Reforma ustroju V Republiki w świetle prac komitetu Édouarda Balladura

z 23 lipca 2008 r.

Bazując na doświadczeniach ze stosowaniem konstytucji V Republiki, podejmowa-no próby kompleksowej reformy ustroju ustapodejmowa-nowionego u schyłku lat 50. W tym celu powoływane były specjalne gremia, złożone z osobistości życia publicznego, w tym także czołowych francuskich konstytucjonalistów. Zgłaszane propozycje szerszych zmian ustrojowych w dużym stopniu wypływały z dotychczasowych do-świadczeń związanych z praktyką funkcjonowania systemu politycznego. Kwestia nowelizacji konstytucji z 1958 r. wiązała się nieodłącznie z zagadnieniem koabita-cji. Bez względu na to, czy formułowane postulaty zostały ostatecznie wprowadzo-ne w życie, trzeba stwierdzić, że zmiana najważniejszych przepisów ustawy zasad-niczej miała na celu ukształtowanie na nowo konstytucyjnych reguł gry politycznej.

Realizacja takich zamierzeń mogłaby warunkować nie tylko ewentualność wystą-pienia, ale także przebieg współistnienia instytucjonalnego.

Próby szerzej zakrojonych reform podejmowane były w pierwszej połowie lat 90. Wspomnieć należy o powołanym 2 grudnia 1992 r. pod auspicjami ówczesnego prezydenta François Mitterranda, Komitecie Konsultacyjnym ds. Rewizji

Konsty-157 G. Carcassonne, La Constitution, s. 245; D.G. Lavroff , op. cit., s. 917.

158 M. Lascombe, Le droit constitutionnel…, s. 114; F. Hamon, M. Troper, op. cit., s. 732–733.

159 B. Chantebout, Droit…, s. 526–530.

160 Ibidem, s. 526.

tucji (Comité Consultatif pour la Révision de la Constitution)¹⁶¹. W opracowanym projekcie sporo miejsca poświęcono reformie pozycji ustrojowej prezydenta oraz podziałowi kompetencji między szefem państwa a szefem rządu. W pierwszej z wy-mienionych kwestii podniesiono problem długości mandatu prezydenckiego, przy czym stanowisko członków komitetu nie było jednolite. Większość opowiedziała się za utrzymaniem kadencji siedmioletniej bez wprowadzania ograniczeń co do możliwości reelekcji. Zwolennicy dotychczasowej długości mandatu akcentowali fakt, że kadencja siedmioletnia pozwala uniknąć wypaczenia (dénaturation) istnie-jących instytucji politycznych, a ponadto zachowuje stan równowagi, którego fun-damentem jest przypisana prezydentowi funkcja arbitrażu. Uważano, że skrócenie długości sprawowania urzędu do lat pięciu prowadziłoby natomiast do marginali-zacji funkcji premiera, jak również – w wypadku braku politycznej jednorodności obu rodzajów większości – pogrążałoby Francję w permanentnej walce wyborczej.

Argumentacja wskazująca, że kadencja pięcioletnia zmniejsza ryzyko wystąpienia koabitacji, nie zyskała więc wystarczającego uznania wśród członków omawianego gremium. Zaakceptowane zostały natomiast modyfi kacje art. 16. Zmiany zmierzały w kierunku wzmocnienia roli innych organów w trakcie jego stosowania, co miało gwarantować większą kontrolę działań prezydenta w wypadku zagrożenia państwa i przerwania regularnego funkcjonowania jego instytucji¹⁶².

W zakresie podziału uprawnień między prezydentem a premierem członko-wie komitetu sformułowali dużo istotnych uwag. Nie miały one jednak charakteru zmian fundamentalnych. Wynikało to z uznania, że uprawnienia, które konstytu-cja przyznaje obu segmentom władzy wykonawczej, w ciągu kolejnych lat istnienia V Republiki nie doprowadziły do poważnego kryzysu ustrojowego. Członkowie ko-mitetu zdecydowali się na wybór drogi pośredniej, unikając w ten sposób skrajno-ści. Pierwsza polegałaby na zbyt szczegółowej redakcji przepisów konstytucyjnych poprzez przyjęcie modelu konstytucji nadmiernie kazuistycznej, a przez to nie za-wsze przystającej do rzeczywistości. Druga natomiast oznaczałaby celową rezygna-cję z wprowadzenia jakichkolwiek zmian¹⁶³. Zdecydowano się na rozstrzygnięcie wątpliwości dotyczących „domeny zastrzeżonej”, proponując doprecyzowanie art.

