Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (European Union Intellectual Property Office, EUIPO)

1. Geneza i podstawa prawna

Ustanowienie rynku wewnętrznego wiązało się z koniecznością zagwarantowania firmom i przedsiębiorcom jednakowych warunków prowadzenia działalności gospodarczej. Jednym z ważniejszych aspektów swobodnego przepływu towarów i usług są gwarancje należytej ochrony znaków towarowych i wzorów przemysłowych. Z tego powodu przyjęto w 1993 r.

rozporządzenie nr 40/94[przypis 412], które regulowało rejestrację na poziomie

wspólnotowym znaków towarowych i wzorów, zachowując jednocześnie możliwość ich rejestracji na poziomie krajowym.

Str. 136

Organem odpowiedzialnym na poziomie wspólnotowym za rejestrację znaków towarowych i wzorów przemysłowych uczyniono powołany tym samym rozporządzeniem Urząd

Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (Office for Harmonisation in the Internal Market, OHIM). Rozporządzenie nr 40/94 było dwukrotnie zmieniane. Po raz pierwszy w 2009 r. na podstawie rozporządzenia nr 207/2009 [przypis 413] i po raz drugi w 2015 r na podstawie rozporządzenia nr 2015/2424[przypis 414]. Na podstawie ostatniego

dokumentu zmieniono także dotychczasową nazwę agencji na Urząd Unii Europejskiej ds.

Własności Intelektualnej. Rozporządzenie weszło w życie 23 marca 2016 r.

Siedziba Urzędu znajduje się w Alicante.

2. Zadania

Zadaniem Urzędu jest zarządzanie systemem unijnego znaku towarowego i systemem wzorów oraz ich promocja. EUIPO współpracuje z krajowymi urzędami ds. własności intelektualnej, a systemy zarządzane przez Urząd stanowią uzupełnienie systemów krajowych w zakresie ochrony znaków towarowych i wzorów. Celem Urzędu jest także promowanie między państwami członkowskimi stosowania ujednoliconych zasad i praktyk w dziedzinie znaków towarowych i wzorów. Współpraca z krajowymi urzędami obejmuje również tworzenie wspólnych baz danych i portali, dzięki którym możliwe jest prowadzenie konsultacji, poszukiwań i klasyfikacji, co ma ogromne znaczenie przy rejestracji nowych znaków lub wzorów. Dzięki prawidłowemu funkcjonowaniu baz i portali oraz ich

systematycznemu uzupełnianiu i aktualizowaniu chronione są prawa uczciwych przedsiębiorców i eliminowane są próby oszustw lub podszywania się pod inną znaną markę lub wykorzystywanie unikalnego wzoru przemysłowego.

Głównym zadaniem Urzędu jest przyjmowanie i rozpatrywanie wniosków o rejestrację znaków towarowych oraz wzorów przemysłowych. Znak towarowy to informacja dla klientów o tożsamości właściciela. Może on mieć formę znaku graficznego lub po prostu być nazwą. Powinien być oryginalny i nie podszywać się pod inne już zarejestrowane znaki. Z kolei wzór przemysłowy to cechy składające się na wygląd danego przedmiotu, takie jak kształt, kolor, wzór. Urząd przyjmując wniosek o rejestrację znaku lub wzoru sprawdza w dostępnych bazach i rejestrach, czy nie są one już zastrzeżone. Jeśli nie ma przeciwwskazań Urząd wydaje pozytywną decyzję w spawie rejestracji znaku lub wzoru na okres dziesięciu lat, który może być przedłużany o kolejne dziesięciolecia.

Str. 137

W sytuacji, gdy dokonano rejestracji, a następnie okazało się, że dany znak czy wzór były już wcześniej chronione, ale z powodu niekompletności baz nie udało się tego wcześniej ustalić, wówczas Urząd podejmuje decyzję o unieważnieniu rejestracji. Natomiast jeśli po złożeniu wniosku o rejestrację w trakcie postępowania sprawdzającego okaże się, że znak lub wzór są już chronione, wtedy Urząd wydaje negatywną decyzję i odmawia rejestracji.

Urząd pobiera opłaty za rejestrację i inne usługi, których wysokość jest określona w załączniku nr 1 do rozporządzenia nr 2015/2424[przypis 415]. Urząd prowadzi także rejestrację znaków certyfikujących oraz gwarancyjnych.

Od 2012 r. EUIPO prowadzi także Europejskie Obserwatorium ds. Naruszeń Własności Intelektualnej, które składa się z dwóch komponentów: działania i projekty oraz ekonomia i statystyka[przypis 416]. Dodatkowo zarządza bazą utworów osieroconych, czyli takich, którym wciąż przysługuje ochrona, jednak z różnych powodów nie można ustalić

podmiotów, które mają prawa do tych dzieł. EUIPO oferuje cyfrowy dostęp do informacji o nich[przypis 417].

