Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów

Emerytalnych (European Insurance and Occupational Pensions Authority, EIOPA)

1. Geneza i podstawa prawna

Po tym jak w 2001 r. Komisja przyjęła decyzje ustanawiające Komitet Europejskich Instytucji Organów Nadzoru Papierów Wartościowych i Europejski Komitet Papierów Wartościowych, okazało się, że także w zakresie ubezpieczeń i emerytur pracowniczych

potrzebne są podobne regulacje i rozwiązania instytucjonalne[przypis 362]. W związku z tym Komisja przyjęła w 2003 r. decyzję nr 2004/9/WE[przypis 363], na podstawie której został ustanowiony Europejski Komitet ds. Ubezpieczeń i Emerytur Pracowniczych.

Komitet został zastąpiony Europejskim Urzędem Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych na podstawie rozporządzenia nr 1094/2010[przypis 364].

Urząd, choć jest agencją unijną, to jego usytuowanie w systemie instytucjonalnym jest odmienne od większości agencji zdecentralizowanych.

Str. 117

EIOPA wchodzi w skład Europejskiego Systemu Nadzoru Finansowego, na który składają się trzy urzędy: EIOPA, ESMA i EBA, a także Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego, Wspólny Komitet Europejskich Urzędów Nadzoru oraz krajowe urzędy nadzoru.

Siedziba Urzędu znajduje się we Frankfurcie nad Menem

2. Zadania

EIOPA, podobnie jak EBA i ESMA, ma za zadanie przyczynianie się do zwiększenia poziomu zaufania do systemu finansowego i działających w jego ramach instytucji

finansowych oraz zagwarantowania stabilności rynków finansowych z korzyścią dla Unii, państw członkowskich, firm świadczących usługi w sektorze ubezpieczeń emerytalnych i obywateli, głównie w zakresie ochrony właścicieli polis, członków programów

emerytalnych i uposażonych. Zadania Urzędu skupiają się na działalności prowadzonej przez zakłady ubezpieczeń, zakłady reasekuracji, konglomeraty finansowe, instytucje pracowniczych programów emerytalnych i pośredników ubezpieczeniowych. EIOPA może w tym zakresie monitorować kwestie ładu korporacyjnego, audytu i sprawozdawczości finansowej. Działania Urzędu w odniesieniu do instytucji pracowniczych programów emerytalnych nie mogą naruszać prawa socjalnego i prawa pracy państw członkowskich.

Aby osiągnąć cele, EIOPA dąży do ustanowienia wspólnych standardów i praktyk regulacyjnych i nadzorczych. Przedstawia instytucjom unijnym - Radzie, Parlamentowi i Komisji opinie oraz opracowuje wytyczne, zalecenia i projekty regulacyjne i wykonawcze standardów technicznych do przyjętych aktów legislacyjnych. Zapobiega także arbitrażowi regulacyjnemu oraz, w sytuacjach gdy jest to uzasadnione, zapewnia mediację i

rozstrzyganie sporów między właściwymi organami. Współpracuje również z Europejską Radą ds. Ryzyka Systemowego dostarczając jej informacje konieczne do realizacji jej zadań oraz podejmuje działania następcze w związku z jej ostrzeżeniami i zaleceniami.

Znaczna część aktywności Urzędu polega na monitorowaniu i ocenie zmian na rynku

usług ubezpieczeń emerytalnych. EIOPA na podstawie zgromadzonych danych o

instytucjach świadczących tego typu usługi przeprowadza analizy ekonomiczne, z których wnioski przekazuje nie tylko instytucjom UE, ale również podaje je do publicznej

wiadomości publikując je na stronie internetowej Urzędu. EIOPA może podejmować indywidualne decyzje skierowane do właściwych organów lub w określonych przypadkach do instytucji finansowych. Urząd stworzył i prowadzi centralną bazę danych

zarejestrowanych instytucji finansowych zajmujących się ubezpieczeniami emerytalnymi.

3. Struktura organizacyjna

Struktura organizacyjna Urzędu składa się z Rady Organów Nadzoru (Rady), Zarządu, Przewodniczącego, Dyrektora Wykonawczego i Komisji Odwoławczej.

