Europejska Agencja Globalnego Systemu Nawigacji Satelitarnej (European Global Navigation Satellite Systems [GNNS] Agency, GSA)

1. Geneza i podstawa prawna

W 2004 r. powstał Europejski Organ Nadzoru Globalnego Systemu Nawigacji Satelitarnej (GNSS)[przypis 85], który stanowił protoplastę Europejskiej Agencji Globalnego Systemu Nawigacji Satelitarnej. Jego zadaniem było nadzorowanie tworzenia i rozwoju programów radionawigacji satelitarnej, w szczególności programu Galileo. W 2006 r. Organ przejął pełną odpowiedzialność za program Galileo oraz działania w zakresie badań naukowych nad europejskimi programami nawigacji satelitarnej[przypis 86].

Str. 36

Kolejnym krokiem w rozwoju współpracy w tej dziedzinie było ustalenie podziału zadań między odpowiadającą za zarządzanie programami Komisją Europejską, Organem i Europejską Agencją Kosmiczną[przypis 87]. W 2010 r. na podstawie rozporządzenia nr 912/2010 przekształcono Organ Nadzoru w Europejską Agencję Globalnego Systemu Nawigacji Satelitarnej[przypis 88]. W 2013 r. przyjęto rozporządzenie nr 1285/2013 w sprawie realizacji i eksploatacji europejskich systemów nawigacji satelitarnej, w którym określono zadania agencji[przypis 89]. Z kolei w 2014 r. dokonano zmian m.in. w zakresie podziału kompetencji między organami Agencji na podstawie rozporządzenia nr 512/2014 [przypis 90]. Siedziba agencji znajduje się w Pradze.

2. Zadania

Zadania Agencji są określone w art. 14 rozporządzenia nr 1285/2013. Wiążą się one głównie z zarządzaniem usługami systemu wsparcia satelitarnego EGNOS (European Geostationary Navigation Overlay Service) [przypis 91] oraz systemu Galileo[przypis 92].

Agencja dba przede wszystkim o bezpieczeństwo obu programów, w tym wszczyna i nadzoruje procedury bezpieczeństwa, a także odpowiada za audyty systemu

bezpieczeństwa. Oba systemy - ENOS i Galileo były zaprojektowane w dużej mierze jako przedsięwzięcia nastawione na świadczenie usług komercyjnych, dlatego jednym z

ważnych zadań Agencji jest oferowanie i promowanie usług związanych z tymi systemami.

Str. 37

Agencja przeprowadza w tym celu badanie rynku i rozpoznanie oczekiwań

świadczeniobiorców, tak by móc dostosować usługi do potrzeb konsumentów. GSA odpowiada także za działania operacyjne związane z zarządzaniem infrastrukturą systemów EGNOS i Galileo. Agencja dba też o stały rozwój zarówno w aspekcie

infrastrukturalnym, jak i informatycznym systemów. To oznacza dużą odpowiedzialność Agencji za prawidłowe wykorzystanie funduszy unijnych przeznaczonych na ten cel.

Agencja działa w tym obszarze na podstawie specjalnej umowy z Komisją o delegowaniu zadań, przy czym Komisja zapewnia sobie prawo stałej kontroli nad realizacją

powierzonych obowiązków. Ponadto Agencja zajmuje się certyfikacją i określaniem norm w zakresie usług GNSS. Z uwagi na pewne podobieństwo zadań, a przede wszystkim częściowe wykorzystywanie tych samych urządzeń, np. satelitów, przez GSA i Europejską Agencję Kosmiczną, jest naturalną rzeczą współpraca obu tych podmiotów. Odbywa się ona na podstawie porozumień roboczych zawieranych przez te agencje.

3. Struktura organizacyjna

Wewnętrzna struktura organizacyjna Agencji składa się z następujących organów: Rady Administracyjnej, dyrektora wykonawczego oraz Rady Akredytacji w zakresie

Bezpieczeństwa Systemów Europejskiego GNSS.