3. Struktura organizacyjna

Struktura organizacyjna EUIPO składa się z Zarządu, dyrektora, Komitetu Budżetowego oraz Izb odwoławczych.

W skład Zarządu wchodzi po jednym przedstawicielu z każdego państwa członkowskiego, dwóch przedstawicieli Komisji oraz jeden przedstawiciel Parlamentu. Zarząd przyjmuje budżet, roczne i wieloletnie programy prac agencji, a także sprawozdania z ich wykonania.

Może również wnioskować o informacje od dyrektora i Komisji, jeśli jest to konieczne.

Dyrektor wykonawczy jest powoływany przez Radę z listy kandydatów przedstawionej przez Zarząd na pięcioletnią kadencję, która może być jednokrotnie przedłużona o nie więcej niż kolejne pięć lat. Przed mianowaniem dyrektor może zostać wezwany do

złożenia oświadczenia przed odpowiednią komisją Parlamentu. Może zostać odwołany ze stanowiska tylko przez Radę na wniosek Zarządu. Dyrektor odpowiada za kierowanie pracami Urzędu. Przygotowuje projekty budżetu, rocznych i wieloletnich prac Urzędu, a następnie odpowiada za ich realizację. Wykonuje również inne decyzje przyjęte przez Zarząd.

Z uwagi na wielkość budżetu agencji oraz charakter źródeł dochodów i wydatków, EUIPO posiada specjalny organ odpowiedzialny za przyjmowanie budżetu - Komitet Budżetowy.

W skład Komitetu Budżetowego wchodzi po jednym przedstawicielu z każdego państwa członkowskiego, dwóch przedstawicieli Komisji oraz jeden przedstawiciel Parlamentu.

Str. 138

Istotnym elementem składowym struktury organizacyjnej Urzędu są Izby odwoławcze.

Można do nich kierować odwołania od decyzji podjętych przez Urząd. Izby odwoławcze rozpatrują sprawy w trzyosobowych składach. Natomiast jeśli sprawa ma charakter precedensowy lub jest zawiła pod względem materii czy prawa, wówczas jest

rozpatrywana przez Wielką Izbę składającą się z dziewięciu członków. Od werdyktów Izb stronom przysługuje odwołanie do Sądu, od orzeczeń którego z kolei przysługuje prawo odwołania do Trybunału Sprawiedliwości, ale tylko w kwestiach prawnych[przypis 418].

EUIPO zatrudnia blisko 800 osób[przypis 419]. Budżet agencji w 2016 r. wyniósł 398 mln euro, z czego 236,6 mln euro stanowiły opłaty pobierane przez Urząd za świadczone usługi, a pozostała część, czyli 161,4, było nadwyżką przeniesioną z roku poprzedniego [przypis 420]. Należy podkreślić, że w rozporządzeniu 2015/2424 (preambuła)

zaznaczono, że Urząd powinien unikać gromadzenia nadmiernych nadwyżek

budżetowych. Określono także, że Urząd powinien rekompensować krajowym urzędom rejestracyjnym część kosztów, które ponoszą w związku z zapytaniami i koniecznością przeszukiwania baz na potrzeby rejestracji unijnego znaku towarowego. Wypłata rekompensaty jest zależna od danych statystycznych przedstawionych przez poszczególne państwa.

4. Relacje z podmiotami zewnętrznymi

Naturalnymi partnerami EUIPO są organy rejestracyjne państw członkowskich, z którymi wspólnie tworzy i rozbudowuje bazy danych i portale informacyjne dotyczące

zarejestrowanych znaków towarowych i wzorów przemysłowych. Ważną grupę

interesariuszy EUIPO stanowią klienci i użytkownicy usług świadczonych przez agencję.

Aby poznać ich zdanie i opinie na temat usług, Urząd organizuje regularne spotkania.

Zostały on zainicjowane w 1998 r. i są kontynuowane w postaci corocznych spotkań Grupy Użytkowników EUIPO, która składa się z 22 organizacji zrzeszających głównie małe i średnie przedsiębiorstwa oraz stowarzyszenia właścicieli znaków towarowych[przypis 421].

Na poziomie UE partnerem Urzędu jest także Europejski Urząd Patentowy.

EUIPO współpracuje również z organami rejestracyjnymi z państw trzecich. Aktualnie angażuje się we współpracę z organami rejestracyjnymi z Korei, Japonii, USA i Chin, z którymi współtworzy dwie grupy: Industrial Design Forum (ID5) [przypis 422] oraz Five Trademark Offices (TM5)[przypis 423].

Str. 139

Urząd bierze także udział w pracach Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (World Intellectual Property Organization, WIPO)[przypis 424].

2.33. Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin (Community Plant Variety Office,