prof. dr – leśnik,
specjalista w zakresie hodowli lasu
Urodził się 4 X 1878 r. w Bowsku, na terenie dzi-siejszej Łotwy, gdzie pracował jego ojciec – rów-nież Ryszard – pochodzący z Warszawy, wybitny polski lekarz. Egzamin dojrzałości złożył w r. 1899 w gimnazjum klasycznym w Mitawie (Łotwa). Fa-scynacja leśnictwem była powodem odbycia kil-kumiesięcznej praktyki leśnej w Nadleśnictwie Gahrenberg przy Akademii Leśnej Hannover--Münden w Prusach. Po jej zakończeniu, prze-konany o właściwym wyborze swojej przyszłości, podjął studia na Wydziale Leśnym Uniwersytetu w Giessen. W grudniu 1903 zdał państwowy eg-zamin dyplomowy, a w styczniu 1904 r. otrzymał z wyróżnieniem tytuł doktora filozofii.
W marcu 1904 r. objął posadę inspektora lasów w Ordynacji Radziwiłłów w Nieświeżu, na terenie dzisiejszej Białorusi. W październiku tego roku, po no-stryfikacji dyplomu, został zaliczony do Korpusu Państwowych Nadleśniczych w Rosji. W kolejnych latach pracował przy urządzaniu gospodarstw leśnych w dobrach białocerkiewskich hrabiny M. Branickiej na Ukrainie. Gruntowne wykształcenie i wiedza praktyczna zostały zauważone przez Zarząd Politechniki Ryskiej, który powołał go w maju 1908 r. na stanowisko asystenta w Katedrze Ogólnego Leśnictwa. Jednocześnie pełnił obowiązki zarządzającego naukowo--doświadczalnym nadleśnictwem, a od września 1911 do marca 1915 r. zajmował stanowisko nadleśniczego Państwowego Nadleśnictwa Naukowo-Doświadczal-nego Grikken ziemi kurlandzkiej. Z kierowaniem Nadleśnictwem do sierpnia 1918 r. godził obowiązki docenta leśnictwa na Politechnice Ryskiej.
W sierpniu 1918 r. przybył do Warszawy, rodzinnego miasta ojca, gdzie został powołany na dyrektora Wyższych Kursów Leśnych przy Wolnej Wszechnicy Polskiej, prywatnej uczelni. Dekretem naczelnika państwa, już po prawie roku, otrzymał mianowanie na stanowisko profesora zwyczajnego leśnictwa
Szko-BIEHLER RYSZARD
ły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Tam organizował Wydział Leśny i był pierwszym jego dziekanem. Z nieznanych przyczyn po dwóch latach opuścił Warszawę i objął posadę inspektora lasów państwowych na Litwie, a następnie stanowisko w Zarządzie Okręgowym Lasów Państwowych w Wilnie. Po niespeł-na dwóch latach, niespeł-na podstawie dekretu ministra Rolnictwa i Dóbr Państwowych z 19 III 1923 r., został inspektorem w Gdańskiej Dyrekcji Lasów Państwowych.
Tę funkcję pełnił jedynie kilka miesięcy, potem powrócił do pracy naukowo--dydaktycznej, ale już na UP.
1 X 1924 r. został zatrudniony na Wydziale Rolniczo-Leśnym, przez krótki okres w Katedrze Szczegółowej Uprawy Roli i Roślin, gdzie po prawie dwóch miesiącach, postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, otrzymał mianowanie na stanowisko profesora zwyczajnego. Jeszcze w tym samym roku, wraz z utworzeniem Zakładu Hodowli Lasu, został przeniesiony do kierowania tą jednostką. Funkcję tę pełnił aż do wybuchu wojny. Brak specjalisty z zakresu urządzania lasu spowodował, że profesor od pierwszych dni zatrudnienia pro-wadził też wykłady, ćwiczenia i seminaria z tego przedmiotu.
Profesor Biehler, korzystając z wiedzy naukowej i doświadczenia praktycz-nego, nakreślił kierunki prac Katedry odpowiadające ówczesnym potrzebom leśnictwa. Zespół kierowany przez niego zajmował się odnowieniem sosny i dębu za pomocą cięć częściowych oraz zalesianiem terenów, na których drzewostany zostały zniszczone przez sówkę choinówkę, zalesianiem powojennych nieużyt-ków, badaniami nad wzrostem drzew obcego pochodzenia, wprowadzaniem podszytów w drzewostanach sosnowych i dębowych oraz doświadczeniami w rozsadnikach dotyczącymi siewu i hodowli siewek.
W ciągu dziesięciu lat, z inicjatywy i pod kierunkiem profesora, zostało zało-żonych 500 powierzchni próbnych w drzewostanach sosnowych, dębowych, jod-łowych i świerkowych. Opracowano 24 projekty zalesień terenów zniszczonych przez działania wojenne i owady. Według koncepcji Biehlera w Nadleśnictwie Trockim na Wileńszczyźnie założono 34 powierzchnie doświadczalne w celu badania wzrostu sosny, opracowano też projekt zalesień nieużytków Olkusza i Pustyni Błędowskiej. Zespół profesora odtworzył powierzchnie doświadczalne drzew obcego pochodzenia założone w 1879 r. przez prof. Adama Schwappa-cha w Nadleśnictwach Zielonka i Kąty, a także założył 28 nowych powierzchni w Wielkopolsce i 12 na Kresach Północno-Wschodnich.
