prof. dr hab. – językoznawca
Urodziła się w 1960 r. W 1979 ukończyła renomo-waną poznańską Dwójkę, czyli II Liceum Ogólno-kształcące (wówczas im. Heleny Modrzejewskiej).
Jako laureatka Olimpiady Języka Angielskiego dla uczniów szkół średnich została przyjęta na studia w Instytucie Filologii Angielskiej UAM bez egza-minów wstępnych. Swojemu wyborowi pozostała wierna przez kolejne dziesięciolecia, wiążąc się za-wodowo z poznańską anglistyką i wpisując się w po-czet budowniczych jej sukcesu.
Już w pracy magisterskiej przedstawionej w r. 1983 pojawiły się motywy, które powróciły w jej dalszej pracy naukowej: procesy fonetyczne charak-terystyczne dla swobodnej mowy (fonostylistyka), status reguł fonologicznych i wpływ języka rodzimego na wymowę języka obcego u uczących się go osób. W tym samym roku mgr Dziubalska została zatrudniona w Instytucie Filologii Angielskiej na stanowisku asystenta i – zgodnie z ówczesną praktyką – oprócz pracy dydaktycznej zajęła się badaniami naukowymi oraz przygotowaniem rozprawy doktorskiej pod kierunkiem wieloletniego dyrektora Instytutu, prof. Jacka Fisiaka. W tym okresie zafascynowała ją fonologia natu-ralna, kierunek badań zainicjowany przez Davida Stampego i Patricię Donegan w l. 60. i 70. XX w., a w Europie propagowany przede wszystkim przez prof.
Wolfganga U. Dresslera z Uniwersytetu Wiedeńskiego. Wolfgang Dressler, któ-rego prof. Dziubalska-Kołaczyk słusznie uważa za jednego ze swoich mistrzów, rozszerzył pojęcie naturalności na inne warstwy opisu języka, zwłaszcza na morfologię, i powiązał językoznawstwo naturalne z podstawami semiotycznymi.
Zainteresowanie tą tematyką doprowadziło z czasem do szczególnego pogłębie-nia współpracy naukowej między językoznawcami poznańskimi i wiedeńskimi, której ukoronowaniem było przyznanie prof. Dresslerowi doktoratu honoris causa UAM w r. 2015.
DZIUBALSKA-KOŁACZYK KATARZYNA
Praca doktorska (obroniona w 1988 r.) pt. A theory of second language acqui-sition within the framework of natural phonology – a Polish-English contrastive study i habilitacja z r. 1995 Phonology without the syllable. A study in the natural framework to kolejne etapy na drodze rozwoju naukowego Katarzyny Dziubal-skiej-Kołaczyk, która wkrótce po habilitacji została awansowana na stanowisko profesora uczelnianego. Zdobyła także Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za ha-bilitację przed ukończeniem 35. roku życia. Rozprawa ta zapoczątkowała nowy, autorski model organizacji fonologicznej języka: teorię fonologii bitów i wiązań (Beats-and-Binding Phonology, B & B). W ramach tego podejścia powstał nowy, uniwersalny model fonotaktyki (czyli badań nad dystrybucją i dopuszczalną łączliwością segmentów mowy), rozwijany następnie zarówno przez Katarzynę Dziubalską-Kołaczyk, jak i przez jej uczniów. Podważał on szeroko przyjęty pogląd, że podstawową jednostką organizacji mowy jest sylaba. Teoria B & B jest oryginalnym poznańskim wkładem w dorobek językoznawstwa naturalnego, wciąż inspirującym nowych badaczy. Została ona w pełni rozwinięta w mono-grafii Beats-and-Binding Phonology (2002), która stała się podstawą do nadania autorce tytułu profesorskiego w r. 2003. Rok później Katarzyna Dziubalska--Kołaczyk została profesorem zwyczajnym.
Jej dorobek naukowy jest imponujący pod względem ilości i jakości. Obej-muje sześć monografii i ponad 100 artykułów naukowych, z których wiele uka-zało się w prestiżowych czasopismach międzynarodowych. Należy tu ponadto wspomnieć redakcje tomów zbiorowych i specjalnych tomów czasopism. Prof.
Dziubalska-Kołaczyk ma na swoim koncie blisko 200 wystąpień konferencyjnych na całym świecie. Jej publikacje są licznie cytowane, co świadczy o szerokim odbiorze wyników jej badań i o międzynarodowym wpływie na rozwój upra-wianej dyscypliny. Znaczna część publikacji powstała we współautorstwie z ję-zykoznawcami z zagranicy i z kraju, w tym z uczniami, doktorantami i kolegami z poznańskiej anglistyki. Taki poziom angażowania się w badania i publikacje zespołowe oraz stopień umiędzynarodowienia tych osiągnięć nie jest częsty w naukach humanistycznych. Profesor Dziubalska-Kołaczyk jest także redak-torem naczelnym „Poznań Studies in Contemporary Linguistics” – jedynego polskiego czasopisma, które figuruje w bazie Journal Citation Reports z przy-pisanym współczynnikiem wpływu. Brała udział jako główny wykonawca lub współwykonawca w licznych projektach grantowych finansowanych ze środków krajowych i europejskich. Angażowała się w międzynarodową wymianę nauko-wą, odbywając staże na uczelniach zagranicznych (University College London, University of Hawai’i at Mānoa, Honolulu – jako stypendystka Fulbrighta) jako profesor wizytujący oraz wieloletni gościnny wykładowca na Uniwersytecie Wiedeńskim. Należy dodać do tej listy liczne wykłady gościnne za granicą oraz wykłady otwarte popularyzujące naukę w Polsce.
