Agencja Wykonawcza Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (European Research Council Executive Agency, ERCEA)

1. Geneza i podstawa prawna

W perspektywie finansowej na lata 2007-2013 ustanowiono program szczegółowy

„Pomysły”, którego celem było wdrażanie siódmego programu ramowego. Miał on za zadanie udzielanie wsparcia dla pionierskich badań we wszystkich dziedzinach nauki i inżynierii. Za jego realizację miała odpowiadać Europejska Rada ds. Badań Naukowych (ERBN), która została ustanowiona na podstawie decyzji Komisji nr 2007/134/WE z 2 lutego 2007 r. [przypis 517] Artykuł 9 decyzji stanowił, że zostanie powołana specjalna jednostka ds. realizacji, która powinna być strukturą zewnętrzną względem ERBN.

Nastąpiło to w grudniu tego samego roku, kiedy Komisja przyjęła decyzję wykonawczą nr 2008/37/WE[przypis 518], na mocy której utworzono Agencję Wykonawczą Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych na okres od 1 stycznia 2008 r. do 31 grudnia 2017 r. W trakcie prac nad założeniami WRF na lata 2014-2020 podjęto decyzję o zmianie mandatu Agencji poprzez dostosowanie go do nowych założeń polityki w dziedzinie badań

naukowych. 13 grudnia 2013 r. Komisja przyjęła decyzję wykonawczą nr 2013/778/UE [przypis 519], która uchyliła decyzję nr 2008/37/WE. Decyzja określiła mandat Agencji na okres od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2024 r.

Siedziba Agencji znajduje się w Brukseli.

2. Zadania i współpraca z dyrekcjami generalnymi Komisji

ERCEA jest nietypową agencją wykonawczą, ponieważ jest ściśle związana z Europejską Radą ds. Badań Naukowych i zarządza jej działaniami. ERBN w WRF 2014-2020

odpowiada za wspieranie pionierskich badań przyznając środki finansowe na rzecz

doskonałości naukowej w obszarach objętych zakresem programu „Horyzont 2020”. Rada naukowa ERBN ustala strategię naukową oraz podejmuje decyzje o rodzajach badań, które otrzymają dofinansowanie unijne.

Decyzja wykonawcza Komisji nr 2013/778/UE powierza Agencji realizację celu

szczegółowego „wspieranie badań pionierskich” w ramach programu „Horyzont 2020”, a

także realizację spuścizny po programie szczegółowym „Pomysły”, który był realizowany w ramach siódmego programu ramowego w latach 2007-2013.

Str. 171

Agencja jest odpowiedzialna za ogłaszanie zaproszeń do składania wniosków o

dofinansowanie oraz udzielanie informacji i wsparcia wnioskodawcom. ERCEA sporządza także umowy zawierane z beneficjentami oraz zarządza nimi, w tym przeprowadza

kontrole ich wykonania. Agencja zajmuje się również wspieraniem ERBN w wykonywaniu wszystkich jej zadań oraz rozpowszechnianiem informacji o jej działalności.

Agencja podlega DG ds. Badań Naukowych i Innowacji[przypis 520].

Przy mianowaniu personelu wyższego szczebla Agencji konieczne jest uwzględnienie stanowiska i opinii Rady Naukowej ERBN.

Agencja zatrudnia 461 osób[przypis 521], a jej budżet w 2016 r. wyniósł 43,1 mln euro [przypis 522].

3. Ocena

Ocena zewnętrzna działalności Agencji za okres 2012-2015, przeprowadzona przez zewnętrzną firmę na zlecenie Komisji, wykazała, że sposób świadczenia usług oraz rozpoznawalność jej działań stoją na wysokim poziomie. Podkreślono efektywność prac Agencji oraz jej profesjonalizm. Raport wykazał, że dzięki powierzeniu zarządzania programami Agencji osiągnięto 22,5 procent oszczędności w porównaniu do sytuacji, gdyby zarządzała nimi wewnętrznie Komisja[przypis 523]. Komisja, odnawiając mandat ERCEA do 2024 r., podkreśliła, że spodziewa się dalszego wzrostu efektywności jej prac, które w latach 2014-2024 mogą przynieść oszczędności na poziomie 79 mln euro, w porównaniu do opcji wewnętrznego zarządzania programami powierzonymi ERCEA [przypis 524].

Str. 172

5.4. Agencja Wykonawcza ds. Konsumentów, Zdrowia, Rolnictwa i Żywności (Consumers, Health, Agriculture and Food Executive Agency, Chafea)

1. Geneza i podstawa prawna

W 2002 r. został przyjęty wspólnotowy program działań w dziedzinie zdrowia publicznego na lata 2003-2008[przypis 525]. Do realizacji projektów o charakterze technicznym

związanych z tym programem utworzono w 2004 r., na podstawie decyzji Komisji nr

2004/858/WE[przypis 526], Agencję Wykonawczą Programu Zdrowia Publicznego.

Mandat Agencji ustalono na okres od 1 stycznia 2005 r. do 31 grudnia 2010 r. W 2008 r.