Str. 118

Rada Organów Nadzoru jest głównym organem decyzyjnym - przyjmuje opinie, zalecenia i decyzje oraz decyduje o ogólnym kierunku prac agencji. Członkami Rady z prawem głosu są szefowie krajowych organów publicznych właściwych w zakresie nadzoru nad

instytucjami finansowymi. Dodatkowo bez prawa głosu zasiadają w Radzie: jeden

przedstawiciel Komisji, jeden przedstawiciel Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego oraz po jednym przedstawicielu z EBA i ESMA. W charakterze obserwatorów w Radzie biorą udział przedstawiciele Norwegii, Islandii i Liechtensteinu[przypis 365]. Rada

przyjmuje roczne i wieloletnie programy prac Urzędu oraz budżet, a także sprawozdania roczne z działalności EBA. Rada posiada również kompetencje nominacyjne - mianuje Przewodniczącego i Dyrektora Wykonawczego, nad którymi sprawuje władzę

dyscyplinarną i może zdecydować o ich odwołaniu. Rada przyjmuje opinie i zalecenia.

Rada może podejmować decyzje skierowane do właściwych organów lub indywidualne decyzje skierowane do instytucji finansowych.

Zarząd składa się z Przewodniczącego i sześciu członków Rady Organów Nadzoru.

Kadencja członków Zarządu wynosi dwa i pół roku i może być jednokrotnie odnowiona.

Dodatkowo w posiedzeniach Zarządu może brać udział, bez prawa głosu. Dyrektor Wykonawczy oraz przedstawiciel Komisji, przy czym w sprawach dotyczących ustalania budżetu Urzędu ma on prawo głosu. Zarząd spotyka się przed każdym posiedzeniem Rady oraz w innych sytuacjach, które tego wymagają. Przedstawia Radzie projekt programu prac, budżetu oraz sprawozdania rocznego z działalności. W zakresie

kompetencji nominacyjnych Zarząd powołuje i odwołuje członków Komisji Odwoławczej.

Przewodniczący jest powoływany przez Radę Organów Nadzoru, przy czym przed objęciem obowiązków i w terminie miesiąca od powołania Parlament może wyrazić sprzeciw wobec nominata. Kadencja Przewodniczącego trwa pięć lat i może być

jednokrotnie odnowiona. Może on być odwołany ze stanowiska tylko przez Parlament po uprzedniej decyzji Rady Organów Nadzoru w tej sprawie. Przewodniczący reprezentuje Urząd na zewnątrz, a także jest odpowiedzialny za przewodniczenie posiedzeniom

Zarządu oraz przygotowanie posiedzeń Rady i przewodniczenie im. Przewodniczący może również zostać wezwany przez Parlament lub Radę UE do złożenia oświadczenia z

działalności Urzędu.

Dyrektor Wykonawczy zarządza bieżącą działalnością Urzędu. Jest on powoływany przez Radę Organów Nadzoru po potwierdzeniu kandydatury przez Parlament. Jego kadencja wynosi pięć lat i może być jednokrotnie odnowiona. Dyrektor wspomaga Zarząd w

wypełnianiu jego funkcji. Odpowiada także za realizację rocznego programu prac agencji.

Opracowuje również projekty rocznych i wieloletnich programów, wstępny projekt budżetu rocznego oraz projekt sprawozdania rocznego.

Str. 119

Komisja Odwoławcza jest wspólnym organem Europejskich Urzędów Nadzoru. Komisja składa się z sześciu członków i sześciu zastępców. Po dwóch członków i dwóch

zastępców wyznacza każdy z urzędów wchodzących w skład Europejskich Urzędów Nadzoru, czyli Europejski Urząd Nadzoru Bankowego, Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych oraz Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych. Muszą to być osoby, które legitymują się udokumentowaną odpowiednią wiedzą i doświadczeniem zawodowym w zakresie nadzoru, bankowości, ubezpieczeń, pracowniczych programów emerytalnych, rynków papierów wartościowych lub innych usług finansowych. Kadencja członków Komisji wynosi pięć lat i może być jednokrotnie odnowiona. Odwołanie od decyzji Urzędu do Komisji Odwoławczej przysługuje osobom fizycznym i prawnym. Komisja może potwierdzić decyzję podjętą przez Urząd lub przekazać sprawę do rozstrzygnięcia właściwemu organowi Urzędu.