161 Décret n° 92–1247 du 2 décembre 1992 instituant un comité consultatif pour la révision de la Constitu-tion, „Journal Offi ciel de la République Française”, 3 XII 1992. Na przewodniczącego komitetu powołano konstytucjonalistę Georges’a Vedela, w latach 1980–1989 członka Rady Konstytucyjnej. W komitecie zasiedli między innymi profesorowie: J.-C. Colliard, O. Duhamel, L. Favoreu, A. Lancelot, F. Luchaire, D. Maus, a także były premier P. Mauroy. Zob. Décret du 2 décembre 1992 portant nomination du président et des membres du comité consultatif pour la révision de la Constitution, „Journal Offi ciel de la République Française”, 3 XII 1992.

162 Zgodnie z uzupełnionym o nowy ustęp art. 16 Rada Konstytucyjna wypowiadałaby się na wniosek prezydenta Republiki, jak również na łączny wniosek przewodniczącego Senatu oraz przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego na temat utrzymywania się przesłanek dalszego stosowania art. 16. Rolą organu kontroli konstytucyjności prawa byłoby także określenie daty wygaśnięcia uprawnień wyjątkowych. Można zatem stwierdzić, że główną ideą proponowanych zmian było ograniczenie możliwości ewentualnych nad-użyć. Zob. Rapport au Président de la République. Propositions pour une révision de la Constitution 15 février 1993, La Documention Française, Paris 1993, s. 33–37.

163 Ibidem, s. 39.

21 konstytucji. Wedle jego sugerowanego brzmienia premier powinien być odpo-wiedzialny jedynie za organizację obrony narodowej. Zrezygnowano z unormowa-nia dotychczasowego, zgodnie z którym odpowiadał on za obronę narodową, co – przy uwzględnieniu podobnych kompetencji prezydenta z art. 15 konstytucji – było powodem kontrowersji interpretacyjnych. Członkowie komitetu uznali przy tym uprzywilejowaną pozycję prezydenta w polityce zagranicznej, jak również w sferze obronności. Rola szefa państwa miała polegać na wytyczaniu głównych kierunków działania władz publicznych w dziedzinie polityki obronnej¹⁶⁴.

W odniesieniu do stosunków pomiędzy ośrodkami władzy wykonawczej zwró-cono także uwagę na potrzebę doprecyzowania kwestii podpisywania ordonansów i dekretów przyjmowanych na posiedzeniu Rady Ministrów. Przepis z art. 13 ust. 1 uzupełniono o wymóg, na mocy którego dekrety przyjęte na forum Rady Mini-strów mogą być uchylone lub zmienione przez dekrety przyjęte w tej samej formie, jeśli tryb taki jest wymagany na podstawie określonych przepisów konstytucyjnych lub ustawowych¹⁶⁵. Celem modyfi kacji było potwierdzenie uprawnień premiera do zmiany dekretów, które zostały poddane rozpatrzeniu przez Radę Ministrów bez stosownego wymogu prawnego, a jedynie na życzenie prezydenta. Znaczenie takiej dyspozycji konstytucyjnej miałoby polegać na ochronie uprawnień prawo-dawczych premiera przed ingerencją ze strony szefa państwa¹⁶⁶. Wysunięto także projekt ściślejszego rozdzielenia uprawnień nominacyjnych prezydenta i premie-ra. Szef państwa otrzymałby jedynie ogólną kompetencję do obsadzania stanowisk wojskowych, a szef rządu – jako zwierzchnik administracji – z określonymi enu-meratywnie wyjątkami, uprawnienie do dokonywania nominacji na stanowiska cywilne¹⁶⁷.