Komisja decyzją nr 2008/544/WE [przypis 527] poszerzyła zakres zadań Agencji o realizację programu ochrony konsumentów oraz środków szkoleniowych w zakresie bezpieczeństwa żywności, co znalazło także odzwierciedlenie w nowej nazwie - Agencja Wykonawcza ds. Zdrowia i Konsumentów. Przedłużono również mandat Agencji do końca 2015 r. Opracowując założenia WRF na lata 2014-2020 Komisja zdecydowała o

przeglądzie dotychczasowych zadań agencji wykonawczych i uporządkowaniu

zarządzania i realizacji programów wspólnotowych. Z tego względu w 2013 r. Komisja przyjęła decyzję wykonawczą nr 2013/770/UE[przypis 528], która uchyliła decyzję nr 2004/858. Poszerzony został zakres programów, za których realizację w ujęciu technicznym odpowiada Agencja. Po raz kolejny też zmieniono jej nazwę na Agencja Wykonawcza ds. Konsumentów, Zdrowia, Rolnictwa i Żywności oraz określono mandat jej działalności na okres od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2024 r.

Agencja ma swoją siedzibę w Luksemburgu.

2. Zadania i współpraca z dyrekcjami generalnymi Komisji

Decyzja wykonawcza Komisji nr 2013/770/UE powierza Agencji realizację trzech nowych programów ustanowionych na lata 2014-2020 oraz realizację spuścizny po czterech programach z poprzedniej perspektywy finansowej.

Str. 173

Nowe zadania Agencji wiążą się: po pierwsze, z programem ochrony konsumentów na lata 2014-2020: bezpieczeństwo produktu, reprezentowanie konsumentów i ich praw; po drugie, z programem ochrony zdrowia publicznego na lata 2014-2020: promocja zdrowia i prewencja chorób, zarządzanie nadzwyczajnymi sytuacjami zdrowotnymi, wprowadzanie innowacji, poprawa dostępu do specjalistów i informacji medycznej, poprawa jakości publicznej opieki zdrowotnej i bezpieczeństwa pacjentów oraz po trzecie, z zarządzaniem środkami szkoleniowymi w zakresie bezpieczeństwa żywności - program „Lepsze

szkolenia na rzecz bezpieczniejszej żywności”. W ramach kontynuacji zadań z poprzedniej perspektywy finansowej na lata 2007-2013 Agencja kończy koordynowanie zadań

związanych z programem ochrony konsumentów, programem ochrony zdrowia publicznego, środków szkoleniowych w zakresie bezpieczeństwa żywności oraz

zarządzania umową z ANEC - organizacją wyrażająca głos europejskich konsumentów w sprawie normalizacji[przypis 529].

Agencja zarządza i nadzoruje cały cykl programów, które jej powierzono, w tym

odpowiada za ogłaszanie naboru wniosków, następnie ocenia złożone projekty, negocjuje kontrakty z beneficjentami i zapewnia ich dalszą obsługę. Przyjmuje także wykonawcze akty budżetowe w odniesieniu do dochodów i wydatków oraz wykonuje operacje

finansowe niezbędne do zarządzania programami. Dodatkowo Chafea może świadczyć na rzecz beneficjentów pomocnicze usługi administracyjne i logistyczne związane z realizacja projektów w ramach powierzonych jej programów.

Agencja podlega trzem dyrekcjom generalnym Komisji: DG Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności, DG ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Konsumentów oraz DG ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, które odpowiadają za kształtowanie i ocenę programów oraz podejmowanie decyzji o charakterze politycznym, czego Agencja, zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 58/2003, robić nie może.

Agencja zatrudnia 51 osób[przypis 530], a jej budżet w 2016 r. wynosił 8,7 mln euro [przypis 531].

3. Ocena

W grudniu 2010 r. przedstawiono raport z oceny działalności Agencji Wykonawczej

Programu Zdrowia Publicznego, który wykazał, że Agencja zapewniła skuteczną realizację programu zdrowia publicznego przy jednoczesnym ogólnym zarządzaniu programem przez Komisję[przypis 532]. Mając to na uwadze, a także dokonując symulacji kosztów i korzyści, Komisja oceniła, że rozszerzenie mandatu Agencji o kwestie ochrony

konsumentów oraz zarządzania środkami szkoleniowymi w zakresie bezpieczeństwa żywności w programie WRF na lata 2014-2020, przyniesie znaczące korzyści jakościowe i oszczędności finansowe.

Str. 174

Agencja w poprzednich latach swojej działalności wypracowała model zarządzania programami, który gwarantuje szybszą i bardziej efektywną obsługę beneficjentów, niż gdyby programami tymi zarządzała bezpośrednio Komisja z wykorzystaniem własnych służb. Dodatkowo, Komisja szacuje, że powierzenie zarządzania programami Agencji przyniesie oszczędności rzędu 14 mln euro w okresie całej perspektywy finansowej 2014-2020[przypis 533].

5.5. Agencja Wykonawcza ds. Badań Naukowych (Research Executive Agency,