Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (European Banking Authority, EBA)

1. Geneza i podstawa prawna

W 2003 r. Komisja przyjęła decyzję nr 2004/5/WE[przypis 347], na podstawie której ustanowiono Komitet Europejskich Organów Nadzoru Bankowego. Rozpoczął on działalność 1 stycznia 2004 r. i doradzał Komisji w zakresie regulacji i nadzoru nad sektorem bankowym. Ogólnoświatowy kryzys finansowy, który rozpoczął się w 2007 r., ujawnił niedoskonałości i niedostatki w nadzorze finansowym, a także w zakresie

współpracy między organami nadzoru działającymi w poszczególnych państwach. W 2009 r. decyzja nr 2004/5/WE została zastąpiona decyzją Komisji nr 2009/78/WE[przypis 348].

Jednak prawdziwa zmiana nastąpiła rok później, kiedy przyjęto rozporządzenie nr

1093/2010[przypis 349], na podstawie którego 1 stycznia 2011 powstał Europejski Urząd Nadzoru Bankowego. EBA jest częścią Europejskiego Systemu Nadzoru Finansowego, w skład którego wchodzą także inne agencje UE - Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych oraz Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych.

Str. 109

Współpracują one ze sobą w ramach Wspólnego Komitetu Europejskich Urzędów Nadzoru.

W 2013 r. wprowadzono zmiany w zakresie uprawnień Urzędu na podstawie rozporządzenia nr 1022/2013[przypis 350].

Siedziba Urzędu znajduje się w Londynie, jednak, analogicznie jak w przypadku EMA, w związku z brexitem konieczne będzie przeniesienie siedziby agencji. Zgłoszono

kandydatury ośmiu miast, wśród których znajdowała się również kandydatura Warszawy [przypis 351]. Decyzja w sprawie nowej lokalizacji siedziby EBA zapadła podczas

posiedzenia Rady ds. Ogólnych 20 listopada 2017 r. z udziałem przedstawicieli 27 państw członkowskich UE (bez reprezentanta Wielkiej Brytanii). Ministrowie zdecydowali, że nowa siedziba agencji będzie się mieścić w Paryżu[przypis 352]. Formalne przeniesienie

siedziby EBA ma nastąpić najpóźniej do 30 marca 2019 r.

2. Zadania

Zadaniem Urzędu jest przyczynianie się do stosowania przepisów w zakresie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz w sprawie

warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi, konglomeratami finansowymi,

instytucjami płatniczymi i firmami inwestycyjnymi. EBA przedstawia opinie Komisji, Radzie oraz Parlamentowi i przeprowadza analizy ekonomiczne rynków.

Celem działań Urzędu jest zapewnienie stabilności i efektywności systemu finansowego z punktu widzenia gospodarki UE, firm działających na rynku wewnętrznym oraz obywateli.

Aby to osiągnąć EBA dąży do wzmocnienia międzynarodowej koordynacji w zakresie nadzoru finansowego oraz propaguje równe warunki konkurencji, w tym czuwa nad właściwą regulacją i nadzorem w odniesieniu do podejmowania ryzyka kredytowego i innych rodzajów ryzyka. Zapobiega także arbitrażowi regulacyjnemu i przyczynia się do zapewnienia równego poziomu nadzoru.

Urząd ma również za zadanie wspieranie tworzenia jednolitego zbioru przepisów. W tym celu opracowuje projekty regulacyjnych i wykonawczych standardów technicznych, które są następnie przyjmowane przez Komisję w formie aktów delegowanych lub aktów wykonawczych. EBA wydaje wytyczne i zalecenia oraz posiada pewne kompetencje w odniesieniu do krajowych organów nadzoru w zakresie naruszania przez nie przepisów unijnych.

Str. 110

3. Struktura organizacyjna

Struktura organizacyjna Urzędu składa się z Rady Organów Nadzoru (Rady), Zarządu, Przewodniczącego, Dyrektora Wykonawczego i Komisji Odwoławczej.

Rada Organów Nadzoru jest głównym organem decyzyjnym. Członkami Rady z prawem głosu są szefowie krajowych organów publicznych właściwych w zakresie nadzoru nad instytucjami kredytowymi. Dodatkowo bez prawa głosu zasiadają w Radzie: jeden przedstawiciel Komisji, jeden przedstawiciel mianowany przez radę nadzorczą

Europejskiego Banku Centralnego, jeden przedstawiciel Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego oraz po jednym przedstawicielu z Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych oraz Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych. Rada przyjmuje roczne i wieloletnie programy prac Urzędu oraz budżet, a także sprawozdania roczne z działalności EBA. Rada posiada również kompetencje nominacyjne - mianuje Przewodniczącego i Dyrektora

Wykonawczego, nad którymi sprawuje władzę dyscyplinarną i może zdecydować o ich odwołaniu. Rada przyjmuje opinie oraz zalecenia. Rada może podejmować decyzje skierowane do właściwych organów lub indywidualne decyzje skierowane do instytucji finansowych.

Zarząd składa się z Przewodniczącego i sześciu członków Rady Organów Nadzoru.

Kadencja członków Zarządu wynosi dwa i pół roku i może być jednokrotnie odnowiona.

Dodatkowo w posiedzeniach Zarządu może brać udział, bez prawa głosu. Dyrektor Wykonawczy oraz przedstawiciel Komisji, przy czym w sprawach dotyczących ustalania budżetu Urzędu ten ostatni ma prawo głosu. Zarząd spotyka się przed każdym

posiedzeniem Rady oraz w innych sytuacjach, które tego wymagają. Przedstawia Radzie projekt programu prac, budżetu oraz sprawozdania rocznego z działalności. W zakresie kompetencji nominacyjnych Zarząd powołuje i odwołuje członków Komisji Odwoławczej.

