Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin (Community Plant Variety Office, CPVO)

1. Geneza i podstawa prawna

Aż do lat 90. 20 wieku ochrona własności przemysłowej w odniesieniu do odmian roślin pozostawała w wyłącznej gestii państw członkowskich, które stosowały w tym względzie różne przepisy. W ramach tworzącego się rynku wewnętrznego należało uregulować te kwestie, tak aby zapewnić osobom indywidualnym i instytutom badawczym jednakowe

zasady rejestracji i ochrony. Zdecydowano o stworzeniu systemu wspólnotowego, który miał stanowi uzupełnienie systemów krajowych. Został on ustanowiony w 1994 r. na podstawie rozporządzenia nr 2100/94[przypis 425]. Uznano, że zasadne jest, aby wdrażanie i stosowanie przepisów w zakresie wspólnotowego systemu ochrony odmian roślin powierzyć urzędowi wspólnotowemu, a nie państwom członkowskim. W związku z tym, na mocy przepisów wspomnianego rozporządzenia, ustanowiono Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin. Rozpoczął on swoją działalność w 1995 r.

Rozporządzenie nr 2100/94 było kilkukrotnie zmieniane, jednak zakres zmian nie był duży i nie miał istotnego wpływu na funkcjonowanie Urzędu[przypis 426]. Warto jedynie

wspomnieć o rozporządzeniu nr 873/2004[przypis 427], na podstawie którego rozszerzono prawa Urzędu do wydawania licencji przymusowej na system ochrony

odmian roślin zabezpieczony wspólnotowym prawem ochrony odmian roślin[przypis 428].

Siedziba Urzędu znajduje się w Angers[przypis 429].

Str. 140 2. Zadania

Do podstawowych zadań Urzędu należy przyjmowanie i rozpatrywanie wniosków oraz podejmowanie decyzji o udzieleniu wspólnotowego prawa do ochrony nowych odmian roślin. Przyznane licencje są ważne przez okres 25 lat, a dla gatunków ziemniaków, winorośli i drzew okres ochrony wynosi 30 lat. Urząd może także unieważnić lub uchylić licencję. Przed podjęciem decyzji przeprowadza się badanie merytoryczne i badanie techniczne. Pierwsze z nich dotyczy formalnej oceny wniosku i jeśli nie ma

przeciwwskazań do jego przyjęcia, wówczas Urząd zleca przeprowadzenia badania technicznego jednemu z urzędów badawczych działających w państwach członkowskich, polegającego najczęściej na próbnej uprawie zgłaszanej rośliny. CPVO udziela także podmiotom korzystającym z jego usług wskazówek i pomocy, aby mogły one w pełni korzystać z praw, które daje im nabyta ochrona.

Urząd zarządza wspólnotowym systemem ochrony odmian roślin, w którym znajdują się informacje o wszystkich przyznanych licencjach. Rejestry Urzędu są publicznie dostępne i na bieżąco aktualizowane. Wartością dodaną działalności Urzędu jest rozwój i

promowanie innowacji w dziedzinie biotechnologii poprzez dokładne sprawdzanie i weryfikowanie wniosków oraz system ochrony własności intelektualnej dla

zarejestrowanych odmian roślin we wszystkich państwach członkowskich na podstawie jednego wniosku.

Agencja doradza Radzie, Komisji i państwom członkowskim w sprawach prawodawstwa dotyczącego praw do ochrony roślin i związanych z nimi dziedzin polityki.

Urząd prowadzi także działania informacyjne promując system ochrony odmian roślin zachęcając do korzystania z jego usług.