Reformy zaproponowane przez Komitet Konsultacyjny ds. Rewizji Konstytucji szły więc w kierunku bardziej przejrzystego określenia relacji pomiędzy najważ-niejszymi organami państwa, nie wykraczając przy tym poza ramy istniejącego sy-stemu konstytucyjnego¹⁶⁸. Sugerowane w tym zakresie zmiany nie zostały jednak

164 Ibidem, s. 39–40.

165 Ibidem, s. 41–42.

166 E. Popławska, Instytucja prezydenta…, s. 231.

167 Rapport au Président..., s. 42–43; J. Massot, L’exécutif dans le projet de réforme constitutionelle, „Revue Française de Droit Constitutionnel” 1993, nr 14, s. 253–254. Zgodnie z przedstawionym projektem na-stąpiłoby także bardziej przejrzyste określenie relacji rządu z parlamentem. Należy tu wspomnieć przede wszystkim o propozycji uzupełnienia art. 20 konstytucji o wymóg, by kwestia odpowiedzialności rządu była przez premiera stawiana w ciągu 15 dni od jego nominacji na mocy art. 49 ust. 1 konstytucji. Zgło-szono jednocześnie projekt modyfi kacji art. 49 ust. 3, zmierzający w kierunku ograniczenia możliwości korzystania przez rząd z wywierania wpływu na rezultat głosowania w izbie niższej. Stosowanie tego prze-pisu konstytucyjnego miałoby miejsce jedynie w związku z tekstem, który został uznany za niezbędny do realizacji programu rządowego. Zob. Rapport au Président..., s. 44–46. Takie uszczegółowienie omawianej dyspozycji konstytucyjnej było jednak tautologią. Jest bowiem oczywiste, że projekty rządu z natury rzeczy zmierzają do urzeczywistnienia programu, na podstawie którego dana opcja zwyciężyła w wyborach. Zob.

J. Massot, L’exécutif dans le projet..., s. 257–258.

168 Wiele z godnych uwagi kwestii dotyczących francuskiego modelu egzekutywy nie znalazło odbicia ani w pracach omawianego gremium, ani w projekcie rewizji konstytucji zgłoszonym przez F. Mitterranda.

Chodzi o tak istotne zagadnienia, jak odpowiedzialność polityczna prezydenta w wypadku niekorzystnego

przyjęte. Modyfi kacji, których zasadność uznawali członkowie komitetu, nie tyl-ko nie wprowadzono do tekstu obowiązującej tyl-konstytucji, ale nawet nie poddano pod głosowanie w parlamencie. Zadecydowało o tym stanowisko funkcjonującego w warunkach koabitacji rządu Édouarda Balladura, zgodnie z którym szerszą deba-tę konstytucyjną należało przeprowadzić nie wcześniej niż po wyborach prezyden-ckich, które miały się odbyć w 1995 r.¹⁶⁹ Chociaż wyniki prac komitetu dotyczące organizacji i funkcjonowania władz publicznych nie zyskały charakteru obowią-zujących norm prawnych¹⁷⁰, nawiązywano do nich jednak w okresie późniejszym.

Mimo krytycznych ocen funkcjonowania istniejącego systemu politycznego, sze-rzej zakrojone prace zostały podjęte dopiero w okresie prezydentury Nicolasa Sarkozy’ego przez powołany dekretem z 18 lipca 2007 r. Komitet Refl eksji i Pro-pozycji nad Modernizacją i Zrównoważeniem Instytucji V Republiki (Comité de réfl exion et de proposition sur la modernisation et le rééquilibrage des institutions de la V^ème République), działający pod przewodnictwem É. Balladura, premiera okresu drugiej koabitacji¹⁷¹.