W ramach badań nad wpływem podszytów na wzrost drzewostanów sos-nowych i dębowych w Nadleśnictwie Chylonia na Pomorzu, w Nadleśnictwie Zielonka i w lasach krotoszyńskich zainicjował powstanie kilkudziesięciu po-wierzchni porównawczych. Poza głównym nurtem badań dodatkowo w Nad-leśnictwie Zielonka przyczynił się do założenia 8 powierzchni doświadczalnych w celu zbadania wpływu więźby na rozwój młodników sosnowych, jako uzu-pełnienie doświadczeń zapoczątkowanych przez prof. Schwappacha. Ryszard
– 31 –
BIEHLER RYSZARD
Biehler był autorem 29 doświadczeń dotyczących porównania różnych pocho-dzeń sosny w Polsce, 18 z nich miało charakter czysto porównawczy, natomiast dwa polegały na porównaniu wzrostu sosny lokalnej i sosny z Supraśla. Wiele ze wskazanych kierunków badawczych zapoczątkowanych przez profesora jest do dzisiaj kontynuowanych w Katedrze Hodowli Lasu.
W działalności publikacyjnej, w pierwszych latach, w odpowiedzi na brak niezbędnych pomocy dydaktycznych, Biehler skupił się na wydaniu podręczni-ka apodręczni-kademickiego dotyczącego hodowli lasu. Upodręczni-kazał się on w dwóch tomach, pierwszy wydano w 1922, zawierał część ogólną, a drugi w 1924 r. – zawierał część szczegółową. Po kilku latach (1927 r.) ukazała się praca Dodatek i uzupeł-nienia do podręcznika „Hodowla lasu”. Profesor opublikował też kilka artykułów na temat uprawy lasu w dziale naukowym wileńskiego „Kalendarza Leśnego Informacyjnego”. Przygotował także opracowania dotyczące hodowli zwierzyny i ptactwa łownego do trzeciego tomu dzieła zbiorowego Hodowla zwierzyny.
O wysokiej pozycji naukowej świadczyło jego uczestnictwo jako reprezen-tanta polskiego leśnictwa w Międzynarodowym Kongresie Leśnym w Rzymie w 1926 r., gdzie wygłosił referat Zasady zalesień dużych powierzchni, wydruko-wany w materiałach Kongresu. W r. 1933 na XIV Zjeździe Lekarzy i Przyrodni-ków Polskich w sekcji leśnej wygłosił referat Dotychczasowe wyniki hodowli za-granicznych gatunków drzew w Wielkopolsce i na Kresach Północno-Wschodnich.
Przeprowadził też w 1929 r. czterodniowy kurs zorganizowany przez Zarząd Rezydencji Prezydenta Rzeczypospolitej w Spale, dotyczący racjonalnej hodowli zwierzyny w odniesieniu do hodowli lasu.
Warta podkreślenia jest działalność związana z kształceniem kadr nauko-wych. Profesor był promotorem kilkudziesięciu prac dyplomowych znanych i cenionych polskich leśników. Wszyscy wychowankowie zostali skrupulatnie odnotowani w zachowanych albumach dyplomantów. Pod jego opieką powstało pięć prac doktorskich, m.in. znanych w przyszłości profesorów: Leona Mrocz-kiewicza, Tadeusza Puchalskiego i Stanisława TyszMrocz-kiewicza, którzy w swoich pracach naukowych kontynuowali zainicjowane przez Biehlera kierunki badań.
Dwaj pierwsi rozwijali myśli i działania profesora w Katedrze, w której uzyskali stopień naukowy, choć po II wojnie światowej działała ona w nieco zmienionej strukturze. Profesor Tyszkiewicz pracę naukową realizował w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie i w Instytucie Badawczym Leśnictwa.
R. Biehler miał też piękną kartę współpracy z młodzieżą studencką. Był opiekunem, wówczas kuratorem, Koła Leśników (1926–1939), co świadczyło o szacunku i zaufaniu, jakim darzyli go studenci. Organizował wycieczki i se-minaria wyjazdowe Koła Leśników w odległe rejony Polski, a w ówczesnych czasach wymagało to wysokich umiejętności organizacyjnych. W r. 1935 odbyły się pod jego kierunkiem, zorganizowane z ogromnym rozmachem, uroczysto-ści 15-lecia Wydziału Leśnego i Koła Leśników, podczas których odsłonięto
BIEHLER RYSZARD
pomnik Józefa Rivolego, wielkiej osobowości i twórcy akademickich studiów leśnych w Poznaniu. Został on zniszczony przez niemieckich okupantów, ale dzięki staraniom Wydziału odbudowano go po wojnie i uroczyście ponownie odsłonięto.
R. Biehler był członkiem Komisji Doświadczalnictwa Leśnego przy Ministrze Rolnictwa oraz komisji powoływanych do oszacowania wartości lasów zniszczo-nych przez działania wojenne i szkodliwe gradacje owadów na terenach Dyrekcji Lasów Państwowych w Wilnie, Toruniu, Bydgoszczy i Poznaniu. Pełnił też wiele funkcji akademickich. Od 1925 r. był delegatem Rady Wydziału Rolniczo-Leś-nego ds. Nadleśnictwa Zielonka, prodziekanem Wydziału, delegatem do Senatu akademickiego, a także członkiem Towarzystwa Naukowo-Leśnego Finlandii, Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Mikołaja Kopernika oraz członkiem Zarządu Polskiego Towarzystwa Leśnego. W r. 1929 został odznaczony Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości.
Podczas II wojny światowej przebywał w swoim domu letniskowym w Porze-czu nad Wilią, leżącym ok. 40 km na północny wschód od Wilna. Po wkroczeniu w 1944 r. Armii Radzieckiej został aresztowany. Dzięki staraniom małżonki Janiny opuścił więzienie. Po uwolnieniu stan zdrowia profesora był na tyle zły, że niebawem zmarł, w 1945 r. Ciało zostało przewiezione do Balingródka leżą-cego niedaleko ukochanego Porzecza i pochowane na miejscowym cmentarzu parafialnym.
Wojciech Kowalkowski
– 33 –