3. Struktura organizacyjna

Struktura organizacyjna Urzędu składa się z Rady Administracyjnej, Prezesa i Izb Odwoławczych. W skład Rady Administracyjnej wchodzi po jednym przedstawicielu z każdego państwa członkowskiego oraz jeden przedstawiciel Komisji, przy czym nie posiada on prawa głosu[przypis 430]. Do zadań Rady należy doradzanie lub wydawanie ogólnych wytycznych we wszystkich sprawach, które leżą w gestii Urzędu. Dodatkowo Rada przyjmuje budżet, co jest o tyle ważnym uprawnieniem, że CPVO jest agencją samofinansującą się. Nadzoruje także działalność Prezesa i całego Urzędu. Rada może wydawać wytyczne dotyczące badań technicznych przeprowadzanych przez urzędy badawcze z państw członkowskich. Pozostaje również w kontakcie z Komisją, od której może żądać informacji lub przedstawiać jej swoje opinie, a także propozycje przepisów odnoszących się do wspólnotowych praw ochrony roślin. Prezes jest powoływany przez Radę spośród kandydatów przedstawionych przez Komisję i po uzyskaniu opinii Rady Administracyjnej.

Str. 141

Jego kadencja nie może przekroczyć pięciu lat, ale jest odnawialna. Władzę dyscyplinarną nad Prezesem sprawuje Rada, natomiast legalność działań prezesa kontroluje Komisja.

Prezes odpowiada za zarządzanie Urzędem oraz podejmowanie decyzji w imieniu Urzędu.

Prezes jest zobowiązany do przedstawienia sprawozdania z działalności Radzie Administracyjnej oraz Komisji.

Z uwagi na charakter zadań Urzędu i podejmowanie decyzji o włączeniu lub odmowie włączenia do rejestru zgłoszenia w sprawie ochrony odmian roślin, konieczne jest istnienie mechanizmu odwoławczego. Za rozpatrywanie odwołań od decyzji Urzędu odpowiadają Izby Odwoławcze. Rozporządzenie ustanawiające Urząd mówi o ustanowieniu co najmniej jednej Izby Odwoławczej. Każda Izba Odwoławcza składa się z przewodniczącego oraz dwóch członków. Jeśli rozpatrywana sprawa ma zawiły charakter, wówczas można poszerzyć skład Izy Odwoławczej o kolejnych dwóch członków. Członkowie Izb

Odwoławczych są powoływani przez Radę Administracyjną, a ich kadencja trwa pięć lat

[przypis 431]. Od decyzji Izb Odwoławczych przysługuje odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości UE.

Agencja zatrudnia 45 osób[przypis 432]. Budżet Urzędu w 2016 r. wynosił 16,1 mln euro, z czego 14,1 mln euro stanowiły opłaty wnoszone przez podmioty korzystające z usług agencji, a pozostała część pochodziła z nadwyżki budżetowej z roku poprzedniego [przypis 433].

4. Relacje z podmiotami zewnętrznymi

CPVO współpracuje z licznymi partnerami zewnętrznymi. W pierwszej kolejności są to urzędy badawcze w państwach członkowskich, które przeprowadzają na zlecenie Urzędu badania techniczne, polegające na testach i próbnych hodowlach zgłaszanych do ochrony odmian roślin. Urząd może także zlecać przeprowadzenie tego typu badań urzędom badawczym w państwach trzecich. Umowy na tego typu działalność Urząd zawarł z urzędami badawczymi z Australii, Nowej Zelandii, RPA czy Meksyku. Agencja

współpracuje także z licznymi organizacjami międzynarodowymi, z którymi wymienia się informacjami i doświadczeniami w zakresie prawa ochrony odmian roślin. Są to m.in.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Producentów Ogrodników (International Association of Horticultural Producers, AIPH), Europejskie Stowarzyszenie Nasiennictwa (European Seed Association, ESA), Międzynarodowa Federacja Nasienna (International Seed Federation, ISF) czy Międzynarodowe Towarzystwo Nauk Ogrodniczych (International Society of Horticultural Science, ISHS)[przypis 434]. Urząd współpracuje także ściśle z Komisją w zakresie propozycji zmian regulacji odnoście prawnej ochrony odmian roślin, a także podniesienia świadomości społecznej dotyczącej tych kwestii.

Str. 142 Strona pusta.

Str. 143