W zaprezentowanym raporcie z prac komitetu zwrócono uwagę na koniecz-ność ustanowienia przejrzystszego podziału kompetencji między prezydentem a rządem. Położenie na tę kwestię szczególnego nacisku miało swoje źródło w do-świadczeniach związanych z funkcjonowaniem władz publicznych w warunkach koabitacji. Zaakcentowano potrzebę zmniejszenia ryzyka jej kolejnego wystąpie-nia, uznając zarazem, że prawne wyeliminowanie tego zjawiska z istniejącego syste-mu politycznego mogłoby rodzić określone niebezpieczeństwa. Wskazana została możliwość równoczesnego przeprowadzania drugiej tury wyborów prezydenckich oraz pierwszej tury wyborów parlamentarnych. Efektem prac komitetu była

ponad-dla wspierającego go ugrupowania wyniku wyborów parlamentarnych lub referendum, podwójna odpowie-dzialność premiera przed prezydentem i parlamentem, dyskrecjonalny lub związany charakter kompetencji szefa państwa do podpisywania przedkładanych mu aktów prawnych. Zob. ibidem, s. 258.

169 E. Popławska, Instytucja prezydenta..., s. 235.

170 Na temat prac Komitetu Konsultacyjnego ds. Rewizji Konstytucji oraz ich praktycznego znaczenia zob. szerzej: G. Vedel, Réformer les institutions... Regard rétrospectif sur deux commissions, „Revue Française de Science Politique” 1997, vol. 47, nr 3–4, s. 313–339.

171 Impuls do podjęcia szerszych zmian konstytucyjnych wyszedł od szefa państwa w trakcie przemó-wienia wygłoszonego w Epinal 12 lipca 2007 r. N. Sarkozy podkreślił znaczenie rozwiązań ustrojowych, przyjętych w obowiązującej konstytucji. Jego zdaniem V Republika umożliwiła konsensualne dokonanie alternacji władzy, jak również przebieg koabitacji bez ustrojowo-politycznej blokady (cohabitation sans blocage). Jednocześnie prezydent odrzucił możliwość radykalnych reform instytucjonalnych, deklarując, że nie przewróci karty V Republiki. Nie oznaczało to wszakże rezygnacji z szerszej dyskusji o modernizacji instytucji politycznych. Według N. Sakrozy’ego, rola szefa państwa miała polegać właśnie na zainicjowaniu zbyt długo odkładanej debaty. Pozostaje on bowiem zwornikiem instytucji oraz gwarantem ich właściwego funkcjonowania. Stąd też zapowiedź powołania komitetu złożonego z przedstawicieli świata polityki, praw-ników oraz intelektualistów, który miałby się zająć przygotowaniem kompleksowych propozycji, a następnie przedstawić je prezydentowi. W skład komitetu weszli między innymi konstytucjonaliści G. Carcassonne, D. Chagnollaud, O. Duhamel oraz O. Schrameck, dyrektor gabinetu premiera Lionela Jospina w latach 1997–2002. Zob. Décret n° 2007–1108 du 18 juillet 2007 portant création d’un comité de réfl exion et de proposition sur la modernisation et le rééquilibrage des institutions de la V^e République, „Journal Offi ciel de la République Française”, 19 VII 2007; Discours de M. le Président de la République. Epinal, jeudi 12 juillet 2007, <http://www.comite-constitutionnel.fr>

to propozycja modyfi kacji – kluczowego z perspektywy funkcjonowania egzekuty-wy w układzie współistnienia instytucjonalnego – rozgraniczenia roli prezydenta i rządu, przewidzianych w art. 5 i 20 konstytucji. Chodziło o takie przeformuło-wanie odpowiednich przepisów konstytucji, by nawet w warunkach koabitacji nie budziły one poważniejszych niejasności interpretacyjnych¹⁷².

