Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction, EMCDDA)

1. Geneza i podstawa prawna

Na przełomie lat 80. i 90. 20 wieku Wspólnoty Europejskie zintensyfikowały działania mające na celu zwalczanie produkcji, handlu i zażywania narkotyków. Z inicjatywy ówczesnego prezydenta Francji Francoise'a Mitterranda, zaakceptowanej przez przywódców pozostałych państw członkowskich, ustanowiono w 1989 r. Europejski Komitet do Walki z Narkotykami (fr. Comité européene pour la lutte anti-drogue, CELAD).

W efekcie jego prac w 1990 r. przyjęto Europejski Plan Walki z Narkotykami, który zakładał działania mające na celu nie tylko troskę o kwestie zdrowotne, ale przede wszystkim postulował wspólne podejście prawno-karne względem przemysłu narkotykowego[przypis 377].

Str. 124

Rok później Rada Europejska wyraziła zgodę na utworzenie Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii, które powstało w 1995 r. na podstawie

przyjętego w 1993 r. rozporządzenia nr 302/93[przypis 378]. Dokument ten był kilkukrotnie od tego czasu zmieniany. W 2006 r. przyjęto rozporządzenie nr 1920/2006[przypis 379], które jest przekształconą wersją rozporządzenia nr 302/93 uwzględniającą wcześniejsze zmiany ora wprowadzającą nowe.

Siedziba Centrum znajduje się w Lizbonie.

2. Zadania

Centrum powołano w celu dostarczania państwom członkowskim i instytucjom unijnym wiarygodnych i rzetelnie opracowanych danych na temat narkotyków i narkomanii.

Pozyskane informacje powinny być opracowane za pomocą odpowiednich narzędzi i

metod statystycznych, tak aby umożliwić ich obiektywne porównywanie. Co ciekawe, rozporządzenie nr 1920/2006 zakazuje Centrum podejmowania środków, które wykraczają poza sferę informacji i ich przetwarzania.

W związku z tym zadania agencji koncentrują się na pięciu podstawowych zadaniach. Po pierwsze, jest to gromadzenie i analiza istniejących danych. W tym celu Centrum

współpracuje z państwami członkowskimi, instytucjami i agencjami UE oraz organizacjami międzynarodowymi. Prowadzi także badania statystyczne i analizy porównawcze oraz ułatwia wymianę informacji jakościowych i ilościowych między zainteresowanymi podmiotami. Po drugie, zajmuje się poprawą metod porównywania danych. Po trzecie, agencja odpowiada za rozpowszechnianie danych. Powinna w tym celu udostępniać dane państwom członkowskim i instytucjom UE oraz zainteresowanym organizacjom, a także przedstawiać coroczne sprawozdania na temat problemów narkotykowych oraz tendencji ich rozwoju. Po czwarte, EMCDDA podejmuje współpracę z organami i organizacjami europejskimi i międzynarodowymi oraz państwami trzecimi w celu poprawy koordynacji ich działań. Przesyła również zebrane i opracowane dane do międzynarodowych programów monitorowania i kontroli narkotyków, w szczególności ustanawianym przez ONZ i jej agencje wyspecjalizowane. Po piąte, Centrum ma obowiązek informowania w przypadku stwierdzenia nowych zjawisk lub zmian w prognozowanych tendencjach w zakresie rozwoju narkotyków i narkomanii.

Str. 125

Ważnym aspektem funkcjonowania EMCDDA jest koordynowanie prac Europejskiej Sieci Informacji o Narkotykach i Narkomanii (Reitox), która składa się z ośrodków

wyznaczonych przez państwa członkowskie (po jednym z każdego) oraz punktu ogniskowego Komisji. Ośrodki gromadzą dane na temat zagrożeń związanych z narkotykami i narkomanią, wymieniają się nimi między sobą oraz dzielą z Centrum.

3. Struktura organizacyjna

Struktura organizacyjna EMCDDA składa się z zarządu, komitetu wykonawczego, a oraz komitetu naukowego.

