Poleszczuk, 2005). Tu chcę raz jeszcze odwołać się do teorii nowoczesności i ponowoczesności jako

29 Upośledzenie społeczne łączone jest z kwestiami obywatelskości i uczestnictwa w życiu społecz-nym. Jest też stanem deprywacji społecznej, a więc można je rozpatrywać z perspektywy ekskluzji społecznej (wykluczenia), oznaczającej wykluczenie poza główny nurt życia społecznego. Co więcej, pojęcie ekskluzji można definiować jako niepowodzenie w kilku obszarach, w tym integracji interper-sonalnej w rodzinie i społeczności lokalnej. Takie ujęcie otwiera nowe horyzonty interpretacji pozy-cji dzieci krzywdzonych, które myślę warto z czasem podjąć w innym opracowaniu.

30 Jak wiadomo, użycie terminu ponowoczesność/postmodernizm budzi emocje w świecie nauki, zwłaszcza wśród socjologów i pedagogów.

oretycznego kontekstu prowadzonych w pracy analiz i syntez. Z jednej strony do-strzegam, iż światowy ruch ochrony dzieci przed krzywdzeniem jest niejako osa-dzony w logice nowoczesności, posługuje się projektem – jak można powiedzieć za Jurgenem Habermasem (za: Bauman, 2000), jest oparty na wizji (wizji racjonalne-go i skuteczneracjonalne-go systemu ochrony przed krzywdzeniem), a w ujęciu Jean Francois Lyotarda, charakteryzujące się umysłowością dążącą do celu (za: tamże). Z drugiej jednak strony, zauważam bliskość własnych tez o odkrywaniu zjawiska krzywdze-nia dziecka, o kreowaniu zjawiska jako problemu społecznego do analiz Michela Foucaulta na temat kreowania pojęć w miarę rozwoju społecznego. Co więcej, jego koncepcje narastającego nadzoru i kontroli zachowań (za: Giddens, 2004, s. 694) również można poniekąd odnieść do przedmiotowej problematyki, tj. do aspektu

„kontroli zachowań rodziców”. Interesujące dla teoretycznych odniesień rozpra-wy są także poglądy Ulricha Becka (2002) o sferze subpolitycznej, które to poję-cie, jak tłumaczy Giddens (2004, s. 697), odnosi się właśnie do takich kategorii, jak m.in. ruchy obrony praw człowieka. Te subpolityczne organizmy – ruchy czy gru-py, wskazuje Beck (2002), mogą wywierać znaczny wpływ na funkcjonowanie tra-dycyjnej polityki. Ta właśnie teza eksponowana jest przez mnie, gdy ukazuję zwią-zek pomiędzy globalnym ujęciem kwestii krzywdzenia dzieci promowanym przez subpolityczne organizmy a lokalnymi rozwiązaniami i aplikacjami.

Podsumowując poczynione powyżej dość szeroko odniesienia do różnych koncep-cji i teorii, widzianych przeze mnie jako teoretyczne inspiracje lub kontekst rozważań przedstawianych w tej rozprawie, chcę podkreślić, iż samo precyzowanie i argumen-towanie tych związków jest na tyle sofistyczną aktywnością intelektu i poszukiwań teoretycznych oraz na tyle bogatym obszarem możliwości interpretacyjnych, iż nie jestem w stanie w kompletny sposób zrealizować takiego zadania w sposób w peł-ni satysfakcjonujący w tym wstępnym przecież fragmencie rozprawy. Co więcej, je-stem głęboko przekonana, iż jest to wyzwanie wymagające odrębnego i wcale nie-skromnego w rozmiarach opracowania, będącego moim zamiarem w przyszłości.

2. Ochrona dziecka krzywdzonego