Rada Administracyjna składa się z przedstawicieli państw członkowskich - po jednym z każdego państwa, czterech przedstawicieli mianowanych przez Komisję oraz jednego przedstawiciela mianowanego przez PE, przy czym należy zaznaczyć, że nie ma on, w odróżnieniu od wszystkich pozostałych, prawa głosu. Kadencja członków Rady wynosi cztery lata z możliwością jednokrotnej reelekcji. Przedstawiciele wybierani są na

podstawie doświadczenia i wiedzy fachowej z zakresu GNSS[przypis 93]. Rada

odpowiada za programowanie działań i prac Agencji - przyjmuje wieloletnie plany, których

okres pokrywa się z przedziałami czasowymi wieloletnich ram finansowych, oraz określa programy roczne. Dodatkowo Rada ma uprawnienia budżetowe - przygotowuje preliminarz dochodów i wydatków oraz sporządza budżet Agencji, który staje się budżetem

ostatecznym po zatwierdzeniu budżetu ogólnego UE. Rada współpracuje ściśle z

dyrektorem wykonawczym, którego mianuje i nad którym sprawuje władzę dyscyplinarną.

Udziela mu porad, a także zatwierdza na podstawie jego wniosku porozumienia robocze z Europejską Agencją Kosmiczną. Rada wypełnia również funkcje administracyjne w

odniesieniu do personelu Agencji - ma m.in. kompetencje zawierania umów o pracę.

Str. 38

Dyrektor wykonawczy jest mianowany przez Radę Administracyjną na okres pięciu lat i wykonuje swoje funkcje pod jej nadzorem oraz wypełnia szereg zadań na rzecz tego właśnie organu, w tym przygotowuje posiedzenia Rady czy wdraża decyzje przez nią podjęte. Dyrektor pełni funkcje wykonawcze - odpowiada za realizację programu prac Agencji, współpracę z Europejską Agencją Kosmiczną oraz innymi podmiotami. Ma także obowiązek ze sporządzania sprawozdań z działalności Agencji. Dyrektor reprezentuje Agencję w relacjach z podmiotami zewnętrznymi.

Rada Akredytacji w zakresie Bezpieczeństwa Systemów Europejskiego GNSS została ustanowiona dopiero w 2014 r. na podstawie rozporządzenia nr 512/2014. W jej skład wchodzi po jednym przedstawicielu z każdego państwa członkowskiego oraz po jednej osobie wskazanej przez Komisję i Wysokiego Przedstawiciela. Kadencja członków Rady wynosi cztery lata z możliwością jednokrotnej reelekcji. Jako obserwator w posiedzeniach Rady Akredytacji bierze udział przedstawiciel Europejskiej Agencji Kosmicznej. Status tego organu w strukturze Agencji jest wyjątkowy. Z jednej strony członkowie Rady mają mieć zapewniony swobodny i pełny dostęp do wszystkich zasobów ludzkich i materialnych oraz informacji, a z drugiej prowadzą swoje działania, w sposób, który gwarantuje im autonomię i niezależność od innych działań Agencji. Zadania Rady dotyczą przede wszystkim definiowania i monitorowania realizacji strategii akredytacji bezpieczeństwa systemów GNSS, w tym m.in. dokumentacji pozwalającej na wystrzelenie satelitów.

Agencja zatrudnia 121 osób[przypis 94], a jej budżet na 2017 r. wyniósł 28,5 mln euro. W całości są to środki z budżetu ogólnego Unii Europejskiej[przypis 95].

4. Relacje z podmiotami zewnętrznymi

Z uwagi na charakter Agencji i przedmiot, którym się zajmuje, naturalnym partnerem w strukturach Unii Europejskiej dla GSA jest Europejska Agencja Kosmiczna. Obie agencje

są zobligowane do współpracy, co widać także w wymiarze organizacyjnym -

przedstawiciele agencji wzajemnie biorą udział w pracach swoich organów w charakterze obserwatorów.

W przypadku projektów takich jak EGNOS czy Galileo bardzo ważna jest współpraca z państwami trzecimi, tak aby zapewnić kompatybilność i interoperacyjność regionalnych systemów nawigacyjnych, co w rezultacie da w pełni funkcjonalny system globalny[przypis 96]. Agencja uczestniczy w pracach Międzynarodowego Komitetu ds. Globalnych

Systemów Nawigacji Satelitarnej ustanowionego w 2005 r. pod patronatem Organizacji Narodów Zjednoczonych[przypis 97].

Str. 39

Wśród głównych kierunków współpracy Agencji należy przede wszystkim wskazać

państwa objęte europejską polityką sąsiedztwa, Amerykę Łacińską, Azję i Afrykę[przypis 98]. Współpraca polega na prowadzeniu wspólnych badań i inwestycji, ale także na promowaniu europejskich systemów GNSS.