W skład zarządu wchodzi po jednym przedstawicielu z każdego państwa członkowskiego, dwóch przedstawicieli Komisji, dwóch niezależnych ekspertów wyznaczonych przez Parlament oraz po jednym przedstawicielu z państw trzecich, które zawarły umowę o współpracy z Centrum, przy czym nie dysponują oni prawem głosu. Obecnie takie umowy zawarły Norwegia i Turcja[przypis 380]. Status obserwatorów w zarządzie EMCDDA

posiadają przedstawiciele UNODC, WHO, Rady Europy oraz Reitox. Nie ma ograniczeń czasowych w sprawowaniu funkcji członka zarządu. Do zadań zarządu należy

przyjmowanie budżetu, wieloletnich i rocznych programów prac oraz sprawozdań z ich wykonania. Zarząd mianuje również dyrektora oraz członków komitetu naukowego.

Komitet wykonawczy wspiera prace zarządu. W jego skład wchodzą przewodniczący i wiceprzewodniczący oraz czterech innych członków zarządu, w tym dwóch przedstawicieli Komisji. Przygotowuje decyzje zarządu oraz pomaga i doradza dyrektorowi.

Dyrektor jest mianowany przez zarząd na pięcioletnią kadencję z możliwością reelekcji.

Przed mianowaniem kandydat jest przesłuchiwany przez odpowiednią komisję

Parlamentu. Dyrektor odpowiada za kierowanie pracami Centrum, w tym przygotowywanie programów prac i projektu budżetu oraz ich wykonanie. Do jego obowiązków należy także przedstawianie Parlamentowi sprawozdania z prac Centrum.

Komitet naukowy składa się z maksymalnie piętnastu znanych naukowców zajmujących się w swoich badaniach problematyką związaną z narkotykami i narkomanią. Są oni powoływani przez zarząd na okres trzech lat z możliwością ponownego powołania. Są w pełni niezależni od państw członkowskich, z których pochodzą oraz prezentują wyłącznie swoje opinie. Doradzają w sprawach naukowych dyrektorowi i zarządowi.

Centrum zatrudnia 100 pracowników[przypis 381]. Budżet agencji w 2016 r. wynosił 15,4 mln euro, z czego 14,8 mln euro stanowiła dotacja z budżetu UE, a pozostałe środki pochodziły z wpłat państw współpracujących z EMCDDA - Norwegii i Turcji[przypis 382].

Str. 126

4. Relacje z podmiotami zewnętrznymi

Agencja rozwinęła szeroką sieć partnerów zewnętrznych. Można ich podzielić na cztery kategorie. Po pierwsze, są to centra monitoringu w państwach członkowskich i

współpracujących, tworzące sieć Reitox. Zajmują się gromadzeniem danych krajowych, ich wstępnym opracowaniem i przekazywaniem do agencji. Po drugie, partnerami Centrum są instytucje i agencje UE. EMCDDA przekazuje instytucjom UE istotne dane i informacje na tematy związane z narkotykami i narkomanią. Z kolei współpraca z innymi agencjami, w tym z Europolem, CEPOL, ECDC, EMA czy Eurojustem polega głównie na wymianie informacji[przypis 383]. Po trzecie, agencja współpracuje z państwami trzecimi, w szczególności z państwami kandydującymi do członkostwa w Unii oraz państwami objętymi europejską polityką sąsiedztwa. Po czwarte, partnerami EMCDDA są liczne organizacje międzynarodowe, w tym UNODC, WHO, Program Narodów Zjednoczonych Zwalczania HIV i AIDS (Joint United Nations Programme on HIV/AIDS, UNAIDS), Interpol,

WCO czy Międzyamerykańska Komisja ds. Kontroli Nadużywania Narkotyków (Inter-American Drug Abuse Control Commission, CICAD)[przypis 384].

2.29. Europejskie Centrum Rozwoju Szkolenia Zawodowego (fr. Centre européen