prof. dr hab. – pedagog specjalny
Urodził się 13 IV 1942 r. w Pogorzałkach na te-renie ówczesnego województwa poznańskiego.
Z UAM był związany od 1962 r. (wtedy właśnie rozpoczął studia pedagogiczne) do śmierci, która nastąpiła 13 VIII 2013 r.
Po ukończeniu szkoły podstawowej podjął na-ukę w Liceum Pedagogicznym w Krotoszynie, za-kończoną maturą w 1961 r. Kolejny etap to studia na kierunku pedagogika prowadzonym w tamtych czasach przez Wydział Filozoficzno-Historyczny UAM, zakończone w 1967 r. W trakcie studiów pedagogicznych prof. Dykcik zainteresował się problematyką niepełnosprawności. Swoje zainte-resowania pogłębiał jako uczestnik studiów eks-ternistycznych w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Warszawie.
Ukończył je z sukcesem w 1973 r.
Jako student współpracował z Kołem Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski w Poznaniu. Przez kilka lat organizował i prowadził kolonie letnie, turnusy wypoczynkowe dla dzieci, młodzieży i dorosłych z głębszą niepełnosprawnoś-cią intelektualną. Prof. Dykcik, wtedy adept pedagogiki specjalnej, był bardzo ceniony przez rodziców, zwłaszcza matki, za rozmowy dające im tak potrzebną nadzieję na usprawnienie swoich dzieci. Nie koncentrował się na ogranicze-niach rozwojowych dzieci i młodzieży, ale wręcz przeciwnie, na ich możliwoś-ciach i potrzebach. Przekazywał rodzicom podstawowe zasady aktywizowania i wychowania dzieci, robił to zawsze w atmosferze zrozumienia i szacunku dla rodziców i ich pociech1.
Pracę zawodową na UAM rozpoczął w październiku 1967 r. na stano-wisku asystenta w zespole prof. Stanisława Kowalskiego, swojego mistrza
1 K. Błachnio, M. Buchnat, A. Drozdowicz i in., In memoriam – wspomnienia pracowników Zakła-du Pedagogiki Specjalnej o Profesorze Władysławie Dykciku, „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej” 3, 2013, s. 158.
– 129 –
DYKCIK WŁADYSŁAW
i nauczyciela, co później wielokrotnie podkreślał. W r. 1974 uzyskał stopień naukowy doktora w zakresie pedagogiki. Jego praca doktorska została opub-likowana w postaci monografii naukowej pt. Współpraca szkoły specjalnej ze środowiskiem w zakresie adaptacji społecznej dzieci upośledzonych umysłowo (1979). Doktorem habilitowanym został w r. 1988 na podstawie rozprawy Sy-stemy wspomagania społecznego rodzin niewydolnych wychowawczo. W 1995 r.
otrzymał stanowisko profesora UAM. Ukoronowaniem pracy naukowej było nadanie mu w 2006 r. przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej tytułu pro-fesora zwyczajnego.
Praca naukowa była dla prof. Władysława Dykcika zawsze najważniejsza.
Jego liczne publikacje traktowały głównie o godności osoby z niepełnospraw-nością, rodzicielstwie, odpowiedzialności. Wiele miejsca poświęcił zagroże-niom, uwarunkowaniom oraz uregulowaniom sytuacji psychospołecznej osób z niepełnosprawnością. Osobnym wątkiem zainteresowań naukowych była teoria pedagogiki specjalnej. Rozwijał ją w myśl tradycji aksjologicznej zapo-czątkowanej przez Marię Grzegorzewską, podkreślając jednocześnie dokonu-jące się zmiany paradygmatu i nowatorstwo rozwiązań w opiece, rehabilitacji i edukacji. Podręcznik Pedagogika specjalna – lektura obowiązkowa kolejnych roczników studentów pedagogiki i pedagogiki specjalnej – doczekał się wielu wznowień (1997, 1998, 2001, 2002, 2003, 2005, 2006)2. Profesor opublikował trzy książki autorskie oraz 142 artykuły. Brał czynny udział w 98 konferen-cjach naukowych, zrealizował trzy własne projekty badawcze. W swojej pra-cy naukowej duży nacisk kładł na współpracę z innymi naukowcami z kraju i z zagranicy. Jej owocem były liczne monografie powstałe pod redakcją lub współredakcją profesora.