Pozycja prezydenta miała ulec wzmocnieniu poprzez uzupełnienie art. 5 o do-datkowy ustęp, stanowiący, że określa on politykę narodu. Z kolei na mocy art. 20 rząd jedynie prowadziłby politykę narodu i w tym celu dysponowałby administra-cją oraz siłami zbrojnymi. Funkcja rządu sprowadzałaby się więc do zagwaranto-wania realizacji polityki, która została uprzednio zdefi niowana przez prezydenta.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 21 ust. 1 rola premiera w polityce obronnej polegałyby na wprowadzaniu w życie decyzji podjętych na warunkach przewidzia-nych przez art.  15. Treść ostatniego z wymienioprzewidzia-nych przepisów konstytucyjprzewidzia-nych miała pozostać niezmieniona¹⁷³. Członkowie komitetu zwrócili także uwagę na ko-nieczność ograniczenia kompetencji nominacyjnych, należących do szefa państwa na podstawie art. 13 konstytucji, a także na zasadność wprowadzenia ściślejszej kontroli wykorzystywania nadzwyczajnych uprawnień na mocy art. 16. Warto też uwzględnić postulowane wzmocnienie pozycji parlamentu poprzez osłabienie ist-niejących instrumentów parlamentaryzmu zracjonalizowanego. Można tu wymie-nić ograniczenie zakresu stosowania art. 45, pozwalającego rządowi na zgłoszenie nagłości wniosku, oraz art. 49 ust. 3, regulującego możliwość wiązania odpowie-dzialności rządu z głosowaniem nad określonym tekstem. Parlament miałby też większy udział w prowadzeniu polityki zagranicznej, obronnej oraz dotyczącej problematyki europejskiej. Uznano bowiem, że rewaloryzacja politycznego znacze-nia ciała przedstawicielskiego jest kluczem do redefi nicji kompetencji przyznanych egzekutywie.

Dokonanie postulowanych reform konstytucyjnych prowadziłoby w pierwszym rzędzie do wzmocnienia znaczenia parlamentu w strukturze władz publicznych.

Podjęcie prac zmierzających do modyfi kacji istniejących rozwiązań ustrojowych ujawniło brak wyraźnego konsensu w kwestii przyjęcia systemu prezydenckie-go bądź klasyczneprezydenckie-go systemu parlamentarneprezydenckie-go¹⁷⁴. Oba te kierunki reform mia-ły wprawdzie swoich zdeklarowanych zwolenników, jednak nie bymia-ły one na tyle popularne, by doprowadzić do kompleksowej reformy ustroju V Republiki. Jedna z przyczyn tkwiła w tym, że niektóre spośród zgłoszonych propozycji zmian w usta-wie zasadniczej spotkały się z krytycznym nastausta-wieniem N. Sarkozy’ego.

Odmien-172 O. Pognon, Comité Balladur: clarifi er le rôle du président et renforcer celui du Parlement, „Le Figaro”, 23 X 2007.

173 Comité de réfl exion et de proposition sur la modernisation et le rééquilibrage des institutions de la V^ème République. Une V^e République plus démocratique, <http://www.comite-constitutionnel.fr>

174 O. Pognon, Ce qui changera la réforme constitutionnelle, „Le Figaro”, 19 XI 2007. O zasadności rozróżnienia pomiędzy systemem prezydenckim i systemem parlamentarnym w warunkach V Republiki zob. szerzej: J.-L. Quermonne, La distinction entre régime présidentiel et régime parlementaire commande-t-elle encore l’avenir de la V^e République?, „Revue du Droit Public et de la Science Politique en France et à l’Étranger” 2005, nr 6, s. 1505–1511.

ne stanowisko przedstawione zostało w kluczowej dla funkcjonowania egzekutywy kwestii brzmienia art. 5 i 20. Argumentacja prezydenta opierała się na założeniu, że skoro gruntowna zmiana ustroju została odrzucona, przeredagowanie tekstu aktu-alnego przedstawia więcej wad niż zalet¹⁷⁵.

Rezultatem prac komitetu É. Balladura było przyjęcie ustawy konstytucyjnej o modernizacji instytucji V Republiki z 23 lipca 2008 r.¹⁷⁶ Jeśli chodzi o pozycję organów władzy wykonawczej, nowe uregulowania wprowadzone zostały do roz-działu poświęconego prezydentowi. Przepisy rozroz-działu traktującego o rządzie po-zostawiono natomiast bez zmian. Odnotować należy rezygnację z dotychczasowej możliwości wielokrotnego piastowania urzędu. W świetle art. 6 ust. 2 nikt nie może sprawować więcej niż dwóch kolejnych mandatów. Art. 11 uzupełniono o możli-wość zorganizowania referendum także z inicjatywy jednej piątej członków par-lamentu, popartej przez jedną dziesiątą wyborców wpisanych na listy wyborcze.