Decyzja Komisji Odwoławczej jest wiążąca dla tego organu i obliguje go do zmiany decyzji w danej sprawie. Od decyzji podjętej przez Komisję Odwoławczą może zostać wniesiona skarga do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wszystkie Europejskie Urzędy Nadzoru powinny udzielać Komisji Odwoławczej wsparcia technicznego i pomocy administracyjnej.

Wspólny Komitet, podobnie jak Komisja Odwoławcza, jest wspólnym organem dla wszystkich trzech Europejskich Urzędów Nadzoru. Z tego względu w skład Wspólnego Komitetu wchodzą Przewodniczący tychże Urzędów. Przewodniczący Wspólnego Komitetu wybierany jest co roku na zasadzie rotacji spośród przewodniczących Europejskich Urzędów Nadzoru. Jako obserwatorzy w posiedzeniach Komitetu biorą udział Dyrektor Wykonawczy, przedstawiciel Komisji i przedstawiciel Europejskiej Rady ds.

Ryzyka Systemowego. Zadaniem Komitetu jest zapewnienie możliwie wysokiego stopnia koordynacji prac wszystkich trzech Urzędów, szczególnie w odniesieniu do:

konglomeratów finansowych, księgowości i audytu, analiz mikroostrożnościowych pod kątem rozwoju sytuacji, zagrożeń i słabości związanych ze stabilnością finansową, detalicznych produktów inwestycyjnych, środków przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy oraz wymiany informacji z Europejską Radą ds. Ryzyka Systemowego.

Urząd zatrudnia 140 osób[przypis 366]. Środki w budżecie EIOPA pochodzą z trzech źródeł: obowiązkowych składek uiszczanych przez krajowe organy władzy publicznej - właściwe w zakresie nadzoru nad instytucjami finansowymi; dotacji unijnej oraz opłat uiszczanych na rzecz Urzędu. W 2016 r. budżet EIOPA wynosił 21,7 mln euro, z czego 13,3 mln euro pochodziło od krajowych organów nadzoru, a 8,4 mln euro ze środków z budżetu UE[przypis 367].

Str. 120

4. Relacje z podmiotami zewnętrznymi

Artykuł 33 rozporządzenia nr 1094/2010 stanowi, że Urząd nawiązuje kontakty i zawiera porozumienia administracyjne z organami nadzoru, organizacjami międzynarodowymi oraz z administracjami krajów trzecich, a następnie przedstawia informacje o nich. Warto

zaznaczyć, że nie tworzą one ani dla Unii ani dla państw członkowskich żadnych zobowiązań prawnych i nie mogą uniemożliwiać państwom członkowskim zawierania odrębnych porozumień z państwami trzecimi.

Bezpośrednimi partnerami ESMA są dwa pozostałe urzędy nadzoru, z którymi współpracuje przede wszystkim w ramach Wspólnego Komitetu. Wśród partnerów unijnych Urząd prowadzi stały dialog z Radą, Parlamentem i Komisją. Z kolei na arenie międzynarodowej aktywność EIOPA koncentruje się na współpracy z ramach

Międzynarodowego Stowarzyszenia Nadzorów Ubezpieczeniowych (International Association of Insurance Supervisors, IAIS)[przypis 368].

EIOPA współpracuje również z Grupą Interesariuszy z Sektora Ubezpieczeń i Reasekuracji oraz Grupą Interesariuszy z Sektora Pracowniczych Programów

Emerytalnych, które wydają opinie na temat regulacyjnych standardów technicznych i wykonawczych standardów technicznych. Obie grupy działają na podstawie art. 37 rozporządzenia nr 1094/2010.

2.27. Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (European Centre for