Jednolita Rada ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji (Single Resolution Board, SRB)

1. Geneza i podstawa prawna

Utworzenie Jednolitej Rady ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji było ściśle związane z kryzysem finansowym z lat 2007-2008, jego konsekwencjami oraz tworzeniem unii bankowej. Pierwszym filarem unii bankowej jest jednolity mechanizm nadzorczy, uzgodniony w 2013 r., który obejmuje wszystkie banki ze strefy euro oraz z państw

trzecich, jeśli państwa te wyrażą taka wolę. Drugim elementem unii bankowej jest jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, uzgodniony w 2014 r., który ma odpowiadać za zarządzanie bankami w stanie upadłości, aby minimalizować koszty tego procesu. W maju 2014 r. przyjęto dyrektywę nr 2014/59/UE ustanawiającą ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych[przypis 395].

Str. 130

Jej celem jest doprowadzenie do harmonizacji przepisów dotyczących restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków w całej Unii i zapewnienie współpracy między organami ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji dotyczącej postępowania w przypadku upadłości banków transgranicznych. Jednak dyrektywa nie daje całkowitej gwarancji, że państwa nie będą podejmować arbitralnych decyzji w zakresie restrukturyzacji i

uporządkowanej likwidacji oraz nie gwarantuje w wystarczającym stopniu ograniczenia zależności banków borykających się z trudnościami od wsparcia z budżetów krajowych, co może skutkować niespójnymi decyzjami w zakresie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Konieczne zatem było przyjęcie dalszych regulacji w tym zakresie. W lipcu 2014 r. przyjęto rozporządzenie nr 806/2014[przypis 396], na podstawie którego ustanowiono jednolite zasady i jednolitą procedurę restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji kredytowych i niektórych firm inwestycyjnych w ramach jednolitego mechanizmu

restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, a także Jednolitą Radę ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji. Powyższe rozporządzenie stanowi uzupełnienie dyrektywy nr 2014/59/UE. SRB

rozpoczęła działalność 1 stycznia 2015 r., a pełną operacyjność osiągnęła w styczniu 2016 r.[przypis 397]

Siedziba agencji znajduje się w Brukseli.

2. Zadania

Jednolita Rada ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji odpowiada za

promowanie stabilności finansowej i gospodarczej w UE. Jej celem jest dbanie z jednej strony o interes banków, a z drugiej, co ważniejsze, o interes klientów banków i

podatników europejskich, którzy ponoszą bezpośrednie i pośrednie konsekwencje upadku banków. W ujęciu podmiotowym SRB podejmuje decyzje dotyczące istotnych podmiotów lub grup finansowych, podmiotów lub grup bezpośrednio nadzorowanych przez Europejski Bank Centralny oraz grup transgranicznych. SRB decyduje też w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji tych podmiotów w ramach unii bankowej. Ustanawia także standardowe zasady i procedury restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. W

sytuacjach, gdy konieczne jest podjęcie działań w stosunku do upadającego podmiotu, SRB ustala wiarygodne i przede wszystkim wykonalne rozwiązania restrukturyzacyjne lub likwidacyjne. Zadaniem agencji jest również usuwanie przeszkód dla restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w celu zwiększenia bezpieczeństwa systemu bankowego w Europie oraz minimalizowanie kosztów tych operacji, przykładowo poprzez unikanie spadku wartości banków, jeśli nie jest to niezbędne w procesie restrukturyzacji.

Str. 131

SRB podejmuje decyzję o rozpoczęciu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banku, przy czym współpracuje w tym zakresie z krajowymi organami ds. restrukturyzacji i

uporządkowanej likwidacji. Decyzja taka jest następnie realizowana operacyjnie we współpracy z krajowymi organami ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

3. Struktura organizacyjna

Struktura organizacyjna SRB jest odmienna niż w przypadku innych agencji regulacyjnych i jest w pełni dostosowana do jej zadań. Zgodnie z rozporządzeniem nr 806/2014 w skład Jednolitej Rady wchodzą przewodniczący, czterech członków oraz po jednym członku mianowanym przez każde uczestniczące państwo członkowskie[przypis 398]. Każdy członek dysponuje prawem głosu. Dodatkowo Komisja i EBC wyznaczają po jednym przedstawicielu, którzy mogą brać udział w sesjach wykonawczych i sesjach plenarnych jako stali obserwatorzy z prawem uczestnictwa w debatach, ale bez prawa do głosowania.