W art. 13 dodano, że ustawa organiczna określa stanowiska, które z uwagi na zna-czenie dla gwarancji praw i wolności oraz dla życia ekonomicznego i społecznego narodu, prezydent obsadza dopiero po uzyskaniu opinii odpowiedniej komisji sta-łej każdej z izb parlamentu. Nominacji nie można dokonać, jeśli w obu komisjach oddanych zostanie co najmniej trzy piąte głosów przeciw. Zmiany wprowadzone do art. 16 konstytucji miały natomiast na celu zwiększenie zakresu kontroli nad wykorzystywaniem nadzwyczajnych uprawnień szefa państwa. Po 30 dniach ich stosowania przewodniczący Zgromadzenia Narodowego i przewodniczący Senatu, jak również sześćdziesięciu deputowanych i sześćdziesięciu senatorów mogą wnio-skować do Rady Konstytucyjnej o stwierdzenie, czy warunki zastosowania tego ar-tykułu pozostają spełnione. Ponadto, do art. 18 dodano przepis, zgodnie z którym prezydent Republiki może zabrać głos przed parlamentem zebranym w charakterze Kongresu. Przemówienie może zostać poddane debacie, jeśli prezydent jest nie-obecny na sali obrad. W związku z wystąpieniem głowy państwa nie przeprowadza się żadnego głosowania.

Wiele zmian zostało dokonanych w rozdziałach dotyczących parlamentu oraz stosunków organu przedstawicielskiego z rządowym segmentem egzekutywy.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 24 ust. 1 konstytucji parlament uchwala ustawy, kontroluje działalność rządu oraz ocenia polityki publiczne. W uregulowaniach do-tychczasowych brak było takiego doprecyzowania jego funkcji. Modyfi kacji uległy również istniejące mechanizmy parlamentaryzmu zracjonalizowanego. W pierw-szej kolejności wskazać należy na zmiany w zakresie procedury legislacyjnej. No-welizacja art. 45 ustawy zasadniczej ograniczyła możliwość deklarowania przez rząd trybu pilnego – w świetle nowych przepisów mowa jest o procedurze przy-spieszonej (procédure accélérée) – uzależniając ją od stanowiska konferencji prze-wodniczących obu izb parlamentu. Działającym wspólnie przewodniczącym

Zgro-175 J.-B. de Montvalon, Réformer des institutions: les choix de l’Elysée, „Le Monde”, 14 XI 2007; Nicolas Sarkozy renonce à redéfi nir le rôle du président de la République, „Le Croix”, 14 XI 2007.

176 Loi constitutionnelle n° 2008–724 du 23 juillet 2008 de modernisation des institutions de la V^e Répub-lique, „Journal Offi ciel de la République Française”, 24 VII 2008.

madzenia Narodowego i Senatu przyznane zostało prawo zwoływania mieszanej komisji parytetowej dla propozycji ustawodawczych pochodzących od parlamenta-rzystów. Warto również odnotować wprowadzenie przepisu, zgodnie z którym dys-kusja nad projektem lub propozycją ustawy na posiedzeniu plenarnym może mieć miejsce dopiero po upływie sześciu tygodni od przedłożenia stosownego tekstu.

Natomiast pierwsze czytanie na posiedzeniu plenarnym drugiej izby może nastąpić po upływie czterech tygodni od jego przekazania (art. 42 ust. 3). Zagwarantowa-nie – z określonymi wyjątkami – odpowiednio długich terminów w postępowaniu ustawodawczym wzmacniało pozycję parlamentarzystów, decydując o jakości prac obu izb. W celu dowartościowania parlamentu zwiększono liczbę komisji stałych w Zgromadzeniu Narodowym i Senacie – z dotychczasowych sześciu do ośmiu (art.