– 133 –
DZIUBALSKA-KOŁACZYK KATARZYNA
Jest niestrudzoną animatorką życia naukowego, członkiem 24 organizacji naukowych – krajowych i międzynarodowych, w tym Komitetu Językoznaw-stwa PAN. W r. 2013 pełniła zaszczytną funkcję prezydenta Societas Linguisti-ca Europaea (jako trzeci językoznawLinguisti-ca polski w historii tego Stowarzyszenia).
Należy do elitarnego grona członków korespondentów zagranicznych Austria-ckiej Akademii Nauk, jest też członkiem europejskiej pozarządowej organizacji naukowej Academia Europaea. Od r. 1997 prof. Dziubalska-Kołaczyk jest głów-ną organizatorką dorocznych konferencji międzynarodowych z cyklu Poznań Linguistic Meeting (PLM). Ponadto przygotowywała wiele innych konferencji, także zagranicznych. W zwięzłym biogramie nie sposób szczegółowo scharakte-ryzować wszystkich jej osiągnięć. Nie ulega jednak wątpliwości, że należy ona do najwybitniejszych polskich językoznawców, a jej nazwisko i dorobek naukowy są znakomicie rozpoznawalne w językoznawstwie światowym. Za ogromne zasługi dla nauki otrzymała wiele nagród ministerialnych oraz rektorskich, a także Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (w 2011 r.).
Miarą sukcesu akademickiego jest także liczba i jakość osiągnięć uczniów.
Gwarantuje to ciągłość międzypokoleniową badań naukowych. Prof. Katarzyna Dziubalska-Kołaczyk – bardzo ceniona i lubiana przez studentów – wypromo-wała dotychczas wielu magistrów oraz 22 doktorów. Niektórzy z nich wzmocnili kadrę anglistyki poznańskiej, znaleźli zatrudnienie na innych uczelniach pol-skich lub w prestiżowych ośrodkach badań naukowych za granicą, już uzyskali habilitację lub uzyskają ją w najbliższym czasie. Należy do tego dodać udział, w charakterze recenzenta, w licznych przewodach doktorskich, postępowaniach habilitacyjnych oraz o nadanie tytułu naukowego profesora.
Jednak oprócz sukcesów osobistych i zapewnienia sukcesji naukowej we własnej specjalności trzeba podkreślić szczególny i – można to powiedzieć bez cienia przesady – historyczny wkład prof. Katarzyny Dziubalskiej-Kołaczyk w podtrzymanie i umocnienie tradycji poznańskiej szkoły anglistycznej, której korzenie sięgają czasów przed powstaniem UAM. Status i znaczenie anglistyki poznańskiej wzrastały z czasem, a prof. Dziubalska-Kołaczyk odegrała w tym procesie kluczową rolę. Wiązało się to z jej pracą administracyjną na rzecz UAM. W l. 1996–2005 była zastępcą dyrektora Instytutu Filologii Angielskiej, a w 2005 r. objęła po prof. Jacku Fisiaku funkcję dyrektora. Pod jej kierowni-ctwem potencjał naukowy Instytutu, ugruntowany przez poprzedników, umoc-nił się tak skutecznie, że można było podjąć starania o zwiększenie formalnej rangi poznańskiego ośrodka anglistycznego i nadanie mu statusu wydziału.
Wydział Anglistyki UAM, jedyna jednostka anglistyczna o takiej randze w Pol-sce i jedna z niewielu na świecie, został powołany w r. 2012, a prof. Dziubalska--Kołaczyk została wybrana jego pierwszym dziekan (obecnie pełni tę funkcję przez drugą kadencję). Prócz tego jest także od r. 1997 kierownikiem Zakładu
DZIUBALSKA-KOŁACZYK KATARZYNA
Współczesnego Języka Angielskiego, dużej i dynamicznej podjednostki. Wy-dział Anglistyki był dwukrotnie poddawany ewaluacji naukowej, uzyskując na początku swojej działalności ocenę A, a w 2017 r. ocenę A+ i pierwsze miejsce wśród jednostek naukowych w grupie nauk filologicznych. Także inne ran-kingi i znaki jakości oraz nieustające zainteresowanie kandydatów na studia wszystkich stopni świadczą o wiodącej roli Wydziału w polskim językoznaw-stwie i literaturoznawjęzykoznaw-stwie. Do poznańskiej tradycji studiów anglistycznych, pielęgnowanej także przez prof. Dziubalską-Kołaczyk jako dziekan, należy otwartość na nowe kierunki badań – np. poszerzanie tradycyjnego zakresu studiów anglistycznych o niderlandystykę, studia południowoafrykańskie, języki celtyckie, różne działy językoznawstwa ogólnego oraz rozmaite inicja-tywy badań interdyscyplinarnych. Dzięki temu prestiż Wydziału Anglistyki UAM wciąż wzrasta, a jego aktywność naukowa nabiera rozpędu. Choć jest to sukces zbiorowy, niebagatelną rolę odgrywa postawa i osobisty przykład wybitnej uczonej kierującej Wydziałem.
Piotr Gąsiorowski
– 135 –