Tak definiowana Jednolita Rada odpowiada za wykonanie zadań w ujęciu materialnym określonych w rozporządzeniu. W tym zakresie Jednolita Rada odpowiada przed

Parlamentem, parlamentami narodowymi uczestniczących państw członkowskich, Radą, Komisją i Europejskim Trybunałem Obrachunkowym, którym przedstawia sprawozdanie roczne z wykonania zadań. Dodatkowo, Jednolita Rada udziela odpowiedzi na pytania pisemne i ustne kierowane do niej przez Radę lub Parlament.

Jednolita Rada działa w ramach dwóch sesji - plenarnej i wykonawczej. W sesjach plenarnych biorą udział wszyscy członkowie Jednolitej Rady. Sesja plenarna przyjmuje budżet i roczny program prac, monitoruje ich wykonanie oraz zatwierdza sprawozdania roczne. W zakresie finansowania podejmuje decyzje o konieczności pobrania

nadzwyczajnych składek ex post, dobrowolnych wzajemnych pożyczek między

mechanizmami finansowania i alternatywnych sposobów finansowania oraz uwspólnienia krajowych mechanizmów finansowania. Jednym z najważniejszych uprawnień sesji plenarnej jest podejmowanie decyzji o wykorzystaniu funduszy, jeśli dane działanie restrukturyzacyjne lub likwidacyjne wymaga wsparcia z funduszu powyżej 5 mld euro.

W sesji wykonawczej biorą udział przewodniczący i czterech członków. W posiedzeniach mogą brać udział obserwatorzy. Dodatkowo, jeśli sprawa omawiana podczas posiedzenia sesji plenarnej dotyczy podmiotu, który ma siedzibę wyłącznie w jednym uczestniczącym państwie, wówczas przedstawiciel takiego państwa uczestniczy w obradach i

podejmowaniu decyzji. Sesja plenarna odpowiada za przygotowanie decyzji, które są przyjmowane na sesjach plenarnych. Przygotowuje również i ocenia oraz zatwierdza plany restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji dla podmiotów i grup, a w pilnych

przypadkach, podejmuje niektóre decyzje tymczasowe w imieniu Jednolitej Rady na sesji plenarnej.

Str. 132

Przewodniczący jest mianowany przez Radę na pięcioletnią kadencję. Procedura wyboru przewodniczącego jest skomplikowana i angażuje Komisję, Parlament i Jednolitą Radę.

Zadania przewodniczącego polegają na bieżącym zarządzaniu pracami agencji, w tym przygotowanie sesji plenarnych i wykonawczych Jednolitej Rady, wykonanie budżetu czy programu prac.

SRB zatrudnia 170 osób[przypis 399], przy czym należy pamiętać, że jest to agencja, która nadal tworzy swoje struktury, zatem można spodziewać się wzrostu liczby

pracowników w kolejnych latach. Budżet SRB w 2016 r. wynosił 21,7 mln euro[przypis 400].

4. Relacje z podmiotami zewnętrznymi

Zakres i specyfika zadań powodują, że krąg jej partnerów zewnętrznych jest stosunkowo ograniczony i zawężony do podmiotów wspomagających SRB w wykonywaniu jej zadań.

Podstawową kategorią partnerów Jednolitej Rady są krajowe organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Jednym z najważniejszych partnerów SRB jest EBC. Jednolita Rada i EBC podpisały list intencyjny w sprawie wymiany informacji między oboma

podmiotami[przypis 401]. Jednolita Rada współpracuje również z innymi instytucjami UE - Radą, Parlamentem i Komisją. Z uwagi na podobne zadania partnerem SRB jest także EBA. Powiązania kapitałowe w sektorze bankowym mają często charakter transgraniczny, co może prowadzić do sytuacji, w której bank poddawany procedurze restrukturyzacji lub uporządkowanej likwidacji ma siedzibę główną w państwie należącym do unii bankowej, ale jego spółki powiązane działają w państwach nieuczestniczących (lub na odwrót).

Wówczas konieczna jest współpraca między SRB a właściwymi organami państw

nieuczestniczących. W takich przypadkach powoływane jest kolegium ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji[przypis 402]. Jednolita Rada współpracuje również z

państwami trzecimi, biorąc udział w monitorowaniu i nadzorze nad bankami z tzw. listy globalnych banków systemowo ważnych (List of global systemically important banks, G-SIB)[przypis 403].

Str. 133

2.31. Urząd Organu Europejskich Regulatorów Łączności Elektronicznej/Urząd