Władysław Dykcik brał również udział w kształceniu kadry naukowej. Był promotorem 7 doktoratów, autorem 23 recenzji prac naukowych na stopień doktora habilitowanego oraz profesora, a także 35 recenzji na stopień doktora.
Jako dydaktyk miał swój niepowtarzalny sposób prowadzenia zajęć. Podczas wykładu rozpoczynającego cykl zajęć poznawał swoich studentów, pytając ich nie tylko o nazwiska i imiona, ale przede wszystkim o lokalne ojczyzny. Ta swo-ista mnemotechnika – przypisanie osób do konkretnych miejscowości – była niezwykle skuteczna. Profesor pamiętał studentów, nawet tych, a może przede wszystkich tych, którzy pochodzili z małych miejscowości. Miał zwyczaj na egzaminie wymieniać studentów według ich miejsca zamieszkania, co budziło podziw wśród rzeszy studenckiej.
Innym zwyczajem profesora było zapraszanie na wykłady osobistości świata nauki oraz praktyków – pedagogów specjalnych, innowatorów. Profesor dbał, by po wykładzie zaproszonych gości zawsze miała miejsce dyskusja skłaniająca
2 Tamże, s. 159–160.
DYKCIK WŁADYSŁAW
studentów do przemyśleń. Gdy profesor spotykał na zajęciach studentów szcze-gólnie zaangażowanych, organizował dla nich hospitacje w szkołach i placów-kach dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Byli oni zwykle zaskoczeni faktem, jak wielu wychowanków placówek profesor znał osobiście z turnusów rehabilitacyjnych, na które jeździł jako opiekun i wychowawca3.
Zawsze była dla niego ważna działalność na rzecz Wydziału Studiów Edu-kacyjnych UAM oraz najbliższego otoczenia. Od 1991 do 2012 r. pełnił funkcję kierownika Zakładu Pedagogiki Specjalnej. Był jednocześnie kierownikiem Po-dyplomowego Studium Pedagogiki Specjalnej z zakresu terapii pedagogicznej oraz logopedii. Jako kierownik studiów podyplomowych otaczał opieką meryto-ryczną studia podyplomowe w zakresie pedagogiki osób z niepełnosprawnością intelektualną, terapii pedagogicznej i socjoterapii w Wojewódzkich Ośrodkach Metodycznych w Gorzowie Wielkopolskim, Pile i Lesznie. Opracował założe-nia programowe Studium Kwalifikacyjnego z Pedagogiki Niepełnosprawnych Intelektualnie dla nauczycieli szkół specjalnych w Wojewódzkich Ośrodkach Metodycznych w Lesznie, Kaliszu, Gorzowie Wielkopolskim, Pile i Bydgosz-czy. Był również kierownikiem naukowym 6 profilów studiów podyplomowych z zakresu pedagogiki specjalnej na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej realizowanych w ramach grantów Unii Europejskiej.
Jego umiejętności organizacyjne zostały dostrzeżone przez ważne i uznane gremia krajowe. Profesor Dykcik był m.in. członkiem Komitetu Nauk Peda-gogicznych PAN w Warszawie. Aktywnie działał jako członek Zespołu Nauk Społecznych Komisji Ekspertów Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oceniającej wnioski o przyznanie nagród ministra z zakresu pedagogiki. Był rów-nież członkiem Rad Naukowych: Poznańskiego Towarzystwa Pedagogicznego, Auxillium Sociale, Naszego Forum, Szkoły Specjalnej, Człowiek – Niepełno-sprawność – Społeczeństwo.
Za działalność naukowo-dydaktyczną otrzymał wiele nagród. Warto wspo-mnieć m.in. o Nagrodzie Indywidualnej Rektora UAM za osiągnięcia naukowe (1996, 2006) oraz Nagrodzie Zespołowej Ministra Edukacji Narodowej za wie-lokrotnie wznawiany podręcznik Pedagogika specjalna (1998).
Danuta Kopeć
3 Tamże, s. 158–159.
– 131 –