43 ust. 1). Rezultatem reformy było ponadto wyposażenie izb w prawo określania porządku obrad, co dotychczas pozostawało w gestii rządu (art. 48 ust. 1). Jednak dwa spośród czterech tygodni posiedzeń zarezerwowane zostały na rozpatrzenie projektów i na przeprowadzenie debat, które w porządku obrad uwzględniono na wniosek rządu (art. 48 ust. 2).

Zwiększenie roli organu przedstawicielskiego odnosiło się ponadto do realizacji funkcji kontrolnej. Według nowej regulacji jeden spośród czterech tygodni posie-dzeń jest zarezerwowany na kontrolę działalności rządu i ocenę polityk publicznych (art. 48 ust. 4). W wyniku rewizji z 23 lipca 2008 r. wprowadzono przepis, zgodnie z którym Izba Obrachunkowa (Cour des Comptes) wspiera parlament w kontroli działalności rządu (art. 47–2). W konstytucji zawarte zostały ponadto uregulowa-nia dotyczące komisji śledczych, które można tworzyć w obu izbach dla groma-dzenia informacji związanych z realizacją funkcji kontrolnej (art. 51–2). Warto odnotować, że w wypadku użycia sił zbrojnych poza terytorium Francji na rząd nałożono obowiązek przedstawienia parlamentowi stosownej informacji w ciągu trzech dni od rozpoczęcia operacji. Informacja może być przedmiotem debaty, po której jednak nie przeprowadza się głosowania (art. 35 ust. 1). Jeśli czas trwania operacji przekracza cztery miesiące, rząd przedkłada wniosek o zgodę parlamentu na jej przedłużenie. Rząd może wnioskować do Zgromadzenia Narodowego o pod-jęcie ostatecznej decyzji w tej sprawie (art. 35 ust. 2).

W zakresie egzekwowania odpowiedzialności rządu przed parlamentem nowe brzmienie nadane zostało art. 49 ust. 3 konstytucji. W świetle przyjętej regulacji możliwość powiązania odpowiedzialności rządu z głosowaniem nad określonym tekstem ustawy została wyraźnie ograniczona. Po pierwsze, premier może zasto-sować omawianą procedurę w związku z głosowaniem projektów ustaw fi nanso-wych i ustaw o fi nansowaniu zabezpieczenia społecznego. Po wtóre, w stosunku do pozostałych projektów lub propozycji ustawodawczych do art. 49 ust. 3 można się odwołać tylko raz w ciągu jednej sesji. Oprócz tego, w konstytucji zamieszczono art. 50–1, zgodnie z którym rząd może z własnej inicjatywy lub na wniosek grupy parlamentarnej złożyć przed Zgromadzeniem Narodowym lub Senatem deklarację na określony temat. W następstwie jej wygłoszenia przeprowadza się debatę. Dekla-racja może być przedmiotem głosowania, jednak bez angażowania

odpowiedzial-ności rządu. Negatywne stanowisko parlamentarzystów nie obliguje więc gabinetu do podania się do dymisji. Nie zmienia to jednak faktu, że wprowadzone rozwią-zanie stwarza parlamentowi możliwość formułowania ocen dotyczących działań podejmowanych przez rząd w określonych sektorach polityki.

Wprowadzone zmiany – mimo że dotyczyły wielu postanowień konstytucji – nie doprowadziły do gruntownej zmiany ustroju V Republiki. W ustawie kon-stytucyjnej z 23 lipca 2008 r. nie zostały zamieszczone przepisy, które w istotny sposób modyfi kowałyby charakter relacji pomiędzy prezydentem a rządem. Z tego

Wprowadzone zmiany – mimo że dotyczyły wielu postanowień konstytucji – nie doprowadziły do gruntownej zmiany ustroju V Republiki. W ustawie kon-stytucyjnej z 23 lipca 2008 r. nie zostały zamieszczone przepisy, które w istotny sposób modyfi kowałyby charakter relacji pomiędzy prezydentem a rządem. Z tego