Przewodniczący jest powoływany przez Radę Organów Nadzoru, przy czym przed objęciem obowiązków i w terminie miesiąca od powołania Parlament może wyrazić sprzeciw wobec nominata. Kadencja Przewodniczącego trwa pięć lat i może być

jednokrotnie odnowiona. Może on być odwołany ze stanowiska tylko przez Parlament po uprzedniej decyzji Rady Organów Nadzoru w tej sprawie. Przewodniczący reprezentuje Urząd na zewnątrz, a także jest odpowiedzialny za przewodniczenie posiedzeniom

Zarządu oraz przygotowanie posiedzeń Rady i przewodniczenie im. Przewodniczący może również zostać wezwany przez Parlament lub Radę UE do złożenia oświadczenia z

działalności Urzędu.

Dyrektor Wykonawczy zarządza bieżącą działalnością Urzędu. Jest on powoływany przez Radę Organów Nadzoru po potwierdzeniu kandydatury przez Parlament.

Str. 111

Jego kadencja wynosi pięć lat i może być jednokrotnie odnowiona. Dyrektor wspomaga Zarząd w wypełnianiu jego funkcji. Odpowiada także za realizację rocznego programu prac agencji. Opracowuje również projekty rocznych i wieloletnich programów, wstępny projekt budżetu rocznego oraz projekt sprawozdania rocznego.

Komisja Odwoławcza jest wspólnym organem Europejskich Urzędów Nadzoru. Komisja składa się z sześciu członków i sześciu zastępców. Po dwóch członków i dwóch

zastępców wyznacza każdy z urzędów wchodzących w skład Europejskich Urzędów Nadzoru, czyli Europejski Urząd Nadzoru Bankowego, Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych oraz Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych. Muszą to być osoby, które legitymują się udokumentowaną odpowiednią wiedzą i doświadczeniem zawodowym w zakresie nadzoru, bankowości, ubezpieczeń, pracowniczych programów emerytalnych, rynków papierów wartościowych lub innych usług finansowych. Kadencja członków Komisji wynosi pięć lat i może być jednokrotnie odnowiona. Odwołanie od decyzji Urzędu do Komisji Odwoławczej przysługuje osobom fizycznym i prawnym. Komisja może potwierdzić decyzję podjętą przez Urząd lub przekazać sprawę do rozstrzygnięcia właściwemu organowi Urzędu.

Decyzja Komisji Odwoławczej jest wiążąca dla tego organu i jest on zobligowany do podjęcia zmienionej decyzji w danej sprawie. Od decyzji podjętej przez Komisję Odwoławczą może zostać wniesiona skarga do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wszystkie Europejskie Urzędy Nadzoru powinny udzielać Komisji Odwoławczej wsparcia technicznego i pomocy administracyjnej.

Wspólny Komitet, podobnie jak Komisja Odwoławcza, jest wspólnym organem dla wszystkich trzech Europejskich Urzędów Nadzoru. Z tego względu w skład Wspólnego Komitetu wchodzą Przewodniczący tychże Urzędów. Przewodniczący Wspólnego Komitetu wybierany jest co roku na zasadzie rotacji spośród przewodniczących Europejskich Urzędów Nadzoru. Jako obserwatorzy w posiedzeniach Komitetu biorą udział Dyrektor Wykonawczy, przedstawiciel Komisji i przedstawiciel Europejskiej Rady ds.

Ryzyka Systemowego. Zadaniem Komitetu jest zapewnienie możliwie wysokiego stopnia koordynacji prac wszystkich trzech Urzędów, szczególnie w odniesieniu do:

konglomeratów finansowych, księgowości i audytu, analiz mikroostrożnościowych pod kątem rozwoju sytuacji, zagrożeń i słabości związanych ze stabilnością finansową, detalicznych produktów inwestycyjnych, środków przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy oraz wymiany informacji z Europejską Radą ds. Ryzyka Systemowego.

Urząd zatrudnia 169 osób, a jego budżet w 2016 r. wynosił 36,5 mln euro[przypis 353].

Środki w budżecie EBA pochodzą z trzech źródeł: obowiązkowych składek uiszczanych przez krajowe organy władzy publicznej właściwe w zakresie nadzoru nad instytucjami finansowymi, dotacji unijnej oraz opłat uiszczanych na rzecz Urzędu.

Str. 112

4. Relacje z podmiotami zewnętrznymi

Artykuł 33 rozporządzenia nr 1093/2010 stanowi, że Urząd nawiązuje kontakty i zawiera porozumienia administracyjne z organami nadzoru, organizacjami międzynarodowymi oraz z administracjami krajów trzecich, a następnie przedstawia informacje o nich. Warto

zaznaczyć, że nie tworzą one ani dla Unii ani dla państw członkowskich żadnych zobowiązań prawnych i nie mogą uniemożliwiać państwom członkowskim zawierania odrębnych porozumień z państwami trzecimi.

Urząd jest członkiem m.in. grupy sterującej przy Radzie Stabilności Finansowej, która zajmuje się reformami strukturalnymi w sektorze bankowym czy Cross-Border Crisis Management Group (CBCM), której celem jest podniesienie gotowości do działań w sytuacjach kryzysowych[przypis 354].

2.25. Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (European